Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Qupperneq 108

g U ð m U n d U r a n d r i t H o r S S o n
108
fullt og ærslum – lofar miklu, en þýðir ekkert – – “ Loksins lauk ég við Macbeth!
Skaparinn sem allt veit þekkir einn hvað ég hef haft fyrir honum, og þú þarnæst,
því ekki vildi ég heldur fást við hárjárnið hann „Ljá“ (Lear). Ég er nú að hreinskrifa
leikinn. [… ] Gaman er, Steingrímur, að hafa Aladdínsanda íslenskunnar í vestis­
vasanum og geta sigað honum þegar maður vill á bergrisa og berserki, og eins látið
hann veiða flugur og fiðrildi og skinnhettufiður, eins og Grámann í Ármannssögu
gerði fyrir Þorstein! Hefði ég heilsu, þá vantar mig ekki vilja, ekki heldur gáfu með
köflum, en hið skapandi afl sem þarf til að gjöra eitthvað stórt, það þarf tíma og
aðhlynningu, það þarf samræmi og kyrrð, það þarf hvöt að innan og hvatir að utan,
það þarf meira en hálft líf og ljós og fjör og fylgi einnar sálar, það þarf heila sál, og
svo frjálsa sál að hvorki heimurinn né holtið, hvorki dauði, djöfull né helvíti geti
ónáðað hennar eirhlið. Ég vildi að við ættum Lúthers drífandi blekbyttu, hverri
hann í andsk. nasir, af heilagri heift, tvöfalt upptendraður kastaði! Þá er hann sitj­
andi í hinum kjörfurstalega kastala Wartburg og kennandi stirð­ og staurkarlalega
talandi þýskurum Morgunlandsins dillandi dúfusprok, yfirsetti þá óbetalanlegu
uppsprettu alls andlegs sálarágætis, sacrosanctam scripturam!
Gaman þætti mér – hér í eymd og einveru, kulda og Kjalarnessulti – að fást við
flögðin og forynjurnar hans Shakeaspeares. Feikilegur jötunn hefur sá maður verið og
þó svo fínn og „moderat“ og „útspekúleraður“ og „delicat“!
Nú nú, ég tafðist frá: ég var að láta mæla Jónasi Stardal töðu og korn. Hann er átt­
ræður berserkur og hólmgöngumaður ofan úr heiði, nú orðinn félaus (áður ríkur) eftir
kláðann; fáir vilja lengur hjálpa honum nema ég, ég hef grátið eina nótt lengi út af hans
böli, og líkna honum þegar ég get; hann var fyrri rausnarmaður og heljarmenni, og
er svo forn og naiv eins og áttrætt barn á 11. öld; en nú út úr tíma og búskap og yngri
frænd­flónum til hneykslis. Í gærkvöldi segi ég við hann: „Jónas minn! Útvegið þér
mér nú 70.000 merar, ég ætla að ríða burt mótlætið út úr sveitinni.“ Þá segir karl: „Ég
hef lengi ætlað að spyrja yður að nokkru – því vitið þér það ekki, þá veit það enginn –
hvað hét maðurinn sem sló hann Kain?“
[…] Ég þakka þér innilega þín hjartanlegu hluttekningarorð til mín! Þegar ég er
frískur og ekki hjartveikur – þá beygist ég seint fyrir ytra mótlæti – sama heimta ég af
hverjum vel menntuðum manni – ég tala ekki um blóðnætur og bráðaköst.
Þeir Steingrímur og Matthías virðast af öllum sólarmerkjum að dæma hafa
verið feiknarlegir vinir. Það kom þó ekki í veg fyrir að kastaðist í kekki með
þeim, svo mjög raunar að þeir töluðust ekki við í tuttugu og fimm ár, eða allt
frá því að þeir gáfu út saman kvæðaþýðingar sínar í bók sem hét Svanhvít og
töldu síðan að hvor hefði verið hlunnfarinn af hinum þegar kom að uppgjöri.
Upp úr aldamótum virðast þeir hins vegar hafa tekið upp þráðinn og héldu
vináttu sinni allt til æviloka.
Til marks um það hve kært var með þeim þegar vinátta þeirra stóð í blóma
er fallegt bréf sem Matthías skrifar vini sínum þann 27. ágúst 1872 – síðasta
varðveitta bréfið sem þeim fór á milli fyrir þögnina löngu. Hann segir frá því
er hann kemur á bernskuslóðir Steingríms – þetta er fögur lýsing og niður­
lagið er tignarlegt.
Klukkan 4 um sólaruppkomu (í ljómandi fögru veðri) vorum við (þegar ég kom
upp) við Stapann þinn. Þar fór bróðir þinn með flokkinn í land og inn að Búðum.