Skírnir - 01.04.2005, Blaðsíða 90

SVERRIR JAKOBSSON
SKÍRNIR
ungi.23 Um 1100 voru því náin tengsl milli rússneskra, norskra og
danskra konungshirða.
Þessi tengsl höfðu áhrif á norræn stjórnmál á 12. öld. Valdimar
mikli Danakonungur var dóttursonarsonur Vladimirs konungs í
Kænugarði. I Danasögu (Gesta Danorum), sem Saxi málspaki
(Saxo Grammaticus) ritaði um 1200, kemur fram að Valdimar
mikli hafi verið fóstraður hjá Ossuri, föður Absalons og Ásbjarn-
ar snara, en í Knýtlinga sögu, sem talin er að sé samin á Islandi um
miðja 13. öld, segir að hann hafi alist upp hjá ætt móður sinnar í
Garðaríki. John Lind telur frásögn Knýtlinga sögu sennilegri og
að hún geti útskýrt hvers vegna Valdimar fékk nafn langafa síns í
móðurætt.24 Magnús Nikulásson, einn helsti keppinautur Knúts
lávarðar, átti dóttur Póllandskonungs og tengdist þar með kon-
ungsættinni frá Polotsk, sem átti í stríði við ætt Vladimirs í Kiev
og Novgorod. Líta má á Valdimar Knútsson og Knút Magnússon
sem fulltrúa kvísla innan rússnesku konungsættarinnar, sem kepptu
um völd í Rússlandi.25 Synir Valdimars komu úr báðum þessum
ættum, þar sem hann gekk að eiga Soffíu, systur Knúts, sem kom-
in var af Volodar Rússakóngi. Á meðan norrænir konungar voru
venslaðir rússneskum furstum heiðruðu Rússar konungborna
dýrlinga frá Norðurlöndum, t.d. Magnús Eyjajarl, Knút helga og
Ólaf helga.26 Varla er því hægt að tala um veigamikinn trúarlegan
ágreining á milli Rússa og norrænna manna á 12. öld.
Þegar Oddur Snorrason ritaði sögu Ólafs Tryggvasonar við
lok 12. aldar höfðu samskipti norrænna valdhafa við ráðamenn í
Austurvegi verið náin og vinsamleg. Trúarklofningur eða átök
23 Mstislav Vladimirovich, fursti í Novgorod (sem nefnist Haraldur í norrænum
heimildum), átti Kristínu dóttur Inga Svíakonungs. Dóttir Mstislavs og Krist-
ínar var Ingibjörg sem gekk að eiga Knút lávarð (d. 1131). Mstislav hélt til Kiev
1117 og bróðir Ingibjargar, Vsevolod, var seinasti furstinn í Novgorod áður en
bærinn var gerður að lýðveldi 1136. Málmfríður, systir Ingibjargar og
Vsevolods, átti fyrst Sigurð Jórsalafara en síðan Eirík eymuna.
24 Lind, „De russiske ægteskaber“, bls. 235.
25 Lind, „De russiske ægteskaber", bls. 248.
26 John H. Lind, „The Martyria of Odense and a Twelfth Century Russian
Prayer. To the Question of Bohemian Influence on Russian Religious Litera-
ture“, Slavonic and East Eurofean Review, 68 (1990), 1-21.