Skírnir - 01.04.2005, Page 89

SKÍRNIR AUSTURVEGSÞJÓÐIR OG ÍSLENSK HEIMSMYND 87
Ólafur Tryggvason er ekki aðeins trúboði heldur einnig göfug-
ur riddari. Oddur munkur segir frá því að Ólafur fékk „mikla
sæmd og frama“ af Valdimar konungi sem „setti hann brátt höfð-
ingja innan hirðar og að stjórna hermönnum þeim er vinna skyldu
sæmd konungi“. Hann reynist bráðger og „er hann var tólf vetra
gamall þá spyr hann konunginn ef nokkurar borgir eða héruð þau
er legið hafi undir hans konungdóm og hafi heiðnir menn tekið af
hans ríki og sæti þá yfir hans eign og sóma“. Með leyfi konungs
,,[v]ann hann aftur allar borgir og kastala þá er fyrr höfðu legið
undir ríki Garðakonungs. Og margar þjóðir útlendar okaði hann
undir ríki Valdamars konungs." Ólafur Tryggvason reynist fyrir-
myndarhirðmaður og þjónar herra sínum af trúmennsku og ridd-
araskap.
Og er hann skein í þvílíkri dýrð þá er svo sagt að eftir einn mikinn sigur
sneri hann heim til Garða. Þeir sigldu þá með svo miklu drambi og kurt-
eisi að þeir höfðu seglin yfir skipum sínum af dýrum pellum, og svo voru
tjöldin þeirra og. En af slíku má marka ríkdóm þann er hann hafði feng-
ið af stórvirkjum þeim er hann vann í Austurlöndum.21
Auður Austurlanda var eitt það eftirsóknarverðasta sem hægt var
að vinna sjálfum sér eða konungi sínum. í þessari frásögn er Ólafi
lýst sem trúum hirðmanni Garðakonungs.
Samtímaheimildir um Ólaf Tryggvason renna litlum stoðum
undir frásagnir Ólafs sögu Odds munks um ævintýri hans í Aust-
urvegi. En hvaðan er þá þessi hugmynd um trúboð Norðmanna
og íslendinga í Rússlandi komin? Hér verður að hafa í huga að
síðari Noregskonungar áttu náin og vinsamleg tengsl við konunga
í Rússlandi á 11. og 12. öld. Náin tengsl þeirra Ólafs helga, Magn-
úsar góða og Haralds harðráða við Garðaríki voru ekki einsdæmi
á Norðurlöndum. Danakonungar voru einnig venslaðir konung-
um í Rússlandi.22 Þá átti furstinn í Novgorod dóttur Inga Svía-
konungs en dóttir hans var síðan gift bæði Noregs- og Danakon-
21 Saga Óláfs Tryggvasonar af Oddr Snorrason munk, bls. 28-29.
22 John H. Lind, „De russiske ægteskaber. Dynasti- og alliancepolitik i 1130’s
danske borgerkrig“, Historisk tidsskrift, 92 (1992), 225-63 (bls. 228).