Bændablaðið - 29.08.2019, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. ágúst 20192
Eins og fram kom í síðasta
Bændablaði var Sveinn
Margeirsson, fyrirverandi
forstjóri Matís, tekin til
skýrslutöku hjá lögreglunni á
dögunum vegna mála frá því
í október á síðasta ári. Hann
stýrði þá nýrri aðferð við
heimaslátrun sem Matís hefur
þróað – svokallaðri örslátrun – á
bænum Birkihlíð í Skagafirði og
seldi afurðirnar á bændamarkaði
á Hofsósi. Þröstur Heiðar
Erlingsson, bóndi í Birkihlíð, var
einnig kallaður til skýrslutöku
síðasta haust og telur sig ranglega
liggja undir grun um að eiga
einhverja sök í málinu.
„Matvælastofnun lagði málið
þannig upp fyrir lögregluna að ég
hefði komið að því að selja kjötið
á Bændamarkaðnum í Hofsósi, sem
er alveg út í hött,“ segir Þröstur.
„Þeim var fullkunnugt um að þetta
var verkefni á vegum Matís, þeir
kjósa að vilja ekki skilja það að
Matís hafi verið með þetta verkefni.“
Voru lög brotin í Birkihlíð?
„Heilbrigðiseftirlit Norðurlands
vestra fjallaði svo um málið og
þar kemur skýrt fram að ekkert
brot hafi verið framið í Birkihlíð.
Síðan kýs Mast að kæra okkur
Svein persónulega, sem er mjög
skrýtið þar sem heilbrigðiseftirlitið
er búið að fjalla um málið. Þar sem
Sveinn er að vinna hjá Matís, sem er
opinber stofnun, og hlutverk þeirrar
stofununar er að auka verðmæti
afurða og rannsaka hlutina og gera
prófanir sem þeir voru klárlega að
gera með þessu örsláturhúsverkefni.
Af hverju kærðu þeir ekki Matís? Mér
finnst líka skrýtið að þessi skýrsla frá
Matís um þetta örsláturhúsverkefni
skuli ekki koma út, veit ekki betur en
hún sé löngu tilbúin,“ segir Þröstur.
Í svari Einars Thorlacius,
lögfræðings hjá Matvælastofnun, við
fyrirspurn blaðamanns, kemur fram
að farið hafi verið fram á opinbera
rannsókn á þætti Þrastar og þeir
Sveinn væru grunaðir um að hafa
tekið þátt í að brjóta lög um slátrun
og sláturafurðir. „Meint brot felst
í því að taka til slátrunar sauðfé í
starfsstöð sem ekki hafði leyfi til
slátrunar og að dreifa og setja á
markað afurðir af því fé án þess að
það hafi verið heilbrigðisskoðað
í samræmi við gildandi löggjöf.
Afurðirnar voru því óhæfar til
manneldis og með öllu óheimilt að
dreifa þeim og markaðssetja með
þeim hætti sem reyndin var,“ segir
í svarinu.
Bændur gætu stóraukið verðmæti
sinna afurða
„Því miður var Sveini sagt upp – sem
er mjög miður. Það mættu fleiri hafa
áhuga á því að auka verðmæti afurða
bænda. Hann á miklar þakkir skildar
að gera það sem ætti að vera búið að
gera fyrir löngu og á ég þá við að
gera svona vísindalega rannsókn á
heimaslátruðu kjöti og sýna að það
sé ekki síður heilnæmt heldur en það
kjöt sem er slátrað í afurðastöðum.
Hann þorði að fara í málið á móti
kerfinu. Einhverjir hefðu sjálfsagt
kosið að gera minna og þiggja bara
launin sín,“ segir Þröstur
„Mér finnst með ólíkindum að
Matvælastofnun skyldi hafa farið
fram á þessa opinberu rannsókn,
sem ég skildi reyndar þannig að það
væri verið að kæra okkur. Það hefði
verið farsælla að nýta sér verkefnið
til gagns og snúa bökum saman og
hjálpast að; nýta sér upplýsingarnar
úr þessu verkefni.
Nú er alltaf verið að tala um
sjálfbærni, þykir voðalega fínt hjá
stjórnmálamönnum og alltaf verið
að tala um kolefnisfótsporið og
dýravelferð. Það er enginn vafi í
mínum huga að með örsláturhúsi,
sem bændur gætu komið sér upp
með fínni aðstöðu, þá gætu þeir
stóraukið verðmæti sinna afurða,
það er enginn vafi. Það er enginn
að tala um að gera þetta úti um allt
með engu eftirliti,“ segir Þröstur.
Alltof mikill hraði
„Í mínum huga mælir allt með að
bændur fái að búa sér til svona aðstöðu
sem örsláturhúsverkefnið snýst
um; dýravelferðin, kolefnissporið,
almenn sláturkunnátta og síðast en
ekki síst gæði kjötsins, sem mér
finnst hraka æ meira – því meiri hraði
í stóru sláturhúsunum, því minni
gæði,“ segir Þröstur og tekur dæmi
af því þegar hryggjaskortur varð. Þá
hafi verið slátrað á fimmtudegi og
kjötið komið suður í búðirnar strax
á næsta mánudegi.
„Við skulum ekki gleyma því að
bændur búa þessi verðmæti til. En
nú er staðan þannig að þeir fá lítið
fyrir sinn snúð. Bændur eru orðnir
algjörlega hornreka á að fá eitthvað
úr sinni vöru, þeir verða að fá einhver
tækifæri til að auka virði sinni afurða.
Þar koma stjórnmálamenn inn. Ég
fór á fund landbúnaðarráðherra
til að ræða þessi mál og var hann
mjög jákvæður gagnvart því og ég
treysti því og vona að þetta verði til
þess að bændur fái að komast ofar í
virðiskeðjunni. En mér virðist orðið
alveg ljóst að bændur fá ekki stærri
sneið af kökunni meðan bændur
geta ekkert gert annað en að fara
með sínar afurðir í afurðastöð.
Hvað gerist svo ef heimtökugjaldið
hækkar?“ spyr Þröstur að lokum.
/smh
FRÉTTIR
NÁNAR Á UU.IS EÐA Í SÍMA 585 4000
Greiðslufyrirkomulag sláturleyfishafa í sláturtíðinni
Sláturfélag Suðurlands (SS) Innlegg verður staðgreitt föstudag eftir innleggsviku.
Norðlenska ehf. (NL):
Greitt verður fyrir innlegg í ágúst og september hinn 9. október og
október innlegg hinn 8. nóvember.
SAH Afurðir ehf.: Innlegg verður greitt á föstudegi eftir sláturviku.
Kjötafurðastöð KS SF.: Greitt er fyrir innlegg 1-2 vikum eftir slátrun.
Sláturhús KVH ehf.: Greitt er fyrir innlegg 1-2 vikum eftir slátrun.
Fjallalamb:
Gjalddagar: 1. gjalddagi 25% 15.11.2019, 2. gjaldd. 25% 20.12.2019,
3. gjaldd. 25% 20.02.2020 og 4. gjaldd. 25% 20.04.2020.
Sláturfélag Vopnfirðinga HF.:
Fyrir viku 36 er greitt 26. sept, viku 37 er greitt 3. okt og vikur 38
og 39 er greitt 9. okt. Greitt verður fyrir október 10. nóv og 25. nóv.
Verð 2019
Sláturleyfishafi Lömb Fullorðið
SS 455 kr. 122 kr.
NL 445 kr. 111 kr.
SAH 435 kr. 115 kr.
KS og SKVH 452 kr. 139 kr.
Fjallalamb 432 kr. 122 kr.
SV 442 kr. 117 kr.
Landsmeðaltal 444 kr. 125 kr.
Verð 2018 með uppbótum
Sláturleyfishafi Lömb Fullorðið
SS 430 kr. 120 kr.
NL 376 kr. 111 kr.
SAH 395 kr. 115 kr.
KS og SKVH 419 kr. 118 kr.
Fjallalamb 382 kr. 122 kr.
SV 397 kr. 117 kr.
Landsmeðaltal 401 kr. 116 kr.
Breytingar frá 2018
Sláturleyfishafi Lömb Fullorðið
SS 5,8% 1,5%
NL 18,1% 0%
SAH 10,2% 0%
KS og SKVH 7,9% 18,5%
Fjallalamb 13% 0%
SV 11,2% 0%
Landsmeðaltal 10,6% 7,2%
Verðskrár sláturleyfishafa:
Meðaltalshækkun á dilkum 10,6 prósent
Allir sjö sláturleyfishafarnir
hafa birt verðskrár sínar fyrir
komandi sauðfjársláturtíð.
Meðal talshækkun á dilkum er
10,6 prósent.
Sláturfélag Suðurlands greiðir
áfram hæsta meðalverðið fyrir
lambið, eða tæpar 455 krónur á
kílóið.
Mesta hækkunin rúm 18 prósent
Næsthæsta meðalverðið fyrir
lambið greiða Kaupfélag Skag­
firðinga og SKVH, eða tæpar 452
krónur á kílóið.
Mesta hækkunin nú í ár á meðal­
verði fyrir lamb, miðað við verð
með uppbótum síðasta árs, er hjá
Norðlenska, sem hækkar verð um
rúm 18 prósent á kílóið.
Sláturtíð hefst í dag
Sláturtíð hefst hjá Norðlenska 29.
ágúst. Forslátrun hófst 9. ágúst
hjá KS og SKVH og hefðbundin
sláturtíð byrjar 4. september og
einnig hjá Sláturfélagi Suðurlands.
Slátrun hefst 3. september hjá
Sláturfélagi Vopnfirðinga, hjá SAH
verður byrjað að slátra 6. september
og 12. september hjá Fjallalambi.
/smh
Verð í krónum á kíló. Heimildir fengnar af vef Landssamtaka sauðfjárbænda (LS), saudfe.is. Útreikningarnir byggja á landsmeðaltali í vikum 34-45. Vægi einstakra vikna í verðinu byggir á sláturmagni á landinu
öllu og sömuleiðis kjötmati á landinu öllu eftir einstökum vikum haustið 2018. Vægi afurðastöðva í landsmeðaltali er eftir hlutdeild þeirra í slátrun á tímabilinu í heild. Raunverð sem einstakar afurðastöðvar
greiða er síðan breytilegt, enda er niðurstaða kjötmats hjá hverri fyrir sig ekki sú sama og landsmeðaltalið, né heldur sláturmagn í einstökum vikum. Af sömu ástæðum er meðalverð sem einstakir bændur fá
líka breytilegt. Allir bændur eru hvattir til að reikna út afurðaverð á forsendum þeirra bús, en LS telur útreikninga gefa eins góða mynd og hægt er af meðalverði útfrá forsendum sauðfjárframleiðslunnar í heild.
Bóndinn í Birkihlíð sætir opinberri rannsókn ásamt Sveini Margeirssyni vegna örslátrunarinnar:
Grunur um brot á lögum um slátrun og sláturafurðir
– segir nauðsynlegt að bændur geti nýtt sér slíkar leiðir til verðmætasköpunar
Þröstur Heiðar Erlingsson og Ragnheiður Lára Brynjólfsdóttir, bændur
í Birkihlíð í Skagafirði, kynntu eigin framleiðslu á bás Matís á Íslenskum
landbúnaði í Laugardalshöllinni í október 2018. Mynd / HKr.
Votlendissjóður:
Einar Bárðarson þriðji
framkvæmdastjórinn
Einar Bárðarson.
Einar Bárðarson er nýr fram­
kvæmda stjóri Votlendis sjóðs.
Hann er þriðji framkvæmdastjóri
sjóðsins, sem var stofnaður 6. apríl
2018, og tekur hann við af Bjarna
Jónssyni, sem áður starfaði meðal
annars sem framkvæmdastjóri
Sambands garðyrkjubænda.
Fyrsti framkvæmdastjóri sjóðsins
var Ásbjörn Björgvinsson og gegndi
hann starfinu í rúmt hálft ár. Bjarni
tók við um miðjan nóvember á
síðasta ári, en lét af störfum núna
í lok júlí.
Í tilkynningu frá Votlendissjóði,
vegna ráðningar Einars, kemur fram
að hann hafi á síðustu árum starfað
sem stjórnandi í ferðaþjónustu og
almannatengslum.
„Ég er stoltur yfir því trausti sem
stjórn sjóðsins sýnir mér með því
að fela mér þetta verkefni. Það er
magnað að fá vettvang og erindi til
þess að leggjast á árar með vísinda­
og baráttufólki um allan heim í
baráttunni gegn hlýnun jarðar“ er
haft eftir Einari í tilkynningunni.
Hlutverk Votlendissjóðs er að
vinna að því að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda með endur­
heimt votlendis í samstarfi við
landeigendur, ríki, sveitarfélög,
félagasamtök og einstaklinga.
Einstaklingar og fyrirtæki geta
kolefnisjafnað sig með greiðslum
til Votlendissjóðs. Samkvæmt
upplýsingum á vef sjóðsins sér hann
svo um að verja peningunum í að
endurheimta votlendi og stöðva þar
með losun gróðurhúsalofttegunda.
Þar kemur fram að fyrir eina
flugferð til Evrópu dugi að greiða
5.000 krónur til kolefnisjöfnunar,
en fyrir flug til Bandaríkjanna dugi
að greiða 10.000 krónur – svo dæmi
séu tekin.
Votlendissjóðurinn hefur þróað
nokkrar leiðir til að vinna að
endurheimt votlendis. Þar á meðal
Votlendissjóðsleiðina, sem hentar
þeim sem vilja setja fé í verkefnið
og fá í staðinn staðfestingu á
samfélagslegri ábyrgð sinni og
landeigendaleiðina, sem hentar
landeigendum sem eiga framræst
land og vilja sýna samfélagslega
ábyrgð í loftslagsmálum í verki. /smh