Tímarit Máls og menningar - 01.04.2019, Blaðsíða 134

U m S a g n i r U m B æ k U r
134
ástarsögum er ástin einmitt æðri hvers­
deginum. Hún er göfugri og þar af leið­
andi ættu persónurnar að setja hana
ofar öllu. Í Ástin Texas er hún nær því
að vera raunveruleg, óskipulagðar hvatir
og langanir breyskra manna.
Þrátt fyrir að með sögunum sé sam­
eiginlegur þráður er í raun fátt sem
tengir konurnar saman. Þær eru á mis­
munandi aldri, af mismunandi stétt og
stöðu og hafa mismunandi reynslu.
Þetta ýtir undir þá tilfinningu að
umfjöllunarefni bókarinnar sé ekki líf
persónanna, heldur séu þau notuð til að
varpa ljósi á eitthvað annað og djúp­
stæðara.
ást, ekki ástarsambönd
Il n’y a pas de rapport sexuel. Ástarsam­
bönd eru ekki til, eins og sagt er í upp­
hafi bókarinnar. Með því að sýna ástina
frá öllum hliðum nær Guðrún Eva að
rífa niður tálsýnina sem farsæll endir
hefðbundinna ástarsagna er oft. Í þess­
um sögum er ást ekki eitthvað sem verð­
ur til milli tveggja aðila, utanaðkomandi
kraftur sem sameinar tvo aðskilda helm­
inga. Hún tilheyrir þeim sem finnur
fyrir henni, jafnvel þótt hún beinist að
öðrum. Í Ástin Texas getur ástin verið
að finna það sem þú þarft hjá annarri
manneskju og njóta þess á meðan þú
getur, eins og hjá Möggu og Sóta. En ást
getur líka verið nándin sem Sara taldi
sig finna hjá hinum ofbeldisfulla Engil­
bert og eigingirnin sem knýr Guðríði til
að halda sínum eigin löngunum leynd­
um fyrir manninum sem hún elskar. Og
hvort er sannari ást, hinir rósrauðu
hveitibrauðsdagar Jóhönnu og Jónasar
eða taumlaus hrifning hennar af Kára?
Aðalpersónan í Ástin Texas er engin
af konunum fimm sem segja sögurnar,
og ekkert af fólkinu sem þær elska og
eiga í samböndum við. Það er heldur ekki
Austin þó hann brúi stundum bilið á
milli sagnanna. Það sem bókin skilur
eftir sig er sterk mynd af ástinni sem
djúpstæðri, frummennskri og óviðráðan­
legri hvöt sem getur gefið af sér eða skilið
eftir sig slóð eyðileggingar, allt eftir því
hver verður fyrir henni í hvert sinn. Hún
er bæði hversdagsleg og ævintýraleg,
hluti af lífi allra, dásamlegt ævintýri fyrir
suma og martröð fyrir aðra. Þetta hljóm­
ar kannski eins og klisja, ástin er sinueld­
ur og allt það, en það merkilega er að
bókin sjálf er það ekki.
Einar Már Jónsson
Liber scriptus
proferetur
ragnar Helgi ólafsson: Bókasafn föður
míns, Bjartur, 2018
Langafi minn, Magnús Magnússon, sem
hafði lært ensku og frönsku af laxveiði­
mönnum í Borgarfirði, átti dágott bóka­
safn sem hafði meðal annars að geyma
bækur á útlensku. Þegar hann gekk fyrir
ætternisstapa fékk hver og einn að
ganga í safnið og hirða úr því það sem
hann vildi, afgangurinn var svo borinn
út á tún þar sem hann varð rigningunni
að bráð.
Rúmri öld síðar stóð Ragnar Helgi
Ólafsson frammi fyrir sama vandamáli
og erfingjar Magnúsar Magnússonar.
Ásamt fleiri ættingjum sínum hafði
hann erft bókasafn föður síns sem þakti
fjóra veggi og hafði að geyma ríflega
fjögur þúsund bækur, að bókum í
geymslu og kössum í bílskúr ótöldum, og
nú var á dagskrá að ákveða örlög þessa
bókagrúa, því móðir hans var að flytja í
minni íbúð. Það þurfti því að koma