Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1993, Blaðsíða 3

Haukur Þórðarson yfirlæknir, form. S.Í.B.S.:
VELFERÐ I VOÐA
Aðspurðir myndu trúlega flestir
landsmenn telja ísland meðal
velferðarrikjaheims—en alls
ekki allir. I orðabók Menningarsjóðs
segir svo um velferðarríki að það sé
(iðnþróað) ríki sem á að sjá hag þegna
sinna borgið og vernda þá gegn
áföllum, t.d. með ýmiss konar trygg-
ingum. Og að velferðarþjóðfélag sé
þjóðfélag velferðarríkis. Víða um
heim er litið á Svíþjóð sem hið
dæmigerða velferðan'íki og fyrirmynd
öðrum þjóðum. Fyrir ekki löngu
spurðist í fréttum að nú væri kostnaður
velferðarinnarþarí landi orðinn slíkur
að óhjákvæmilegt væri að snúa við
blaðinu, draga úr framboði velferðar,
spara.
í maí á þessu ári gaf Þjóðhagsstofn-
un út rit, Þjóðhagsreikningsskýrslu
nr. 11, sem ber heitið Búskapur hins
opinbera 1980—1991. í formálasegir
m.a.: „Með búskap hins opinbera er
átt við starfsemi ríkis, sveitarfélaga
og almannatryggingakerfis. Hérerþó
undanskilin starfsemi fyrirtækja og
sjóða í opinberri eigu enda er slíkri
starfsemi að jafnaði ætlað að standa
undir sér með sölu á vörum eða
þjónustu áalmennum markaði“. Ritið
er að sjálfsögðu hið fróðlegasta og í
því ógrynni talnaefnis, tölulegar
upplýsingar, töflur og línurit. Þótt efn-
ið taki fyrst og fremst til ofangreinds
tímabils, þá eru þarna ýmsar bráða-
birgðatölur frá árinu 1992.
Ekki er það ætlun mín að rekja hér
efni ritsins eða freista þess að draga af
því marktækar niðurstöður. Vil hins
vegar drepa á nokkur atriði sem þarna
koma fram og varða heilbrigðismál
annars vegar og velferðarmál hins
vegar. Raunarhef ég með sjálfum mér
alltaf talið heilbrigðismálin hluta af
velferðinni en í ritinu eru þessir flokkar
aðskildir hvor í sitt kerfið.
Heilbrigðismál
Eins og fram hefur komið aftur og
aftur í umræðunni um kostnað í
heilbrigðisþjónustunni óx sá kostn-
aður hægt og sígandi fram á árið' 1988
en hefur síðan verið aðeins að lækka
og var 19,5% af útgjöldum hins opin-
Haukur Þórðarson.
bera á árinu 1992. Heilbrigðisútgjöld
námu 7,28% af vergri landsfram-
leiðslu árið 1992 sem er svipuð hlut-
fallstala og var árið 1991. Það er e.t. v.
erfitt að átta sig á hvað þessar
hlutfallstölur þýða en fram kemur í
riti Þjóðhagsstofnunar að á tólf ára
tímabilinu 1980—1991 hefur heil-
brigðisþjónustan aukist að magni um
56% á hvern landsmann. Það er
umtalsverðaukning.Ekkikemurfram
á hvaða sviðum heilbrigðismála þessi
magnaukning hefur einkum orðið. 1
línuriti yfir innbyrðis hlutdeild hinna
ýmsu þátta heilbrigðisþjónustu kemur
þó fram að kostnaður vegna sj úkrahús-
þjónustu hefur lækkað á tímabilinu en
hlutdeild öldrunar- og endurhæfing-
arþjónustu hefur vaxið úr 9% af
heildinni 1980íu.þ.b. 15%árið 1992.
Þá hefur lyfjakostnaður einnig vaxið
á þessu tímabili og kostnaður heilsu-
gæslunnar.
Vöxtur hlutdeildar öldrunarþjón-
ustu og endurhæfingar kemur raunar
ekki á óvart. Hvað varðar öldrunar-
þjónustu er aukningin í fullu samræmi
við bæði hækkandi meðalaldur og
aukna áherslu á þjónustu við aldraða.
Að sama skapi er á þessu tímabil i lögð
aukin áhersla á endurhæfingu og er
það alveg í takt við það sem er að
gerast í þeim málum í nágrannalönd-
unum. I ritinu kemur fram að kostnaður
vegna almennra sj úkrahúsa er rúmlega
53 þús. kr. á mann árið 1991, vegna
heilsugæslu ríflega 17 þús., vegna
öldrunarþjónustu og endurhæfingar
rúmlega 15 þús. og vegna lyfja og
hjálpartækja rúmlega 12 þús kr. á
mann.
Að lokum er frá því sagt í ritinu að
heilbrigðiskostnaðurinn á föstu
verði á mann náði einnig hámarki
1988 en hefur síðan lækkað smátt og
smátt og var á árinu 1992 7% lægri en
á árinu 1988. Þessi lækkun á sér ýmsar
skýringar, m.a. hefur starfsemi sjúkra-
húsanna breyst, meira geit nú af rann-
sóknum utan sjúkrahúsa og ýmis
meðferð hefur flust frá sjúkrahúsunum
yfir á stofur sérfræðinga. Allt hefur
þetta stuðlað að lækkun sjúkrahús-
kostnaðar en líka kernur til hreinn
sparnaður í rekstrinum.
Enda þótt aukning hafi verið á
umfangi, magni og kostnaði heilbrigð-
isþjónustu hér á landi er vitað að hún
er hér ekki dýrari en í nágrannalönd-
unum, og í mörgurn tilvikum ódýrari.
Landlæknir hefur bent á að heilbrigð-
isstarfsmenn hér á landi eru færri í
flestum greinum heilbrigðisþjónust-
unnar en gerist í nágrannalöndunum
og vinnuálagið þar af leiðandi meira.
Launakostnaðurinn er stærsti liðurinn
í reksturskostnaði heilbrigðisþjónust-
unnar.
Það fer ekki á rnilli mála að lands-
rnenn vilja góða heilbrigðisþjónustu
og aðgengilega og flestir sammála um
að nokkru megi til kosta svo að þannig
verði áfram. Það breytir hins vegar
ekki því að í heilbrigðisþjónustunni
þarf að sýna ýtrustu rekstrarlega
ráðdeild.
Veferðarmál
Ut frá sjónarmiði almannatrygg-
inga eru velferðarmálin fólgin í
greiðslum til einstaklinga og heimila
vegna m.a. örorku, veikinda, elli,
atvinnuleysis,hjálpartækjao.fl.atriða.
Fram kemur í riti Þjóðhagsstofnunar
að 18% af útgjöldum hins opinbera
fóru í velferðarþjónustu á árinu 1992.
Séu þessi útgjöld mæld sem hlutfall af
landsframleiðslu hefur hlutfallið
hækkað úr 4,8% árið 1980 í rúmlega
7% árið 1992. Fram kemur að
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS