Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.2000, Blaðsíða 3

Helgi Seljan framkv.stj. ÖBÍ:
RÝRNUN KAUPMÁTTAR,
BITUR RAUNVERULEIKI
Hún er oft ærið undarleg urn-
ræðan úti í samfélaginu um
kjör öryrkja og ýmsar rang-
færslur vaða þar uppi. Hálfu verra er
það þó, þegar alvarlegustu rang-
færslurnar eru uppi hafðar af þeim
sem betur vita og verst þó alls, þegar
rangtúlkun og útúrsnúningar stað-
reynda koma frá þeim sem beinlínis
skammta öryrkjum kjör sín og afla-
hlut allan. Má vera að slæm sam-
viska aftri því að sannleikur sé
sagður, því vitneskjan um hina
miklu neyð svo víða er örugglega til
staðar, en vond eru þá viðbrögðin
við skömmustunni, ef rangt er farið
með um meginatriði, prósentuleikur
iðkaður af blygðunarlausri óskamm-
feilni og ekki einu sinni þar rétt með
farið. Nýjar staðtölur trygginganna
segja sína sögu og sú saga er ekki í
dúr útúrsnúninga eða talnaleikfimi
annarlegra útreikninga. Hvað segja
þær um staðreyndir málsins? Hvað
segir raunveruleikinn um prósentuna
- kaupmáttaraukninguna marg-
tuggðu sem allur útúrsnúningurinn
snýst um? Kaupmáttur beint í bóta-
tölum talinn er sá sami og 1988 eftir
bullandi góðæristíð undan- genginna
ára með umtalsverðri kaupmáttar-
aukningu annars staðar í samfé-
laginu, blessunarlega, en þá hefur
hinn beini kaupmáttur bótatalnanna
staðið í stað miðað við árið 1988.
n þar með er svo óralangt frá því
að öll sagan sé sögð, því þá
verður til allra þátta að líta og þá
þeirra helst sem snerta kjör öryrkja
enn frekar en annarra í samfélaginu.
Eigum við kannski að byrja á
blessuðum skattleysismörkunum
sem eru í dag víðs fjarri að verðgildi
því sem þau voru 1988, enda bætur
þá ekki skattlagðar vegna eðlilegra
skattleysismarka. í dag eru þær
rösklega skattlagðar og hver við-
bótarhækkun er skattlögð um nær
40% vegna þessa. Hér fjúka nokkur
hinna frægu prósenta sem flaggað er,
þó við þau sé miðað svo sem æðstu
HELGI SELJAN
ráðamenn vilja, því ekki mótmæla
þeir þó staðreyndum sem þessum
eða hvað? Eigum við svo að taka
húsaleigutölur raunkostnaðar 1988
og nú og bera saman. Húsaleiga
meðalíbúðar 1988 og nú árið 2000,
halda menn að þar sé um sambæri-
legar tölur að ræða? Slíkt dettur
engum í hug sem til þekkir, hafandi
svimháar kostnaðartölur dagsins í
dag í huga og kemur fyrir lítið þó
húsaleigubætur séu teknar með í
reikninginn enda þær skattlagðar að
fullu. Án allra beinna útreikninga er
alveg ljóst að um mikla kaupmáttar-
rýrnun er óhætt að tala. Þetta vita
menn eða eiga að vita.
Eigum við að líta á lyf og læknis-
þjónustu þar sem kostnaðarhlut-
deild öryrkja hefúr verið hækkuð
mjög verulega og raunar í svimháum
prósentum talið, ef við vildum iðka
þann ljóta leik sem landsfeður leyfa
sér til hagræðingar á bitrum sann-
leika. Fullyrt skal a.m.k. að ófá
kaupmáttarprósent forsætisráðherra
okkar myndu þurrkast út þegar
kostnaðarreikningur lyfja og læknis-
hjálpar yrði gerður upp.
Svo mætti þá næst líta til símans
sem er nú á hraðri uppleið í fasta-
gjaldi, langt umfram það sem lagt
var upp með til jöfnunar, þegar fritt
afnotagjald var fellt niður. Þar fljúga
nú út í buskann einhver prósent
þegar öll kurl eru komin til grafar.
En væri þá nokkuð úr vegi að líta
til hreyfihamlaðra öryrkja sem 1988
nutu hagstæðra bílakaupalána og þar
sem úthlutað var til þeirra 650
styrkjum árlega með mjög unandi
upphæðum.
Hin hagstæðu bílakaupalán eru úr
sögunni, þar ráða nú hinir villtu
markaðsvextir í dag. Og hvað
skyldu árlegir styrkir í dag vera
margir? Ekki 650 - ekki 600 - ekki
500 - heldur aðeins 455 þegar allt er
talið. Og svo lesum við það hag-
fræðilega útreiknað að 455 sé hærri
tala en 650. Og þegar rætt er um
verðgildi meirihluta styrkjanna nú
og þá er um hreint hrap að tefla.
Allt ber þetta að sama brunni og
það er nöturlegt að hlýða æ
ofan í æ á þessar folsku tölur kaup-
máttaraukningar þegar virtar
hjálparstofnanir vitna hver af annarri
um þá vaxandi neyð sem hvarvetna
blasir við hjá þessum þjóðfélags-
hópi.
í reynd ætti að nægja sem andsvar
að benda á kaupmátt þeirra 70
þúsunda sem einhleypur öryrki þarf
að lifa af á mánuði eða þá þeirra 95
þúsunda sem tveir öryrkjar í sambúð
verða að láta sér nægja á mánuði
samanlagt. Sæmra væri því þeim
sem ráða kaupmætti þessa fátæka
fólks að ráða á kjörum þeirra brýna
bót heldur en baða sig í kolröngum
prósentutölum útúrsnúningsins eins.
Hver veit nema menn átti sig og
Eyjólfur hressist? En það er þá líka
gagn að gjört verði svo að lífvænleg
skilyrði verði fyrir hendi hjá öllum
þeim sem í dag rétt skrimta við
skortsins dyr.
Helgi Seljan.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
3