Bændablaðið - 29.08.2019, Blaðsíða 12

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. ágúst 201912
FRÉTTIR
Laugardaginn 31. ágúst verða
Hrunamenn með sína árlegu
uppskeruhátíð þar sem uppskeru
sumarsins er fagnað og haustið
boðið velkomið.
Boðið verður upp á fjölbreytta
dagskrá allan daginn. Dagurinn hefst
með uppskerumessu í Hrunakirkju kl.
11.00. Í Félagsheimilinu á Flúðum
verður matarkistumarkaður frá kl.
12.00 til 17.00 en þar verður hægt
að gera góð kaup á alls kyns fersku
grænmeti beint frá býli, kjöt frá Koti,
kræsingar í krukkum og fleira og
fleira. Auk annarra atriða yfir daginn
má nefna Samansafnið á Sólheimum,
sem verður með opið frá 12.00 til 17.00
en þar er minjasafn og gamlir bílar. Þá
verða veitingastaðir í sveitarfélaginu
með ýmis freistandi tilboð. /MHH
Uppskeruhátíð Hrunamanna 31. ágúst
Lýð- og dýraheilsa og matvælaöryggi:
Háþrýstiþvottur sögð ein af
smitleiðunum í Efstadal II
Matvælastofnun telur að há þrýsti­
þvottur í umhverfi naut gripa hafi
verið ein af smitleiðum STEC
smitsins í Efstadal II fyrr í sumar.
Há þrýstiþvottur á kálfastíu hefur
líklega dreift smitefnum með
andrúmslofti í nærumhverfið, á
yfirborðsfleti borða og stóla og
jafnvel á ís og þannig orsakað smit.
Sigurborg Daðadóttir yfirdýra­
læknir segir að nauðsynlegt sé að
gera bændum grein fyrir því að það
sé tvennt ólíkt að nota háþrýstiþvott
á ytra byrði á húsi eða inni í gripahúsi
þar sem er búfjárskítur með
tilheyrandi bakteríum og smitefnum
nánast úti um allt. Í flestum tilfellum
er svona þvottur ekki hættulegur
fólki eða dýrum þar sem yfirleitt
eru í húsum bara bakteríur sem eru
að jafnaði í umhverfinu. Í sumum
tilfellum geta þó verið á staðnum
smitefni sem eru hættuleg fyrir menn
og eða dýr.“
Að sögn Sigurborgar er það
mat Matvælastofnunar í dag að
háþrýstiþvottur á umhverfi nautgripa
hafi að líkindum verið ein af
smitleiðum STEC smitsins í Efstadal
II í fólk fyrr í sumar.
„Í Efstadal II var baktería,
sem er hættuleg mönnum, í skít
nautgripanna og líklegt að þær hafi
þyrlast út í loftið þegar kálfastían
var þrifin með háþrýstibúnaði. Við
háþrýstiþvott er starfsmaðurinn sem
er að þvo ataður í skít og bakterían
berst á hann og næsta umhverfi, auk
þess myndast úði sem dreifist með
minnsta andblæ.
Eins og háttar til í Efstadal II
eru borð og stólar skammt fyrir
utan kálfastíuna og örstutt inn í
ísbúðina, í því ljósi að kálfarnir eru
smitaðir er aukin hætta á dreifingu
smits við háþrýstiþvott. Auk þess
sem snertismit getur átt sér stað
þegar gestir snerta kálfana, borðin
og stólana eftir að úðinn hefur sest.
Einnig getur orðið smit ef fólk
andar að sér bakteríum sem eru í
andrúmsloftinu eftir slíkan þvott.
Bakteríurnar geta einnig borist
með gegnumtrekk eða með fólki
í ísbúðina og á ísinn. Ekki síst á
góðviðrisdegi þegar mörg hundruð
manns koma í heimsókn og hurðum
kannski ekki alltaf lokað.“
Háþrýstiþvottur
eykur líkur á smiti
„Mín skoðun er, og ég vil leggja
á það áherslu, að bændur hætti að
nota háþrýstitæki til þvotta á þeim
stöðum þar sem hættulegar bakteríur
eða annað smitefni geta verið, í
raun þar sem er búfjárskítur, og
leiti annarra leiða til þrifa,“ segir
Sigurborg
Eins og kemur fram í
frétt Matvælastofnunar hefur
lágþrýstiþvottur, 20–22 bör, þá
kosti umfram háþrýstiþvott, um og
yfir 100 bör, að hvorki myndast úði
né dreifast óhreinindi eins mikið.
Lágþrýstiþvottur er því betri kostur
til þvotta í landbúnaði þar sem
óhjákvæmilega eru smitefni sem
geta verið hættuleg heilsu manna
og dýra.
„Í öllu falli ætti ekki að nota
háþrýstiþvott þar sem nálægð er
mikil milli dýra og manna og eða
matvæla, því úðinn fer víða. Aldrei
skal þvo gripahús með háþrýstingi
þegar dýr eru inni og nota skal
grímur til að verjast úðasmiti.“
Sýktist í kjölfar háþrýstiþvotts
Sigurborg segir að það að
starfsmaður sem vann við
háþrýstiþvott á kálfastíunni hafi
verið einn þeirra sem smitaðist
vegna E. coli sýkingarinnar í
Efstadal, ýti enn frekari stoðum
undir þá kenningu að sýkingarnar
tengist háþrýstiþvottinum.
„Sýking af völdum sníkjudýrsins
Cryptosporidium parvum meðal
dýralæknanema í Danmörku árið
2012 er gott dæmi um hvað getur
gerst við háþrýstiþvott í smituðu
umhverfi. Við frágang eftir verklega
kennslu með kálfa sem voru með
niðurgang var kennslurýmið
háþrýstiþvegið og allir sem voru
þar inni veiktust, alls 24 manns.
Smitið barst að öllum líkindum
með úðanum sem myndaðist við
þvottinn, sem viðstaddir önduðu
að sér.“
Sigurborg starfaði sem
dýralæknir hjá alifuglafyrirtæki
um og eftir síðustu aldamót. Hún
segir að strax þá, fyrir 19 árum,
hafi fyrirtækið losað sig við öll
tæki til háþrýstiþvotta og tekið inn
lágþrýstitæki í staðinn. Mikil ánægja
hafi verið með þau skipti þá og notar
fyrirtækið enn lágþrýstiþvott.
Nauðsynlegt að
endurskoða starfsvenjur
Á heimasíðu Mast segir að víða
á Íslandi sé hefð fyrir því að
nota háþrýstiþvott í landbúnaði.
Í úðanum sem myndast við
háþrýstiþvott geta verið sveppir,
bakteríur, veirur, sníkjudýr
eða önnur smitefni sem berast
auðveldlega í fólk og dýr, til
dæmis með því að anda úðanum
að sér. Auk þess leggst úðinn á
yfirborðsfleti og mengar þá. Smit
getur þá orðið við snertingu. Fólk
í landbúnaði þarf að gera sér
grein fyrir þessu og endurskoða
starfsvenjur sínar þannig að komið
verði í veg fyrir óþarfa dreifingu
smits. Það sama getur átt við í
matvælaiðnaði /VH
Hægt verður að gera góð kaup á brakandi fersku grænmeti úr görðum
garðyrkjubænda á uppskeruhátíð Hrunamannahrepps 31. ágúst. Mynd / MHH
Við háþrýstiþvott þyrlast alls kyns efni og bakteríur út í andrúmsloftið sem
í sumum tilfellum geta verið hættuleg mönnum og dýrum.
Sigurborg Daðadóttir yfirdýralæknir.
Matur í skólum:
Vilja skoða að minnka framboð
á kjöti í leik- og grunnskólum
Líf Magneudóttir, borgarfulltrúi
Vinstri grænna og fulltrúi í skóla­
og tómstundaráði, segist vilja
skoða hvort æskilegt sé að minnka
framboð á kjöti og dýraafurðum
í leik­ og grunnskólum á vegum
Reykjavíkur.
„Í dag er boðið upp á grænmeti
þrjá daga vikunnar og fisk eða kjöt
einu sinni til tvisvar í viku. Nú er
meginuppistaðan í máltíðunum í
leik­ og grunnskólum grænmeti,
ávextir og mjólk en það er líka
mikilvægt að bjóða upp á aðra mjólk
en kúamjólk því að margir eru með
mjólkuróþol.“ Hún segir að einnig
eigi að skoða hvort ekki sé hægt að
bjóða upp á fjölbreyttara framboð af
plöntuafurðum.
Að sögn Lífar ríkir einhugur hjá
meirihlutanum í borginni að skoða
kolefnisspor og sporna við matarsóun
tengdum máltíðum sem borgin býður
upp á. „Reykjavíkurborg er ábyrg
fyrir rúmlega sjö milljón máltíðum
á ári hvort sem það er fyrir skóla,
vinnustaði eða matur sem er sendur
heim til fólks og því ekkert óeðlilegt
að þessi mál séu tekin til skoðunar.“
Ekki hugmyndin
að hætta með kjöt
Líf segir að ekki sé hugmyndin
að loka alveg fyrir dýraafurðir í
skólum heldur að auka framboð
plöntuafurða enn meira en það
er í dag. „Rannsóknir sýna að
neysla á plöntuafurðum er mun
hollari en neysla á dýraafurðum
og því skynsamlegt að bjóða upp
á hollan mat og á sama tíma draga
úr kolefnislosun vegna framleiðslu
á kjöti.
Hún segist gera sér fullkomlega
grein fyrir því að aukinn
innflutningur á ávöxtum geti aukið
kolefnissporið en að allt verði að
skoðast heildrænt og í samhengi
við annan rekstur borgarinnar og
að það sé mikilvægt að vera með
hvers kyns mótvægisaðgerðir til að
ná kolefnishlutleysi Reykjavíkur
fyrir 2040. /VH
Líf Magneudóttir, borgarfulltrúi
Vinstri grænna og fulltrúi í skóla-
og tómstundaráði.
Makrílveiðar smábáta:
Búið að landa um
2000 tonnum
Makrílveiðar færabáta hófust
fyrr í ár en í fyrra. Aflinn var
því lengst af meiri í samanburði
við síðasta ár. Í vikunni 17. til
23. ágúst var veiðin hins vegar
afar léleg og gaf aðeins 100 tonn,
sem er mikill viðsnúningur frá
síðasta ári þegar 1.000 tonn
veiddust á sama tímabili.
Samkvæmt upplýsingum á vef
Landssambands smábátaeigenda
hafa fjörutíu bátar verið við veiðar
og hafa þeir veitt hátt í 2000 tonn
sem er nánast á pari miðað við
síðasta ár.
Á vertíðinni 2018 veiddist
makríll á þremur svæðum, Keflavík,
við Snæfellsnes og í Steingrímsfirði.
Í ár hefur hins vegar lítið veiðst
fyrir norðan. Veiði við Reykjanes
er sáralítil og eru sjómenn þar orðnir
áhyggjufullir að makríllinn hafi
yfirgefið slóðina vegna kólnandi
sjávarhita. Á Snæfellsnesi er veiði,
en makríllinn sýnir önglunum lítinn
áhuga. /VH
Fagráð lífræns landbúnaðar
Gunnþór Guðfinnsson, Kristján Oddsson, Eygló Björk Ólafsdóttir, Eiríkur
Blöndal og Árni Brynjar Bragason. Mynd / smh
Fyrsti fundur fagráðs í lífrænum
landbúnaði var haldinn í gær.
Fagráðið var myndað eftir
undirritun stofnsamnings VOR
– félags framleiðenda í lífrænum
búskap og fullvinnslu – og
Bændasamtaka Íslands í síðustu
viku.
Hlutverk fagráðsins er að móta
stefnu í þróunarstarfi lífrænnar
ræktunar og setja leiðbeinandi reglur
um ræktun og aðra framkvæmd þar
sem tilefni þykir til. Enn fremur mótar
fagráð meðal annars tillögur um stefnu
í fræðslumálum og rannsóknum
greinarinnar og fjallar um mál sem
vísað er þangað til umsagnar og
afgreiðslu.
Fagráðið skipa þau Eygló Björk
Ólafsdóttir, formaður VOR, Gunnþór
Guðfinnsson, garðyrkjufræðingur,
Eiríkur Blöndal, stjórnarmaður í
Bændasamtökum Íslands, Kristján
Oddsson, kúabóndi á Neðra­Hálsi og
Árni Brynjar Bragason, ráðunautur
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins.
Að sögn Eyglóar, sem gegnir
formennsku í fagráðinu, mun það
marka sér ákveðnar áherslur en
leggja mikið upp úr samtali við þær
stofnanir sem að þessari grein snúa
til samráðs og leiðbeininga. /smh