Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1993, Blaðsíða 42

Guðbjörg Gunnarsdóttir forstöðum.:
Heimabyggðin fyrir alla
Rannsóknarvinna á Austurlandi
Hér á eftir birtist útdráttur úr
lokaverkefni sem undirrituð vann í
tengslum við B.A. - nám ísérkennslu-
fræðum við Kennaraháskóla Islands
íjúlísl. Verkefniðerumáætlunum
rannsóknarvinnu sem fy rirhugað er
að fara af stað með á Austurlandi og
ber yfirskriftina “Heimabyggðin
fyrir alla“.
Tilurð.
Hugmyndin að rannsóknarverk-
efninu fæddist í mars s.l. í bfl sem ekið
var frá einu sjávarþorpinu á Aust-
fjörðunum. Farþegar,undirrituðásamt
framkvæmdastjóra Svæðisskrifstofu
og formanni Landssamtakanna
Þroskahjálpar, voru að koma frá
kaffisamsæti sem haldið var í tilefni
þess að tvær fatlaðar konur voru að fá
afhentar félagslegar íbúðir. Ibúðirnar
höfðu sveitarfélagið, Landssamtökin
Þroskahjálp og Svæðisskrifstofa haft
samvinnu um að byggja. Einu ári áður
höfðu aðstæður þessara k venna brey st
þannig að þær þurftu skyndilega á
stuðningi að halda. Hefðu þessar að-
stæðurkomið upp nokkrum árum áður
er líklegt að þær hefðu þurft að flytja
burt úr sinni heimabyggð til að fá
viðeigandi þjónustu. Umræðuefnið í
bílnumvarum þá stefnu Svæðisskrif-
stofu í þjónustu við fatlaða á Aust-
urlandi að byggja upp dreifða ein-
staklingsmiðaða þjónustu í heima-
byggð hvers og eins í stað stofnana-
þjónustu s.s. vistheimili og sambýli
sem þegar var til staðar. Uppbygging
á einstaklingsmiðaðri þjónustu í
heimabyggð kallaði á aðra sýn en
áður hafði verið í búsetumálum fatl-
aðra á Austurlandi sem leiddi til þess
að bygging félagslegra íbúða varð að
markmiði. Rætt var um þær efasemd-
araddir sem heyrast í garð þeirra sem
vilja bjóða fötluðu fólki búsetu í íbúð
í stað sambýla eða vistheimila s.s.
einmanaleiki, dýrþjónustaofl. Þessar
raddir verða oft það sterkar að jafnvel
þeir “heittrúuðustu” fara að efast. Þá
varð hugmyndin að verkefninu til,
Guðbjörg Gunnarsdóttir.
hvernig væri að rannsaka/skoða á
faglegan hátt þá þj ónustuuppbyggingu
sem hafin er á Austurlandi og nefnd er
“Heimabyggðin fyrir alla”.
Aðstæður á Austurlandi.
Starfssvæði Svæðisskrifstofu
málefna fatlaðra á Austurlandi er allt
kjördæmið sem erfimmtunguríslands.
Austurlandskjördæmi er stórt og erfitt
yfirferðar, samtals eru um 660 km.
eftir akvegi milli nyrstu og syðstu
byggða. Byggð erdreifð og einkennist
aflitlumbæjarsamfélögumíþröngum
fjörðum, umgirtumháumfjallgörðum
sem gera samgöngur milli byggðar-
laga mjög erfiðar stóran hluta ársins.
Samtalseru íbúará Austurlandi u.þ.b.
13.060 í 30 sveitarfélögum, það fjöl-
mennasta með 1.750 fbúa en það fá-
mennasta með36íbúa. AAusturlandi
er skortur á fagfólki með sérfræði-
menntun innan félags-, mennta- og
heilbrigðisstofnanaog langtertil höf-
uðborgarsvæðisins þar sem stjómsýsla
og lykilsérfræðiþjónusta er. Af þeim
sökum hafa margir fatlaðirog aðstand-
endur þeirra flutt frá Austurlandi,
sérstaklega hér á ámm áður.
A undanförnum árum hefur þró-
un in í málefnum fatlaðra á Austurland i
brey st í þá vem að leik- og grunnskólar
hafa veitt fötluðum börnum þjónustu
í sínum heimaskóla og í framhaldi af
því fóru að koma kröfur um áfram-
haldandi þjónustu í heimabyggð, frá
fötluðum, aðstandendum þeirra og
öðrum sem létu sig málið varða.
Jafnframt hafði mikil umræða farið
fram meðal starfsfólks um galla þess
að flytja fólk í sérþjónustu fjarri
heimabyggð.
Áámnum 1990-1991 vannstarfs-
hópur, sem samanstóð af fagfólki
Svæðisskrifstofu, að mótun megin-
markmiða fyrir málefni fatlaðra á
Austurlandi. I kjölfarið var ákveðið
að hverfa frá frekari uppbyggingu á
sérþjónustu við fatlaða og þau mark-
mið sett að byggja upp einstaklings-
miðaða og sveigjanlega þjónustu í
heimabyggð hvers og eins í samvinnu
við bæjar- og sveitarfélög.
Stefnan var tekin á samvinnu við
sveitarfélögin með það að mark-
miði að auka ábyrgð þeirra gagnvart
fötluðum einstaklingum á við aðra
þegna sveitarfélagsins. Ábyrgð, áhugi
og þátttaka sveitar- og bæjarfélaga er
forsenda þess að hægt sé að byggja
upp þjónustu í heimabyggð.
Á haustönn 1991 stóð yfir um-
ræðulota um skólann fyrir alla og
heimabyggðina fyrir alla. Umræðu-
lotan var samstarfs verkefni eftirtalinna
aðila: Samtakanna Þroskahjálpar á
Austurlandi, Hermeshópsins (hópur
skólamanna á Austurlandi), Svæðis-
skrifstofu málefna fatlaðra á Austur-
landi og Fræðsluskrifstofu Austur-
lands. Fyrir tilstilli þessara aðila kom
Ingvald Bastesen frá Meland en hann
er starfsmaður norska félagsmálaráðu-
neytisins, og hefur áratuga reynslu af
að byggja upp heildstæða þjónustu
fyrir fatlaða í sveitarfélaginu Meland
í Noregi. Þessi umræðulota var vett-
vangur til að kynna málefni fatlaðra
fyrir sveitarstjómarmönnum, aðstand-
endum og öðrum hópum er tengjast
menntafélags- ogheilbrigðisþjónustu
á Austurlandi. Auk þess gafst gott
tækifæri fyrir þessa hópa að ræða
saman og skiptast á skoðunum um þá