Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 201

GREINAR UM BÆKUR
PÁLL BJÖRNSSON
ímynd (ofur)karls
Hvernig á að skrifa ævisögu Jóns Sigurðssonar forseta?^
Guðjón Friðriksson
Jón Sigurðsson. Ævisaga I—II
Reykjavík: Mál og menning 2002-2003, 565 og 635 bls.
Alla 20. öldina var Jón Sigurðsson (1811-1879) eitt mest notaða samein-
ingartákn íslenskrar þjóðar. Til nafns hans er enn skírskotað með reglulegu
millibili í þjóðmálaumræðunni, hann er heiðraður með pompi og prakt 17.
júní ár hvert og ósjaldan er skrifað um hann í lengra og styttra máli. Guð-
jón Friðriksson var því að feta í fótspor margra höfunda þegar hann til-
kynnti snemma árs 2000 að hann væri að hefjast handa við að rita um ævi
og störf Jóns forseta. Árangurinn birtist nýlega í tveimur þykkum bindum.
Báðum var vel tekið enda vissulega full þörf á að rita nýtt og ítarlegt verk
um þjóðartáknið síunga.1 2 I þessari grein verður vikið nokkrum almennum
orðum að verki Guðjóns í heild, en síðan verða ræddir sérstaklega valdir
þættir í aðferðafræði hans, t.d. hvaða kyngervi Guðjón klæðir persónur
sínar.3 Mjög áhugavert er í því samhengi að bera verk hans saman við fimm
binda stórvirki Páls Eggerts Ólasonar um Jón Sigurðsson frá um 1930.4
Aðferð Páls Eggerts varpar nefnilega skýru ljósi á nálgun Guðjóns.
í stórum dráttum byggir Guðjón verk sitt þannig upp að í fyrra bindi
fylgir hann Jóni Sigurðssyni frá uppvaxtarárunum á Hrafnseyri við Arnar-
1 Grein þessi er unnin upp úr erindi sem höfundur hélt á málþingi Stofnunar Sig-
urðar Nordals um Jón Sigurðsson forseta og bar yfirskriftina „Sómi íslands“.
Það fór fram í Hátíðarsal Háskóla íslands 6. desember 2003. Geta má þess að
aðrir fyrirlestrar málþingsins, eftir Guðjón Friðriksson, Guðmund Hálfdanar-
son og Guðrúnu Ásu Grímsdóttur, eru aðgengilegir á heimasíðu stofnunarinn-
ar: www.nordals.hi.is.
2 Geta má þess að annað bindið hlaut íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki
fræðibóka og bóka almenns efnis 2003.
3 Hafi lesendur áhuga á almennum ritdómi um verk Guðjóns má benda á einn
slíkan eftir Guðmund Hálfdanarson sem birtist í tímaritinu Sögu XLII:1 (2004),
bls. 238-243.
4 Páll Eggert Ólason,/ón Sigurðsson I-V (Reykjavík: Hið íslenzka þjóðvinafélag
1929-1933).
Skírnir, 179. ár (vor 2005)