Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1993, Blaðsíða 6

Arnþór Helgason form. ÖBÍ.:
Heimsókn fulltrúa Evrópuráðsins
til Öryrkjabandalags íslands
Síðastliðið sumar var hér á ferð
pólskur maður að nafni Andrzej
Urbanik, en hann vinnur á vegum
einnar nefndar Evrópuráðsins að rann-
sóknum á vinnumarkaðinum. Við-
fangsefni þessarar nefndar er einkum
að athuga skyldur og hlutverk stjórn-
valda, verkalýðssamtaka, atvinnurek-
enda og samtaka fatlaðra við að útvega
fötluðu fólki nauðsynlega endurhæf-
ingu, aðstoð og eftirfylgd á vinnustað
auk áhrifaofangreindra aðila á rekstur
verndaðra vinnustaða og úthlutun
hjálpartækja. Sendi hann á undan sér
langan lista spurninga sem vöktu í
brjósti sumra Islendinga visst óöryggi
vegna ófullkominnar löggjafar hér á
landi og vissrar skammsýni sem ríkt
hefur í þessum efnum. Er þar við eng-
an sérstakan að sakast. Forystumenn
samtaka fatlaðra bera engu minni
ábyrgð á frumstæðum ákvæðum laga
en verkalýðshreyfingin, atvinnurek-
endur eða stjórnvöld.
FulltrúarÖryrkjabandalagsins, þau
AmþórHelgason, formaður, Guð-
rún Hannesdóttir, forstöðumaður
Starfsþjálfunar fatlaðra og Þorsteinn
Jóhannsson, forstöðumaður vinnu-
staða bandalagsins, hittu Urbanik að
rnáli á fundi sem haldinn var 16. júní
síðastliðinn. Var þar farið vítt og breitt
yfir þennan málaflokk og borin saman
ákvæði íslenskra laga við lög grann-
þjóðaokkar. I framhaldi af fundi þess-
um var ritað bréf þar sem vakin var
athygli á eftirtöldum atriðum:
1.1 íslenskum lögum er engin ákvæði
að finna sem skylda fyrirtæki til
þess að fara að tilmælum eða kröf-
um samtakafatlaðraeða verkalýðs-
félaga um málefni fatlaðra starfs-
manna. Þetta takmarkar á vissan
hátt starfsgetu samtakanna og getur
orðið þeim fjötur um fót í nútíma
samfélagi þar sem gætir aukins
atvinnuleysis og nauðsynlegt er að
standa vörð um velferðarkerfið. A
það hefur verið minnst að ein leið
til að bæta hér úr væri að stofna
Arnþór Helgason.
nefnd sem í sætu fulltrúar verka-
lýðssamtakanna, samtaka fatlaðra
og félagsmálaráðuneytisins. Hlut-
verk þessarar nefndar væri að miðla
upplýsingum og hefði hún jafn-
framt lagaheimild til að fylgja eftir
réttindum fatlaðra á vinnumarkað-
inum. Til þess að þetta sé hægt
verður að gera grundvallarbreyting-
ar á íslenskri vinnulöggjöf. At-
vinnulöggj öfin er nú í endurskoðun
vegna evrópska efnahagssvæðis-
ins. Það er mjög þýðingarmikið að
hugmyndir þessar verði þar að
veruleika.
2. Vísað er til X. og XII. kafla laga nr.
59/1992 um réttindi fatlaðra, sem
fjalla um liðveislu og atvinnu. Þar
er einungis um að ræða rammalög-
gjöf sem tekur til skyldna stjóm-
valda vegna starfa fatlaðra hjá hinu
opinbera, á almennum vinnumark-
aði og á vernduðum vinnustöðum.
Nú er sérstök nefnd að störfum við
að semja tillögur um þessi atriði.
Samtök fatlaðra hafa starfrækt
verndaða vinnustaði frá því á 4.
áratug þessarar aldar og á undan-
förnum árum hafa verið stofnaðir
nokkrir vemdaðir vinnustaðir á vegum
stj órn valda. Lögin um málefni fatlaðra
veita hins vegar samtökum engan
sérstakan rétt til stofnunar vemdaðra
vinnustaða eða leggja þeim nokkrar
skyldur á herðar um atvinnuleit. Þó
verður að geta þess að nokkur samtök
fatlaðra hafa verið virk við að útvega
félagsmönnum sínum atvinnu og hafa
verið til ráðuneytis við að breyta
atvinnuumhverfi í þeirra þágu.
Samkvæmt þeim reglum sem nú
eru í gildi getur reynst flókið að
sækja um hjálpartæki. Mismunandi
hópar fatlaðra heyra undir ólíkar stofn-
anir. Reglurnareru reyndarþannig að
komið getur til árekstra milli ráðuney ta
félagsmála og tryggingamála. Nauð-
sy nlegt er að einfalda þau lög og reglu-
gerðir sem gilda um úthlutun hjálpar-
tækja og gera þau skilvirkari. En skylt
er að viðurkenna að biðtími eftir hjálp-
artækjumer styttri hérá landi en víðast
hvar annars staðar og allvel er fötluðu
fólki séð fy ri r tækn i legum hj álpartækj -
um.
Vegna þeirrar umræðu sem nú
stendur yfir um valddreifingu er rétt
að taka fram að fötluðum er það í hag
að úthlutun hjálpartækja vegna
atvinnu, náms eða daglegra þarfa sé
sem mest á einni hendi.
Þessi tilvitnun í bréf Öryrkja-
bandalagsins til Urbaniks gefur aðeins
litla mynd af þeim umræðum sem
spumingar hans vöktu. Hitt stendur
þó óhaggað að miki 1 þörf er á samræ m-
ingu löggjafar á þessu sviði. Þegar ný
lög um málefni fatlaðra voru samin
gerðum við, sem að samningunni stóð-
um, þá meginskyssu að taka ekki tillit
til nýrra ákvæða sem komist hafa inn
í lög grannþjóðanna. Að vísu var vakin
athygli á nýmælum um atvinnumál en
það gerðist svo seint á samningartíma
laganna að litlu sem engu varð um
þokað. Því eru þau ákvæði sem nú eru
í lögum um rétt fatlaðra til atvinnu og
forgang að öðru jöfnu lítils virði.
á urðu þau meginmistök að fyrir
handvömm stjómvalda mistókst
að samræma ákvæði laga um félags-
þjónustu sveitarfélaga, málefni fatl-
aðra og tryggingalöggjöfina. Því rætt-
ist lítið úr þeim frumskógi sem þegar