Heimsmynd - 01.03.1986, Page 57

%
m
%

N
>•
n
Forsíðo Helaarpóstsins þ. 6. júní f ór:
Myndin og úttekt blaosins á móiefnom Haf-
skips hf. vorð til þess að stjórn fyrirtækisins
samþykkti á aðalfundi að stefna Ijósmyndora
og rifstjóra HP fyrir róg. Stefnan barst aldrei.
í dag er Hafskip sokkið.
■ HAFSKIP VILDI I SÆN
MEÐ EIMSKIPi FYRIRÁ
■ HPSEGIR FRÁFUNDU
UTVEGSBANKA OG HAFSKIF
■ „ÍSLENSKA SKIPAFÉLAGI£
SKOLLALEIKL
IELGARPÓSTURINN
SKOÐANAKÖNNUN HELGARPÓSTSINS: I
RANNSÓKNARLÖGREGLA Rí
ALÞYÐUBANDALAGI® 1FJOLDI
NÆSTSTÆRSTI1OKURLANA
„Það er skoðun mín að á HP hafi blaðamennska af þessu tagi verið stunduð frá
byrjun . . .“
siðgæðisvörður eða prédikari, sem fólk
bendi á. „Þetta er aðstaða, sem ég hef
lent í sem blaðamaður og mitt hlutverk
er að miðla upplýsingum, ekki að pré-
dika.“
-Halldór segist eiga langan feril að
baki í rannsóknarblaðamennsku. Ferill
hans í blaðamennsku hófst á Alþýðu-
blaðinu, þar sem hann var öll sumur
þegar hann var í menntaskóla. Að loknu
stúdentsprófi starfaði hann hjá Alþýðu-
blaðinu í tvö ár. Hann lauk BA-prófi frá
Háskóla íslands í heimspeki og bók-
menntafræði árið 1977 en skrifaði reglu-
lega í blöð meðan hann var í háskóla.
Hann fór í framhaldsnám til Bandaríkj-
anna í fjölmiðlafræðum og lauk magist-
erprófi frá blaðamannadeild Chapel Hill
háskólans í Norður-Karólínufylki árið
1980. Eftir heimkomuna réðst hann á
fréttastofu útvarpsins, sem hann hafði
áður verið viðloðandi og starfaði þar til
ársins 1982, þegar hann réði sig sem rit-
stjóra íslendings á Akureyri. Þar var
hann þar til fyrir rúmu ári þegar hann var
ráðinn ritstjóri Helgarpóstsins. Hann
hafði þó komið við sögu HP áður. Var
ráðinn sumarið 1979 til að „skrifa um
einn glæp“ á viku, eins og hann orðar
það.
„Þáverandi ritstjórar HP hringdu í mig
og vildu ráða mig í rannsóknarblaða-
mennsku sumarlangt þegar ég var í námi
erlendis. Það sumar var eitt hið erfiðasta
en jafnframt hið skemmtilegasta, sem ég
hef lifað. Það tók mig tvo mánuði að
jafna mig eftir að ég var kominn út aftur
um haustið." Hann rekur upphaf sitt í
svokallaðri rannsóknarblaðamennsku til
skrifa sinna í dagblaðinu Vísi árið 1976.
„Þá datt ég ofan í svokallað Leirvogsár-
mál. Aðdragandi þess var að rútu hafði
verið stolið, og fannst hún í Leirvogsá
sem og lík ungs manns. Við rannsókn
komst lögreglan að þeirri niðurstöðu að
þessi ungi maður hefði verið í rútunni,
sem var stolið auk annars manns, sem
þeir höfðu náð í. Faðir látna piltsins vildi
ekki trúa því að sonur hans hefði stolið
þessari rútu og hóf að afla upplýsinga um
málið. Hann hafði ýmsar grunsemdir um
að hinn látni hefði dáið áður en rútan fór
í ána, gekk á milli stofnana og fjölmiðla
en var allsstaðar afgreiddur sem kverúl-
ant. Þá kom hann til mín. Ég sökkti mér
ofan í málið í þrjá mánuði með náminu
og komst að þeirri niðurstöðu að rann-
sókn lögreglunnar hefði ekki leitt hið
sanna í ljós. Spurningin snerist um það
hvort hér hefði verið um manndráp eða
morð að ræða. Faðir hins látna hafði
farið þess á leit að málið yrði tekið upp
að nýju eftir að kerfið hafði afgreitt það
og eftir birtingu greinar minnar í Vísi,
var málið tekið upp á ný.“
Ótrauður segist hann síðan hafa haldið
skrifum af þessu tagi áfram. „Ég tók til
dæmis fyrir mál í tengslum við Samvinnu-
bankann, Batta rauða og mútur íslenskra
skreiðarseljenda í Nígeríu. Fyrir öll þessi
skrif sat ég undir ámæli. Það er skoðun
mín að á HP hafi blaðamennska af þessu
tagi verið stunduð frá byrjun en það er
ekki fyrr en Hafskipsmálið verður að
stórmáli að fólk gerir sér grein fyrir því
að hér er um rannsóknarblaðamennsku
að ræða en ekki æsifréttir eða slúður. Og
að baki blaðamennsku sem þessarar ligg-
ur mikil vinna og mikill metnaður.“
Þrátt fyrir þessa svonefndu rann-
sóknarblaðamennsku er Halldór Hall-
dórsson ekki þeirrar skoðunar að hann
hafi mikil áhrif með skrifum sínum. „Ég
trufla engan og hef í raun litla trú á
áhrifum fjölmiðla til að ýta á eftir rót-
tækum breytingum. Spurningin snýst
fremur um breytingar á almennu hugar-
fari, sem við getum ef til vill á einhvern
hátt stuðlað að.“
En það er engin launung á því að hann
er stoltur af þætti sínum í Hafskipsum-
ræðunni - eftir blóð, svita og tár, eins og
segir í slögurum, áður en málið komst í
algleyming. Hann átti ekki aðeins ein-
manalegar stundir, heldur komu þær
stundir líka að því er hann segir, að
jafnvel efi sótti á hann. „Ekki það að ég
efaðist um heimildir mínar eða teldi á
nokkurn hátt að ég væri að fara með
rangt mál. Hins vegar eru því takmörk
sett hvað maður þolir mikið álag eða
utanaðkomandi þrýsting, þegar maður
stendur í svona skrifum. Maður er eitt-
hvað svo varnarlaus! Auðvitað hafði ég
stuðning frá samstarfsmönnum mínum á
HP en það er ekkert Iaunungarmál að
annar stjórnandi Hafskips er ágætur
kunningi meðritstjóra míns í gegnum
nokkuð þekkt félagssamtök, sem báðir
starfa í og beitti hann sem og fleiri, mikl-
um þrýstingi á meðritstjóra minn til að
reyna að stöðva skrif mín. Að sjálfsögðu
gekk slíkt ekki upp. Hins vegar sýnir
þetta að oft getur verið erfitt að stunda
blaðamennsku af þessu tagi í jafn fá-
mennu samfélagi og íslandi. En ég hlífi
engum - og myndi ekki gera, sama
hversu náinn viðkomandi væri, ef ég teldi
nauðsynlegt að upplýsa eitthvert mál.
HEIMSMYND 57