Ársrit um starfsendurhæfingu - 2015, Qupperneq 54

54 www.virk.is
UPPLÝSINGAR
V
IÐ
TA
L
öruggari og auðveldað að finna vinnu fyrir
skjólstæðinga í IPS úrræði,“ segir Valur.
Fram kemur að þeir sem eru í IPS með-
ferðarúrræði vinna hálft starf. „Okkar
fólk er flest á endurhæfingarlífeyri og
á vinnusamningi frá Tryggingastofnun
ríkisins. En stundum er hægt að auka
starfshlutfall í allt að 65 prósent starf ef vel
gengur. Samstarfið við Tryggingastofnun
hefur verið farsælt. Þegar fólk kemst í
vinnu verður það oft tilbúnara til að takast
á við sjúkdóminn sinn. Sjálfstraust þess
eykst og það tekur meðferðinni betur. Við
höfum mörg góð dæmi um þetta. Rútínan
hjálpar til og áhuginn á að vera í eins
góðu formi og unnt er verður meiri. Þeir
sem hafa verið í neyslu draga úr henni
og jafnvel hætta henni alveg. Lyfjagjöfin
er litin jákvæðari augum og þannig mætti
fleira telja,“ segir Nanna.
Þau Valur og Nanna segja að IPS úrræðið
hafi spurst vel út meðal skjólstæðinga
Laugaráss, þeir koma og spyrjast fyrir
um atvinnumálin, vilja jafnvel komast
í vinnu. „Þá útskýrum við IPS starfs-
endurhæfinguna. Hve sérstakt úrræði
þetta er, hve vel það heldur utan um
einstaklinginn og að hann megi byrja að
vinna í smáum stíl. Þetta gerir fólk tilbúnara
í að taka þátt.“
Stefnt að ríkari
fjölskylduþátttöku
Kemur fjölskylda viðkomandi inn í þetta
ferli?
„Það er eitt af verkefnunum sem við
stefnum á og fylgir tryggðarskalanum, að
fá fjölskylduna meira inn í þetta verkefni.
En það er auðvitað þá gert með leyfi
þjónustuþegans. Einn skjólstæðingur
fór að vinna fyrir skömmu með góðum
stuðningi fjölskyldu og hann lagði áherslu
á hve það hefði gert honum gott. Þetta
smellpassar við IPS hugmyndafræðina.
Gott er að allir hjálpist að. Mikilvægt er
að nota stuðningskerfið sem er til og
það er fjölskyldan. Hún er náttúrulegra
stuðningsnet en við hér í Laugarásnum,
sem erum þverfaglegur stuðningur í
tiltölulega skamman tíma. Við komum
hlutunum af stað en svo viljum við að
þróunin haldi áfram,“ segir Nanna.
Hvað getur fólk verið lengi í IPS-verkefni?
„Talað er um að lágmarkið sé eitt ár en
geti staðið lengur ef rík ástæða er til. Sumir
þurfa alltaf stuðning, en ekki endilega
fagfólks, gæti alveg eins verið stuðningur
frá ættingjum. IPS-verkefnið byggir á
átta grunnþáttum. Einn þeirra er að ef
þjónustuþegi mætir ekki í viðtöl til IPS
ráðgjafa eigi það ekki að bitna á honum
heldur hvetja hann áfram. Ef þjónustuþegi
vill skipta um starf eða missir vinnuna þá
horfum við á það jákvæða sem gerst hefur
í ferlinu, hvað hefur áunnist og nýtum
það í áframhaldandi starfsendurhæfingu.
Reynum að styrkja jákvæða þætti.
Enginn undirbúningsnámskeið fylgja IPS
úrræðinu, heldur er farið strax í hraðvirka
atvinnuleit. Ef fólk þarf að fara á þung
starfsendurhæfingarnámskeið áður en
það getur hafið störf getur viljinn til að
vinna dofnað,“ segir Valur.
Nanna bendir á að önnur úrræði, þyngri
í vöfum, skili fólki ekki betur út á vinnu-
markaðinn, „né heldur fá þau fólk til að
endast betur í vinnu. Þetta módel, hröð og
áhugamiðuð atvinnuleit hefur reynst vel
fyrir þá sem eru með alvarlegri geðrask-
anir. Markmiðið er að fólk komist í vinnu,
endist þar og gangi vel,“ segir hún.
Draumurinn um IPS
námsendurhæfingu
„Eitt af því sem okkur langar til að gera
næst er að nota IPS úrræðið í sambandi við
námsendurhæfingu, það er draumurinn,“
segja þau Nanna og Valur. „En þá þyrftu
að vera aðeins fleiri í þverfaglega teyminu.
Ef við fengjum einn ráðgjafa í viðbót sem
myndi sinna skóla- og námsmálum þá
myndum við skora hærra á IPS skalanum,“
segir Valur.
„Við erum með þetta bandaríska módel
sem aðlagað hefur verið að íslenskum
aðstæðum. Við erum ekki að finna upp
hjólið. Valur er í samskiptum við Danmörku,
þar sem eru stórar rannsóknir í gangi, sem
og í Noregi, við lærum af þeim,“ segir
Nanna. Valur bætir við að hann hyggi á
samstarf við Svía. „Þeir hafa verið lengi
með IPS úrræðið og ræða nú hvernig það
samrýmist best velferðarsamfélaginu.
Við viljum nýta okkur þeirra reynslu og
aðlögun þeirra að velferðarkerfi, sem er
líkara okkar en það bandaríska.“
Er hægt að nota IPS úrræðið á víðari
grundvelli?
„Þetta úrræði er notað við þyngri
geðraskanir. Við höfum velt fyrir okkur
hvort hægt sé yfirfæra hugmyndafræðina
yfir á þunglyndi og kvíða til dæmis.“
En er hægt að nota IPS úrræði á
landsbyggðinni?
„Eftir því sem við náum betri tökum á
verkefninu opnast fleiri möguleikar. Við
gætum til dæmis með tölvufundum sinnt
þjónustuþegum og vinnuveitendum á
landsbyggðinni. Það er svo ótrúlega margt
hægt,“ segir Nanna.
„Almennt hefur þetta gengið vel. Það hafa
ekki verið eins margir þröskuldar í veginum
og við héldum í upphafi. Þetta fór hægt af
stað en gengur nú hraðar. Mestur hluti
af þeim fjölda sem hefur komist í vinnu
hefur tekist það á síðasta hálfa ári. Þetta
er flókin meðferð, en með því að nota
tryggðarskalann getum við séð hversu vel
okkur gengur að vinna samkvæmt IPS
hugmyndafræðinni. Og því nær sem við
komumst henni, því betri árangur.“
Eru þið komin með niðurstöður sem þið
getið birt?
„Nei, en við erum nú komin með nægilega
marga þátttakendur í IPS-verkefninu til
þess að geta skráð hve margir fá vinnu og
hve lengi þeir endast í henni. Rannsóknir
hafa sýnt að 63 prósent eru enn í vinnu
eftir 18 mánuði sé þessi hugmyndafræði
notuð, á móti 23 prósentum við venjulega
starfsendurhæfingu. Tölurnar eru reyndar
aðeins lægri í Evrópu en í Bandaríkjunum.
Þetta úrræði eykur lífsgæði og fækkar
innlagnardögum á sjúkrahús. Yfirbygging
er lítil og því er þetta ódýrara úrræði en
hefðbundin starfsendurhæfing. Við erum
afskaplega ánægð með IPS úrræðið.“
Texti: Guðrún Guðlaugsdóttir