Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 114

112
ÁRMANN JAKOBSSON
SKÍRNIR
heldur orðin: Ek em sá. Mælt af sjálfstrausti sem minnir á sjálfan
Krist sem sömu orð eru höfð eftir.10
Kristur sagðist sendur af guði.* 11 Slíkur sendiboði er Sverrir
einnig. Það kemur fram síðar í ræðu hans þegar hann lýsir komu
sinni í Noreg:
... allt þar til, er Guð sendi utan af útskerjum einn lítinn mann ok lágan
at steypa þeira ofdrambi, en sá maðr var ek. Ekki tókum vér þat af oss
sjálfum, heldr sýndi Guð þat hversu lítit honum var fyrir at steypa þeira
ofdrambi (99. kap.).
I þessum orðum kemur fram meginatriði goðsagnarinnar um
Sverri og ef til vill kveikjan að sagnarituninni. Hann er lítill mað-
ur og lágur af útskerjum. Það kann í fyrstu að virðast veikleiki en
í ákveðnu samhengi getur það verið styrkur. Raunar í tvennu
samhengi sem er haldið fram í Sverris sögu. Vandi Sverris þegar
hann hóf kall sitt til ríkis í Noregi var sá að hann kom þangað
„ungr ok einmana ok (jllum ókunnigr", eins og það er orðað í
Flateyjarbókargerð sögu hans.12 Hann kom frá Færeyjum, talinn
sonur Unasar kambara og hafði lært til prests. Enginn átti von á
færeyskum syni Sigurðar konungs og sjálfsagt hafa margir ekki
tekið þetta konungsefni mjög alvarlega í fyrstu. En í kænsku sinni
snýr Sverrir öllu á hvolf. Nákvæmlega vegna þess að hann er lítill
maður og lágur af útskerjum er hann hinn sanni konungur.
Goðsagnagerðinni sem fram fer í ræðum Sverris er haldið áfram
í sögunni. Sagan dregur dám af stíl konungs sjálfs. Þarf það engan
að undra því að Sverrir hefur haft sterkan persónuleika. Ekki er þó
útilokað að Karl ábóti hafi umskrifað ræður Sverris og búið Sverri
sjálfan til í ríkara mæli en við skynjum. Þetta er vandi sem vomir
yfir öllum rannsakendum Sverris sögu og engin leið er að losna
10 Þetta segir hann m.a. þegar hann er handtekinn og yfirheyrður (Mk 14:62; Jh
18:5) og í íslensku hómilíubókinni frá lokum 12. aldar er vísað til þessara orða
(Homilu-bók, 170). Um konunga sem Kristsgervinga, sjá Ármann Jakobsson, /
leit að konungi, 120-23 (og þarívitnuð rit).
11 Sjá m.a. Mt 10:40; Mk 9:37; Lk 4:43; Lk 9:48; Lk 10:16; Jh 3:17; Jh 4:34; Jh 5:24;
Jh 5:30; Jh 5:36-38; Jh 15:21; Jh 17:3; Jh 17:8; Jh 17:18; Jh 20:21.
12 Sverris saga (Flateyjarbók), 534. Stafsetning er hér samræmd af greinarhöf-
undi.