Heimsmynd - 01.09.1989, Síða 30

bifreið hins óheppna séu laus) og versl-
anir loka yfirleitt um það leyti sem
margir þurfa að sækja börn sín í pöss-
un.
Pörfin á sveigjanlegum vinnutíma
hefur aldrei verið brýnni og eiginlega
fáránlegt, að margra mati, að nútíma-
þjóðfélag sé ekki búið að aðlaga sig
þessum þörfum.
Fjárhagsáhyggjur sliga marga af
þessari kynslóð. Eftir að notkun krítar-
korta varð algeng hafa margir eyðslu-
samir íslendingar þurft að taka sig taki
rétt eins og fólk fer í afvötnun. Sumir
grípa það ráð að leggja krítarkortin til hliðar til að hamla gegn eigin eyðslu og
nota þá frekar ávísanahefti, en ungur lögfræðingur segist nota peningaseðla
eingöngu og eyða minna fyrir vikið. Venjulegir launþegar sjá á eftir drjúgum
hlutna tekna sinna í skatta. Ungar konur kvarta margar yfir því að þær borgi
um sjötíu prósent tekna sinna í dagvist og því sé ekkert eftir. Rekstur heimila í
landinu er þungur og ofan á hann bætast þau útgjöld sem kostar þessa kynslóð
að koma sér upp þaki yfir höfuðið á lánum með jákvæðum raunvöxtum, eins
og það er pent orðað af bönkunum. Margir sjá ekki út úr svartnættinu af fjár-
hagsáhyggjum.
Stjórnmálamenn tala
um neikvæðan hugsunar-
hátt almennings en ungt
fólk hefur margt misst
trúna á íslenskt stjórn-
kerfi. Sérhagsmunapóltík,
framapot og spilling setja
svip sinn á stjórnmálin.
Tiltölulega fáir hafa bein
afskipti af pólitík og hinn
þögli meirihluti eygir vart
glætu á þeim vettvangi.
Stjórnmálin eru í hugum
margra skrípaleikur.
Þeir sem ráða lögum og
lofum á íslandi nútímans eru af annarri kynslóð, fæddir á millistríðsárunum og
fram á fimmta áratug. Þeir hópar urðu ekki fyrir beinum áhrifum af þeim
breytingaskeiðum sem kynslóðin sem er að erfa landið hefur gengið í gegnum.
Andspænis lífsstíl unga fólksins myndu þeir veifa orðinu lífsreynsla. Börn um-
ræddrar kynslóðar gengu í gegnum það að vera táningar. Slíkt þekktist vart
áður. Áður komust börn í fullorðinna manna tölu og ekkert múður með það.
Pessi kynslóð hefur hins vegar alltaf verið að ganga í gegnum einhver skeið,
frá bítlaæði til hippamenningar og þaðan í uppadóm og loks í að axla þá
ábyrgð sem fylgir því að vera foreldri. Þessi kynslóð hefur samt kynnst hörku
heimsins með öðrum hætti og fyrr í gegnum kvikmyndir og fjölmiðla frá blautu
barnsbeini. Hún elst upp við vopnaða bardaga og borgarastyrjaldir í stofunni
heima hjá sér. Ekkert er henni framandi þótt hún hafi ekki kynnst því beint.
Pað lífsreynd er þessi kynslóð þó, að hún veit að lausnirnar liggja ekki hand-
an við hornið. Hvernig hún sveiflast í stöðugri leit að nýjum lausnum er vís-
bending um að hana langi til að breyta lífi sínu. Aðlaga það sínum endalausu
kröfum.D
þeim eins og þjóðhöfðingjum með enda-
lausu snatti og snúningum, skoðunar-
ferðum og sýningum. En hvað segjum
við þeim? Hvað er þeim kennt? Hverju
trúa þau og á hvað vona þau? Börnin
þurfa umhyggju og ást, næringu í anda
og trú. Það er dapurleg staðreynd um fá-
tækt okkar og allsleysi, mitt í öllum fín-
heitunum, að íslenskum börnum skuli í
tugþúsunda tali plantað á helgidögum
fyrir framan skrípóið á Stöð 2 og þau
sett í beint samband við tóma froðu. Það
er meira vit í að tala við börnin, eða
leiða þau í guðsþjónustu þar sem þau fá
að eflast í lofgjörð og tilbeiðslu og læra á
lífið. En það er svo þægilegt að leysa
málið svona, jafnvel þó það kosti, að
börnunum séu gefnir steinar fyrir
brauð.“
Hann segir að tiltrú fólks í garð þeirra
sem tala á opinberum vettvangi hafi
minnkað, hvort sem þar tali pólitíkusar
(„kannski er það allt þeim að kenna“),
prestar, menntamenn eða embættis-
menn. „I góðærinu þegar lífsháskinn er
víðsfjarri og hunang drýpur af hverju
strái, þá verða menn gjarnan oftrúaðir
á mátt sinn og megin, þá ekki síst á
ályktunargáfuna, og álykta náttúrlega
skakkt að vegna þess að þeir séu dug-
legir við að eignast hús og bfla, verðbréf
og sumarbústaði, þá hafi þeir yfirleitt
ekkert með álit eða leiðsögn annarra að
gera. Ekki má skilja þetta sem svo að ég
sé að biðja um hafísa og hallæri til að
kirkjurnar fyllist af auðmjúku fólki.
Samt sýnist mér að þessi þróun eigi sér
stað, að hver og einn hafi fyrir sig ákveð-
inn prívatheim sanninda. Fólk víggirðir
sig gegn allri boðun og öllum lærdómi og
lætur sér fátt um finnast hvað gerist utan
vígisins. í siðferðismati verður þá flest
afstætt og málin afgreidd á einfaldan
hátt: Eg hef mína skoðun í friði og þú
mátt hafa þína skoðun í friði, og það er
bara frekja ef menn ætla að fara að efna
til almennrar umræðu um mínar skoðan-
ir.“
Hann segir kirkjuna eiga erindi við
þessa kynslóð, þótt margir líti á presta
sem nöldrara. „Það er ekki hægt að tala
um það sem er jákvætt öðru vísi en að
gera sér grein fyrir því hvað neikvætt er.
Með þankagangi sérhyggjunnar nú elska
menn ekki náungann. Það getur vel ver-
ið að það einfalda boðorð, sem kallar á
talsverða afskiptasemi, muni eiga erfitt
uppdráttar í framtíðinni, alla vega ef sér-
hyggjan fær að blómstra. Bláköld niður-
staða sérhyggjunnar er sú að náunginn
komi manni ekki við, jafnvel þó hann sé
órétti beittur. Sem sagt: Guð er ekki
lengur til og þá er allt Ieyfilegt, allt jafn-
gilt, hugtök eins og réttlæti, friður og
miskunnsemi bara innantómir orðalepp-
ar í geymslu fyrir siðasakir í fornminja-
safni kirkjunnar. Guð forði okkur frá því
að verða svona, án trúar, vonar og kær-
leika.“D
30 HEIMSMYND