Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Qupperneq 106

g U ð m U n d U r a n d r i t H o r S S o n
106
Hjartans þökk fyrir þá góðu hvöt sem þú sendir mér; þykir mér hólið sætt þegar
það kemur frá þínu brjósti. Ég er svo hræddur um að ég eigi það ekki skilið. Í hinni
klassísku menntun er ég ekki nema meðalþöngulhöfuð. Shakespeare hef ég lesið að
miklu leyti í vetur, svensku útlegginguna hans Hagbergs, því enskuna hafði ég ekki
tíma til að curera. Dæmalaus heros er sá maður. Macbeth! Lear! Hamlet! etc. etc.
Ég hef lesið talsvert af hinni modernu Lyrik en hún er hvarvetna eitthvað „man­
quant“, eitthvað hálf­effemineruð, jafnvel hjá hinum gullfagra Runeberg, nema „Fän­
rik Stål“ og fyrsta bindið af ritum hans víðast hvar. Oehlenschlæger er ónýtur lyriker
því málið er svo pedantist. – Hvað er ég annars að tala um þessar sakir – þú veist betur
en ég. – Þú sagðist nú ekkert gefa út – það er af því að þú situr svona kyrr og hreyfir
þig ekki. Dustaðu af þér rykið, komdu snöggvast heim, farðu suður til Alpanna, eða að
minnsta kosti yfir um sundið. – En – þú hefur margt annað að gera svo þú getir lifað.
Nokkru seinna víkur Matthías að sameiginlegum vini þeirra, Sigurði málara,
sem honum hefur verið hugstæður því hann kemur víðar við sögu í bréfum
Matthíasar.
Greyið hann Siggi geni! Hann er nýr, genial, en hans íþróttir eru hér að dragast upp
úr hor. Hann er nú alltaf að róta í antiqvitetum og íþróttasögu okkar, og gengur það
fremur seint, því hann er einn að safna en margar þúsundir að týna.
Undir lok bréfsins víkur Matthías enn að því efni sem honum virðist hug­
leiknast að ráðgast við hinn vitra Steingrím um. Leikurinn um Jón Arason
leit dagsins ljós og búið er að gera ágæta kvikmynd eftir Gísla sögu Súrs­
sonar, en hitt eru góðar hugmyndir handa kvikmyndagerðarfólkinu okkar í
magnaðar þáttaraðir:
Hvað ég vildi segja? Hvað segirðu um Jón Arason? Má búa til tragedíu um hann?
Fornsögurnar er örðugt við að eiga í dramatiskum skáldskap, því þær eru of sjálfar,
of dramatiskar, t.d. Njála og Grettla etc. Þó er víða ágætt efni, t.d. Gísli Súrsson,
með öllu því helkalda djúpi sem hlið er í anda sögu hans, og sem hlýtur að hrífa
hvern mann sem anda dregur. Hörður, Kormákur og Gunnlaugur Ormstunga eru
líka menn sem bjóða mikið verkefni, svo og Kjartan, en öðruvísi en Oehlenschlæger
hefur gjört, því það er handaskömm.
Þannig skrifast þeir á vinirnir næstu árin, um hugsanleg yrkisefni, um
Shakespeare sem Steingrími gengur betur að þýða þessi árin og um ýmis­
legan annan skáldskap með ógurlegum slettum og lærðum athugasemdum.
Nokkuð er vikið að skáldbræðrum þeirra Matthíasar og Steingríms í bréfi frá
30. október 1865 og byrjar Matthías á Kristjáni Fjallaskáldi: „Hjá Kristjáni
er talsvert djúp í tilfinningunni og öll hans lífsskoðun er römm og eins og
tröllriðin en menntun vantar hann enn greyið.“
Um Benedikt Gröndal segir Matthías:
Ég hef lesið rit hans um þjóðtrú Norðurlanda sem hann sendi mér og þykir mér hún
rík af sítötum en um heimspeki Gröndals vil ég ekki dæma að sinni, nema hvað ég
held að hann verði aldrei heimspekingur, allt hvað fróður hann er. Þar á móti er
þér gefin langtum heimspekilegri hugsun, með því líka þú hefur stjórn og hemil á