Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Qupperneq 65

v í k i n g U r i n n m e ð r ó ð U k r o S S i n n
65
Chaillu. Þar er meðal annars að finna enskar þýðingar á þeim köflum Eiríks
sögu og Grænlendinga sögu sem hér hafa komið til tals.
Líta má á skáldsögu Liljencrantz sem tilraun til að sætta þær tvær ólíku
frásagnahefðir um Leif heppna sem varðveittar eru í íslensku heimildunum.
Í fyrri hluta skáldsögunnar sækir skáldkonan sér einkum innblástur í Eiríks
sögu, en hún kynnir þó líka til sögunnar Þjóðverjann Tyrker sem byggður
er á Tyrki úr Grænlendinga sögu. Frásögn skáldsögunnar hefst í Noregi á
dögum Ólafs Tryggvasonar á nokkrum köflum sem lýsa fyrstu samskiptum
þrælsins Alwins og Helgu, sem er uppeldissystir Leifs. Það er ekki fyrr en í
áttunda kafla að konungur felur Leifi að kristna Grænland. Þeim viðburði er
ekki lýst beint heldur segir þjónustumaður Leifs, þrællinn Karkur, Alwin og
fleira fólki frá þeim fundi. Þetta skýrist af því að þótt sagan sé sögð í þriðju
persónu fylgir sjónarhornið Alwin og hann er á þessu stigi frásagnarinnar
ókunnugur Leifi. Orðaskiptin, sem Karkur hefur eftir, eru að hluta til tekin
beint upp úr Eiríks sögu en þó aukið nokkuð við þau.
Karkur hélt áfram: „Leifur sagðist vera reiðubúinn að gera hvað sem konungur
óskaði; en samt yrði það ekki auðvelt. Hann nefndi nafn Eiríks, og eftir það töluðu
þeir í hálfum hljóðum svo ég heyrði ekki hvað þeim fór á milli. Síðan hallaði Ólafur
sér loks aftur í hásætinu og sagði. „Ég veit engan jafnvel til starfans fallinn og þig.
Muntu giftu til bera.“ Leifur svaraði: „Það mun því að eins, að ég njóti yðar við.“
Síðan greip hann hönd konungs og þeir drukku hvor annars skál og litu djúpt í augu
hvor annars.20
Leifur siglir þessu næst ásamt mönnum sínum til Grænlands. Á leiðinni
ákveður hann að fela Alwin þær þjónustuskyldur sem Karkur hefur gegnt og
verður það kveikja að óvináttu þrælanna tveggja. Leifur skáldsögunnar lendir
ekki í hafvillum, eins og hann gerir í Eiríks sögu, heldur siglir rakleiðis heim
í Brattahlíð. Þar situr hann spennuþrungna veislu þar sem faðir Karks tekur
að hallmæla Alwin sem kristnum rakka. Leifur stendur þá á fætur og segist
sjálfur hafa tekið kristna trú af hendi Ólafs konungs Tryggvasonar tveimur
árum fyrr. Eiríkur rauði tekur þessum fréttum afar illa. Fyrstu viðbrögð hans
eru að fleygja exi í átt að syni sínum en kastið geigar og vopnið festist í viðar­
þili að baki Leifs. Engu má muna að bardagi brjótist út milli liðsmanna þeirra
feðga en Leifi tekst með naumindum að ná stjórn á aðstæðum. Eiríkur segir
að þótt hann fyrirlíti son sinni fyrir að hafa tekið kristna trú sé Leifi, sam­
kvæmt fornum siðvenjum, heimilt og skylt að njóta gestrisni foreldra sinna. Í
næstu köflum auðnast Leifi að snúa ýmsum mönnum í kringum sig til kristni
en Eiríkur heldur þó áfram fast í trú sína á Óðin og Þór.
Þegar hér er komið í sögunni fer Liljencrantz að nýta sér Grænlendinga
sögu í vaxandi mæli. Til Brattahlíðar kemur einn af skipverjum Bjarna
Herjúlfssonar, Grettir digri, og segir hann Leifi og mönnum hans sögur af
hafvillum þeirra Bjarna á leið til Grænlands nokkru fyrr. Frásögn Grettis er
tekin svo að segja orðrétt upp úr viðkomandi kafla Grænlendinga sögu eins