Heimsmynd - 01.05.1990, Page 68

YND 1990
og bjó fjölskyldan í einu her-
bergi í húsnæði fyrir verka-
fólk. Tíu ára gamall fór hann
að vinna í baðmullarverk-
smiðju og fyrir hluta af fyrstu
útborguninni sinni keypti
hann latneska málfræðibók.
Hann var alinn upp í kal-
vínskri trú skosku kirkjunnar
en gekk síðar í strangari
söfnuði kristinna manna eins
og faðir hans.
Hann var rúmlega tvítugur
þegar hann ákvað að leggja
læknatrúboð fyrir sig og und-
irbjó sig með því að leggja
stund á grísku, guðfræði og
læknisfræði í frístundum frá
baðmullarverksmiðjunni.
Ópíumstríðið í Kína batt
enda á vonir hans um að
komast þangað og Afríka
varð fyrir valinu. Hann lagði
af stað til Suður-Afríku 27
ára gamall og kom til Cape
Town í mars 1841.
Næstu fimmtán árin kann-
aði Livingstone myrkustu
innviði Afríku, þar sem eng-
inn hvítur maður hafði áður
stigið fæti. Oft lenti hann í
útistöðum við Búana og
Portúgalana en hann fyrirleit
meðferð þeirra á innfæddum.
Hann naut mikillar virðingar
sem sannkristinn maður,
hugrakkur landkönnuður og
hatrammur andstæðingur
þrælahalds.
I trúboði sínu fór Livings-
tone á slóðir þar sem enginn
Evrópumaður hafði áður
komið. Hann lærði mál inn-
fæddra og setti sig inn í siði
þeirra og háttu. Hann varð
fyrir því 1844 að Ijón réðst á
hann og náði sér aldrei í
vinstri handlegg sem hamlaði
honum við notkun riffilsins.
Hann kvæntist ári síðar Mary
Moffat og fylgdi hún honum
á ferðalögum hans. Vegna
heilsu hennar og almenns ör-
yggis barnanna fjögurra sendi
hann fjölskyldu sína aftur til
Skotlands 1852. Hann hafði
þegar hlotið viðurkenningar
frá konunglega breska land-
fræðingafélaginu og var það
honum mikil hvatning.
Markmið Livingstones var
að boða innfæddum kristna
trú og sem barn síns tíma
taldi hann einnig æskilegt að
þeir kynntust vestrænni
menningu og viðskiptahátt-
um. Markmið hans var að
fara inn í hjarta landsins og
finna samgönguleið út að
Atlantshafinu. Hann náði til
Luanda á vesturströndinni í
maí 1854 og sneri aftur til
baka þegar heilsan leyfði.
Þegar hann kom til Zam-
bezifljótsins á vatnasvæðið
mikla skýrði hann Viktoríu-
fossana eftir drottningu sinni.
Hann hélt til Bretlands sem
þjóðhetja 1856.
Eftir heimkomuna gaf
hann út metsölubók og hlaut
margs konar viðurkenningar.
Efnahagurinn batnaði og
hann gat nú séð fjölskyldu
sinni sæmilega farboða en
þau höfðu búið við fátækt
eftir heimkomuna. Hann
flutti fyrirlestra vítt og breitt
um Bretlandseyjar og hvatti
unga menntamenn að halda
áfram því starfi sem hann
hafði hafið.
Næsta ferð Davíðs Livings-
tone til Afríku var farin árið
1858 og var hann í álfunni
fram til ársins 1864. Hann fór
um austurhlutann og miðja
álfuna og hélt áfram að berj-
ast gegn þrælasölu. Þcssi
dvöl var mun betur skipulögð
en sú fyrri og föruneytið fjöl-
mennara. En leiðtogahæfi-
leikar Livingstones voru ekki
eins miklir og hugrekki hans
því sundrung kom upp í
hópnum og nokkrir þurftu að
snúa aftur. Þá jók það á erf-
iðleikana að eiginkona hans
lést 1862 og syninum Róbert,
sem hugðist leggja upp í leið-
angra með föður sínum,
snerist hugur. fór til Banda-
ríkjanna, barðist þar í þræla-
stríðinu fyir málstað norður-
ríkjanna og lét lífið 1864.
Þriðji leiðangur Livings-
tones hófst 1866 og lá leiðin
nú um austurströnd Afríku.
Það vakti meðal annars fyrir
honum að leita upptaka Nfl-
ar. Hann var illa farinn á
heilsu og sumir leiðangurs-
mannanna yfirgáfu hann. Til
að forðast óvinsældir lugu
þeir því við heimkomuna að
Livingstone hefði verið drep-
inn.
Livingstone hélt ótrauður
áfram ferðum sínum en hann
þurfti að snúa aftur inn í
landið til að sneiða hjá yfir-
ráðasvæðum Portúgala.
Hann uppgötvaði stöðuvötn-
in Mewru og Bangweulu og
hélt í áttina til Kongófljótsins
en svo langt vestur hafði eng-
John Fitzgerald Kennedy, 35. forseti
Bandaríkjanna (1960 - 1963) fædd-
ist í Brooklinehverfi í Boston 29.
maí, 1917. Flestum er í fersku minni sá
atburður þegar hann var skotinn til bana
í bfl sínum í Dallas í nóvember 1963.
Kennedy lenti í alvarlegum málum á for-
setaferli sínum eins og Kúbudeilunni
þegar heimsbyggðinni stóð á öndinni af
ótta við meiriháttar átök stórveldanna.
John var næstelstur níu barna Jósefs
Patriks Kennedy og Rose sem var dóttir
Fitzgeralds, borgarstjóra í Boston. Mikið
hefur verið skrifað um uppeldi hinna
frægu Kennedysystkina en til þeirra voru
gerðar miklar kröfur í menntun og á
íþróttasviðinu. Þau voru alin upp í að
verða framúrskarandi í strangtrúuðu
kaþólsku umhverfi. John gekk í
Harvardháskólann og lauk þaðan B.S.
prófi 1940 en lokaritgerð hans fjallaði um
skort á hernaðarundirbúningi Breta
(Why England Slept). Faðir hans var um
þetta leyti sendiherra Breta og hafði
John gegnt ritarastöðu fyrir hann.
Hann gekk í sjóherinn 1941 og var
sendur til Suður-Kyrrahafsins tveimur
árum síðar. Elsti bróðir hans Joe var
drepinn í stríðinu og fluttust þá frama-
vonir föðurins yfir á John sem á þeim
tíma hafði áhuga á að leggja blaða-
mennsku fyrir sig. Þegar John F. Kenn-
edy varð öldungadeildarþingmaður árið
1952 sagði hann: „Ég lagði stjórnmál fyr-
ir mig af því að Joe dó og ef ég félli frá
Glæsimennið John Fitzgerald Kennedy.
kœmi það í hlut Bobby bróður míns að
berjast fyrir sœti mínu í öldungadeildinni
en kœmi eitthvað fyrir hann tœki Teddy
við baráttunni. “
John F. Kennedy komst í lífsháska í
stríðinu þegar japanskur tundurspillir
sökkti tundurskeytabátnum sem hann
var á með þeim afleiðingum að hann
særðist illa en náði að bjarga áhöfninni
og fékk heiðursorður fyrir. Eymsli í baki
höfðu þjáð hann frá unga aldri og þurfti
hann þrisvar að fara í erfiða uppskurði
án mikils árangurs. Þá þjáðist hann af
Addisonsveiki en því var haldið leyndu
meðan hann lifði.
Tuttugu og níu ára gamall náði hann
kosningu fyrir demókrata á Bandankja-
þing og sat sem þingmaður í þrjú kjör-
tímabil. Hann var frjálslyndur demókrati
sem barðist fyrir bættum aðstæðum
verkalýðsins, lægra vöruverði, lægri
leigu og auknum félagslegum trygging-
um. I utanríkismálum var hann hins veg-
ar fulltrúi kalda stríðsins í anda Trumans
68 HEIMSMYND