Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Blaðsíða 167

katrín axelsdóttir
Svör við athugasemdum Veturliða Óskarssonar
1. Efnisúrvinnsla og vinnuaðferð
1.1 „… að betra sé að nefna fleira en færra“
Það er áreiðanlega alveg rétt að lesanda hefði verið gert auðveldara fyrir ef ég
hefði verið duglegri að gera upp á milli skýringa. En ég er það sem mætti kalla
margra skýringa málfræðing. Ég hef stundum lent í karpi við fólk sem finnst
komið nóg þegar ein skýring á tiltekinni málbreytingu er fundin. Mér er líka
minnisstæður fyrirlestur sem fjallaði um tvær hugsanlegar ástæður tiltekinnar
málbreytingar en í umræðu var einkum leitað raka til að útiloka aðra skýringuna
svo að ein stæði eftir, rétt eins og það væri eitthvert lögmál að skýringin hlyti að
vera ein. Ég á erfitt með að skilja slíkt viðhorf. Mér finnst lífið frekar flókið. Og
mér finnst mannlegt atferli vera flókið þótt auðvitað megi greina þar mynstur og
tilhneigingar sem sjást kannski ekki í fljótu bragði. Málið er hluti af mannlegu
atferli og ég sé enga ástæðu til þess að líta á það sem einfalt fyrirbæri. Og í sam-
ræmi við þetta viðhorf held ég oft fram mörgum hugsanlegum skýringum sam-
tímis. Margt sem við gerum og margar ákvarðanir sem við tökum eiga sér fleiri
en eina skýringu. Ef ég væri spurð að því hvers vegna ég lærði málfræði í háskóla
vefðist mér tunga um tönn. Svarið ætti ég samt að vita manna best. Mér detta í
hug margar ástæður en ég ætti fremur erfitt með að gera upp á milli þeirra og sé
reyndar engan tilgang með því — margt kann að hafa haft áhrif og engin ástæða
útilokar aðrar.
Það má nefna að ég er alls ekki ein um að leita að mörgum hugsanlegum skýr -
ingum. Í formála bókarinnar nefni ég sem dæmi þrjá erlenda fræðimenn sem að -
hyllast þetta viðhorf, Jeremy Smith, Hans-Olav Enger og Söruh Thomason, en
sú síðastnefnda hefur verið mjög gagnrýnin á að menn einblíni á innri skýringar
á kostnað hugsanlegra erlendra áhrifa. Ég nefni þessi þrjú af því að þau hafa talað
sérstaklega um gildi þess að horfa í ýmsar áttir. En ég hefði hæglega getað nefnt
ýmsa aðra sem hafa haldið fram fleiri en einni skýringu á tilteknum málbreyting-
um. Þetta er ekki sjónarhorn einhverra örfárra.
Ég er ekki viss um að það sé svo vandasamt að greina skoðanir mínar. Það sem
ég segi í meginmáli bókarinnar um skýringar er yfirleitt það sem mér finnst í
raun og veru, varnaglar og ósennilegri skýringar eru gjarna neðanmáls; það er
a.m.k. meginlínan í þessu. Á lokastigum las ég handritið margoft yfir. Stundum
rakst ég á skýringarkosti sem mér fannst heldur ósennilegir og sleppti þeim. Við