Heimsmynd - 01.03.1986, Blaðsíða 134

Heimsmynd - 01.03.1986, Blaðsíða 134
Lafði Ottoline Morrell, samkvæmisdrottn- ing Lundúna. Ackroyd styðst við bréf henn- ar í í bókinni. í einu bréfi lýsir hún Eliot sem „dull, dull, dull“ - heldur leiðinlegum! englendinga. Hann kvartar undan því í einu bréfi að hann hafi ekki lengur nokk- ur tengsl við ameríkana eða samkennd með þeim en deildi jafnframt á heimskuna og tregðuna meðal englend- inga, sem honum þótti hafa hnignað mjög andlega. Honum var alltaf ljóst að hann var útlendingur, hann ræktaði þann eiginleika með sér, hann vildi halda fjar- lægð sinni og einangrun, hélt vinum sín- um í hæfilegri fjarlægð og hyllti „hinn sanna kulda, hinn harða kulda“ raun- verulegra listamanna. Ævisaga Ackroyds er töluvert afrek miðað við þær fáránlegu skorður sem honum hafa verið settar af fjölskyldu Eliots sem meinaði honum í krafti höf- undarréttar að vitna í útgefin verk Eliots nema í bókmenntafræðilegu samhengi og veitti honum engan aðgang að skjölum Eliots og óútgefnu efni. Þaö er álitamál hvort höfundarrétturinn sem upphaflega var hugsaður sem vernd gegn ræningjum sé ekki orðinn siðferðislega hæpinn þeg- ar eigendur hans eru farnir að stjórna því sem aðrir skrifa um verk höfundarins: menningarlega „á“ enginn The Waste land - það er sameign allra og hverjum ætti að leyfast að tjá sig um það sem honum sýn- ist. En þessi ótti Eliotanna við að Ackroyd færi að lesa einhverja svívirðu inn í ljós Eliots var með öllu ástæðulaus því hér er stunduð vönduð fræði- mennska. Hann leggur megináherslu á að lýsa hugmyndalegri þróun Eliots í samhengi við þjóðfélagshræringar og menningarsögu. Hann gerir lítið af því að tengja berlega saman ævi höfundar og ljóðagerð hans - að vísu heldur hann því 1 1f í ' T.S. Eliot heldur fyrirlestur í London í síðari heimsstyrjöldinni. Alla ævi ferðaðist hann uH og hélt fyrirlestra um skáldskap, heimspeki, trúmál og heimsmál. fram snemma í bókinni að þoka sú sem umlykur allt í ástaróði J. Alfred Paufrock sé þokan í St. Louis, staðhæfing sem hvorki er hægt að sanna né afsanna, og segir ekkert, en yfirleitt eru túlkanir hans lausar við þess háttar notkun á ljóðum sem heimildum um líf skáldsins. Hann hrekur til dæmis útbreidda skoðun um annan hluta The Waste land - a game of chess, að þar fari lýsing á Vivien og henn- ar taugabilun. Á ég...ætti ég...? - Líf Eliots ein- kennist af því að hann tekur allar ákvarð- anir með miklum erfiðismunum, hann veit aldrei hvenær hann á að hrökkva eða stökkva, hann var fram eftir allri ævi að velta því fyrir sér hvað hann ætti að taka sér fyrir hendur þegar hann yrði stór. Ákvarðanir sem vörðuðu allt líf hans tók hann í skyndi, og yfirleitt reyndust þær rangar, þannig rambaði hann til dæmis inn í sitt fyrra hjónaband sem reyndist með afbrigðum ófarsælt. Hann var á stöðugum flótta undan leiðindum, en þráði engu að síður tíðindaleysi hvers- dagslífsins. Hann sóttist eftir jafnvægi, reglu, klassíkisma í hugmyndum, ljóða- gerð og einkalífi - Haigh-Wood fjöl- skyldan stóð fyrir slíkt - en hann lenti í ringulreið, skáldskapurinn varð fyrir flestum myrkur þótt borinn væri uppi af skýrleika í hugsun, Haig-Wood fjöl- skyldan fullnægði honum engan veginn félagslega og sótti í bóhemískar lista- mannaklíkur. Rétt eins og borgin sem hann lýsti í The Waste land var lífið fyrir honum óraunverulegt, hverful ásýnd, og hann brást við því með því að vera sífellt að leika ólíkar rullur sem hæfðu hverjum aðstæðum. Þegar hann átti sem erfiðast uppdráttar í hjónabandi sínu veittu vinir hans því athygli að hann notaði á andlit sitt grænan farða til að gera sjálfan sig ennþá átakanlegri og brjóstumkennan- legri, hann var í hlutverki hins vansæla eiginmanns sem hann lék út í hörgul, en hver hann var bak við grímuna vissi aldrei neinn, það glitti aldrei í kvikuna undir. Sem fyrr segir: ævisögur frægra skálda vitna sennilega aðeins um eðlilega mann- lega forvitni, hlutverk þeirra er að svala henni og það getur þeim tekist ef höfund- ar seilast ekki of langt inn í vitund þeirra höfunda sem fjallað er um. Ævisögulega leikhúsið er nokkuð ann- að. Það er eitthvað óviðfelldið við það hvernig ýmsir höfundar samtímans ryðj- ast inn í einkalíf látinna manna, taka sér stöðu í því miðju, fara að kalla alla for- nöfnum og gæluyrðum, sýna þá í nið- urlægjandi aðstæðum með þá hugmynd að gunnfána að allir séu innst inni sömu meðalmennin, fara að kveða upp dóma á báðar hendur eins og einhver hæstiréttur í siðferðislegum efnum, eins og þeir hafi eitthvert umboð eða heilagan rétt til þess og guma síðan af sagnfræðilega traustri undirstöðu þegar í rauninni er aðeins verið að ráða af líkum, og skálda inn í eyður. Þeir höfundar sem áður nutu virð- ingar og barnalegrar dýrkunar mega nú una hlut tollheimtumannsins, en eitt verður ekki frá þeim tekið: þeir voru miklu betri höfundar en farísearnir.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Heimsmynd

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimsmynd
https://timarit.is/publication/1408

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.