Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 128

126
ÁRMANN JAKOBSSON
SKÍRNIR
Draumur hjarðsveinsins
Fyrst skapar hann sjálfan sig í draumum. Saga hans hefst á fjór-
um draumum í fyrstu tíu köflunum sem leggja línur sögunnar
jafn skýrt og draumar Guðrúnar Ósvífursdóttur í Laxdælu. Sá
fyrsti er óskýrastur. Móður Sverris dreymir að hún fæði mikinn
og snjóhvítan stein sem neistar af. Mæður Búdda og annarra stór-
menna heimssögunnar dreymir svipaða drauma en ekki þurfa
þeir að vera fyrir konungsríki. Síðar taka draumarnir að gerast
gleggri. Sverri dreymir sjálfan þrisvar. Sagt er að sumir menn hafi
tekið drauma Sverris „fyrir hégóma ok hpfðu at spotti" en hverj-
um túlkanda Sverris sögu má Ijóst vera að ef ekki annað þá sýna
draumarnir metnað hans. I þeim fyrsta er hann orðinn að fugli
svo miklum að nef hans tekur austur til landsenda en vélifjaðrir
hans norður í Finnbúin. Flann hylur allan Noreg með vængjun-
um. Þegar við vitum hvert metnaður Sverris stefndi er draumur-
inn auðráðinn en þegar Sverrir ber hann undir Einar nokkurn
telur sá að draumurinn „myndi boða fyrir ríki npkkur" og sting-
ur upp á að fyrir Sverri liggi að verða erkibyskup. Sverri líkar
greinilega ekki sú spá og segir að hann sé „eigi vel til fœrr at vera
prestr" (2. kap.).
Þegar Erlingur jarl vekur Magnús konung af svefni löngu síð-
ar í sögunni kallar hann keppinautinn prest (33. kap.). Nokkru
síðar segir jarl: „eigi má ek þat vita at djpfulsprestr þessi, Sverrir,
setisk í rúm sonar míns“ (36. kap.). Jarl er fljótur að klína prests-
nafninu á Sverri. Jafn ákaft er aftur á móti tekið fram snemma í
sögunni að Sverrir semji sig ekki til prestsskapar (1. kap.). Hvers
vegna? Þrátt fyrir orð Sverris um að hann sé bæði konungur og
erkibyskup eru hið andlega og veraldlega vald tvennt ólíkt.37 Þeg-
ar unnið er að því að fá Sverri bannfærðan er notað gegn honum
að hann hafi tekið prestsvígslu (122. kap.). Þess vegna er ráðning
Einars á draumnum ekki rétt: Ef Sverrir er prestur mun honum
aldrei takast að hylja allan Noreg með vængjunum.
37 Um tengsl konungsvalds og byskupsvalds á miðöldum hef ég áður fjallað (Ár-
mann Jakobsson, I leit að konungi, 47-88 og 292-94).