Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 25

SKÍRNIR
GUÐMUNDUR FINNBOGASON
23
grundvöll framtíðarinnar í sálum æskulýðsins, það væri hlægilegt,
ef það væri ekki grátlegt".42
I skýrslunni kemur einnig fram að Nýja testamentið hafi verið
mest notaða lestrarbókin. „Eitt hið fyrsta, sem gera verður til þess
að koma barnafræðslunni í lag“, segir Guðmundur, „er því að út-
vega nýjar, góðar kennslubækur“.43
Á Alþingi árið 1905 var lagt fram stjórnarfrumvarp um fræðslu
barna og ungmenna sem að mestu var byggt á frumvarpi sem
Guðmundur samdi fyrir stjórnina.44 Það fékkst ekki afgreitt á því
þingi en lögin voru samþykkt á þinginu 1907 og á sama þingi
einnig lög um Kennaraskóla. En um sama leyti gerðist það að
Guðmundur missti af því starfi sem hann hafði haft augastað á, og
flestir talið hann sjálfkjörinn til, að verða umsjónarmaður stjórn-
valda í menntamálum, eða fræðslumálastjóri eins og embættið hét
þegar það var stofnað. „Eg ætlaði að verða mikill nytjamaður ís-
lenzkum menntamálum, en talaði því starfi af mér“ sagði Guð-
mundur síðar.45 Jón Þórarinsson, skólastjóri í Flensborg, var skip-
aður í starfið.
Fasta vinnu hafði Guðmundur ekki árin 1905-1906, aðra en
ritstjórn Skírnis. En auk þess að ritstýra Skírni fékkst hann nokk-
uð við þýðingar. Einn af þeim höfundum sem Guðmundur kynnti
fyrir íslendingum á þessum árum var bandaríski sálfræðingurinn
og heimspekingurinn William James (1843-1910). Árið 1905 kom
út þýðing Guðmundar á fyrirlestri James um „ódauðleikann"46 og
sama ár birtist í Skírni löng grein eftir Guðmund um bók James
(1842-1910), The Varieties of Religious Experience.47 Þar segist
Guðmundur kynna þetta rit með blendnum huga, óttast að gera
því ekki fullnægjandi skil, enda „ann ég höfundinum hugástum“.
Bókin kom upphaflega út 1902 og er sígilt rit í trúarbragðasál-
fræði, eitt af höfuðritum James. I þessu riti gerði James greinar-
42 Sama rit:43.
43 Sama rit:52.
44 Alþingistíðindi 1905, A:254-283.
45 Guðmundur Finnbogason 1962:127-128.
46 James 1905.
47 Guðmundur Finnbogason 1905b.