Bændablaðið - 07.06.2018, Qupperneq 58

Bændablaðið | Fimmtudagur 7. júní 201858
LESENDABÁS
SAMÞJÖPPUÐ GÆÐI Í
MANITOU SKOTBÓMULYFTARA
» Lyftigeta: 2.000 kg
» Lyftihæð: 4.300 mm
» Breidd: 1.490 mm
» Mesta hæð: 1.900 mm
» Hraði: 25 km/klst
» Eigin þyngd: 4.260 kg
» Vél: Kubota 50 HÖ
» Gafflar og skófla
PON Pétur O. Nikulásson ehf. | Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður
Sími: 580 0110 | Heimasíða: www.pon.is
MT 420 H
NÝR BUGGY
TILBOÐSVERÐ á 10 fyrstu tækjunum er 4.950.000 kr. + vsk.
15-1 Assembly
SupraCoat
Verð: kr. 434,-
KH Vinnuföt Nethyl 2a 110 Reykjavík Sími: 577 1000 info@khvinnufot.is www.khvinnufot.is
15-1 Assembly Nitrile 2
FULL
15-1 Assembly Nitrile 215-1 Assembly Nitrile
Verð: kr. 434,-
Verð: kr. 533,-
Verð: kr. 608,-
551 5000
Ármúla 15, 108 Reykjavík - www.proventus.is - proventus@proventus.is
TIL FJÖLBREYTTRA
STARFA UM LENGRI
EÐA SKEMMRI TÍMA
Útvegum starfsmenn
Nánari upplýsingar í síma 551 5000 eða sendið
fyrirspurn á netfangið proventus@proventus.is
Mótorar og varahlutir á lager
Hröð og góð þjónusta
Dreifingaraðili BRIGGS & STRATTON
á ÍSLANDI
MHG VERSLUN EHF 544-4656 - MHG.IS
Skráning á gömlum ætternis-
upplýsingum í FJARVIS
Fyrir meira en tveim áratugum hóf
ég að safna gömlum ætternisupp-
lýsingum um sauðfé hér á landi í
þann ætternisgrunn sem þá var
fyrir hendi í sauðfjárræktinni.
Lengstum var þetta skemmtilegt
tómstundagaman sem aðallega
beindist að ættum sæðingarhrúta,
þeirra einstaklinga sem eiga
dreifða afkomendur á oft hundruð-
um búa. Árangur þessa getur hver
og einn notandi FJARVIS sann-
reynt sjálfur með að rekja ættir
sæðingahrúta. Fyrir alla slíka gripi
á síðustu árum nema forustu- og
ferhyrndra-hrúta er nú mögulegt
að rekja ættir til forfeðra fæddra
á árunum 1910-1920.
Við þessa vinnu hef ég orðið þess
var að miklu meira er varðveitt af
gömlum fjárbókum víða um land en
ég hafði grun um þegar ég byrjaði
þessa vinnu. Ég hef þegar sópað upp
slíkum bókum á hundruðum búa til
úrvinnslu. Í heilum sveitum er nú
allar slíkar mögulegar upplýsingar
að finna í FJARVIS.
Ætterni skrái ég aðeins fyrir þá
fornu einstaklinga sem eiga sér
afkomendur lifandi enn í dag en
það get ég ráðið að skráningum sem
fyrir eru og á hvern hátt ég vinn
þetta. Þetta þýðir að á búum lands-
ins þar sem fjárskipti hafa farið
fram annaðhvort um miðja síðustu
öld eða síðla á henni þá eru aðeins
áhugaverð gögn til fjárskipta.
Stóran hluta utan slíkra svæða hef
ég þegar skráð allt sem til er.
Til þessa hef ég fundið óskráðar
upplýsingar með beinu sambandi við
þá sem höfðu þær undir höndum.
Ég veit að enn liggur samt feikilega
mikið óskráð af slíkum gögnum. Til
að nálgast þau gögn skrifa ég þennan
pistil með bón til þeirra sem liggja á
slíkum upplýsingum en væru reiðu-
búnir að leggja upplýsingar til. Ég
mundi helst kjósa að viðkomandi
hefði þá samband við mig á tölvu-
pósti þannig að ég geti metið út frá
fyrirliggjandi gögnum í FJARVIS
hvað mögulega væri að sækja til
hvers og eins. Tölvupóstfang mitt
er jvj111@outlook.com en stundum
er einnig mögulegt að nálgast mig í
síma 895-6150.
Fyrir þá sem lengi hafa verið
þátttakendur í skýrsluhaldi
fjárræktarinnar er að öðru jöfnu
yngsta áhugaverða skýrsluhaldið
vegna þessa frá árunum um 1980 en
hver og einn getur séð hvar skörðin
koma í ættfærslur í gripaskránni
í FJARVIS. Fyrir þá sem byrja
skýrsluhald síðar er einnig um að
ræða það skýrsluhald sem er eldra
en ætternisupplýsingar í FJARVIS.
Oft eru þetta gamlar fjárbækur fyrir
einstök fyrri ár sem yfirleitt er einfalt
að rekja ættir eftir.
Ég nefndi að aðeins væru
áhugaverð gögn til fjárskipta. Í
þessu sambandi er ástæða til að
nefna þau fjölmörgu bú sem stóðu
í fjárskiptum vegna riðuveiki síðla
á síðustu öld. Mögulega finnast á
einhverjum af þeim búum listar með
lambanúmerum fjárkaupalamba
og fullorðinsnúmers á kaupabúi.
Útfrá slíkum listum má byggja upp
miklar ættartengingar. Slíkir listar
veit ég að eru sums staðar til og eru
áhugaverðir í þessu sambandi.
Eðlilega spyrja menn hvaða til-
gangi slík skráning þjóni. Sem stend-
ur þá bendi ég á að á þennan hátt er
forðað frá glötun þekkingu sem fólk
fyrir áratugum lagði á sig að skrá.
Þekking eigandans á eigin fjárstofni
eykst. Ætternistengingar milli búa
aukast sem mögulega í undantekn-
ingartilvikum hefur áhrif á kynbóta-
mat einstaklinga þó að ekki skuli gert
mikið úr því. Með þeim dyrum sem
opnast á næstu árum í þekkingarleit
með aðstoð margvíslegrar erfðatækni
er mögulegt að slíkar upplýsingar
megi koma að notum.
Eins og áður segir býð ég öllum
sem eiga slíkar gamlar upplýsingar
að taka þær til skráningar. Vísa ég
þar til þess sem áður er sagt um
hvernig best er að ná sambandi við
mig.
Vonast ég til að mega eiga á
þennan hátt ánægjulegt samstarf
við sem allra flesta núverandi eða
fyrrverandi fjáreigendur í landinu.
Jón Viðar Jónmundsson
Unglingarnir í Grunnskóla Borg-
ar fjarðar á Kleppjárns reykjum
eru allir sendir í sveit á sínum
skólaferli til þess að kynna sér störf
bænda. Þetta er siður sem hefur
tíðkast um árabil en verkefnið, sem
kallast „Sérstaða sveitaskóla,“ er
unnið í náinni samvinnu bænda
og kennara.
Í 8. og 9. bekk dvelja krakkarnir
í tvo daga hjá bændum og leysa
ákveðin verkefni. Þeim er uppálagt
að kynna vistina meðal bekkjarfélaga
sinna þegar allt er yfirstaðið. Í
síðustu viku fór fram kynning
á Kleppjárnsreykjum þar sem
unglingarnir sýndu stutt myndbönd
sem lýstu sveitadvölinni.
Verkefni byggt á gömlum grunni
Að sögn Þóru Geirlaugar Bjartmars-
dóttur, kennara á Kleppjárnsreykjum,
gengur vel að fá bændur til samstarfs
og verkefnið er fyrir löngu búið að
sanna gildi sitt. „Verkefnið er upp-
runnið frá Varmalandsskóla um alda-
mótin síðustu þegar nemendur ung-
lingadeildar þar fóru og kynntust bæði
fyrirtækjum og bústörfum á svæðinu
í kringum skólann. Verkefnið þróað-
ist yfir í það að nemendur dvöldu á
sveitabæjum í tvo til þrjá daga, kynnt-
ust mismunandi landbúnaðargreinum
og skiluðu af sér kynningu,“ segir
Þóra Geirlaug.
Brýtur upp skólastarfið
Þegar Varmalandsskóli og Grunn-
skóli Borgarfjarðarsveitar, fyrr-
um Andakílsskóli og Kleppjárns-
reykjaskóli, voru sameinaðir undir
einn hatt Grunnskóla Borgarfjarðar,
gekk Kleppjárnsreykjadeildin inn í
verkefnið. „Í seinni tíð hefur tíminn
styst en nemendur dvelja á sveita-
bæjum í það sem samsvarar tveimur
skóladögum, en þau eru sífellt upp-
teknari í eigin dagskrá, æfingum og
keppnisíþróttum.“
Umsjónarkennarar bekkjanna
bera hitann og þungann af því að
hafa samband við bændur, setja
saman verkefni og fleira, en annað
starfsfólk og foreldrar hafa aðstoð-
að með að keyra og sækja börnin á
bæina. „Það er mikil ánægja með
verkefnið og gefur þetta nemendum
tækifæri á að sýna á sér aðra hlið en
þau sýna oft í skólastofunni,“ segir
Þóra Geirlaug.
Sérstaða sveitaskóla er rótgróið verkefni á Kleppjárnsreykjum:
Nemendur dvelja í sveit í tvo daga
Nemendur, kennarar og bændur hittust á dögunum þegar verkefni unglinganna voru kynnt.
Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir, Bjarnheiður Jónsdóttir og Magnea Helgadóttir
kenna í unglingadeildinni á Kleppjárnsreykjum. Myndir / TB