Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Blaðsíða 48

(73) a. Ég er að elska Bítlana. Og get ekki ímyndað mér að það breytist
nokkurn tímann.
Vísbendið í (73a) er afturkallað í (73b) með því að bæta við upplýsingun-
um um að ást mín til Bítlanna sé ekki tímabundið ástand. Ef tímabundnar
aðstæður væru hluti af sannleiksskilyrðum atburðarsagnarinnar elska væri
setningin í (73b) ótæk.
Það er því greinilegt að ástandssagnir eiga misauðvelt með að standa
með vera að og það hvort þær geti tekið atburðareiginleika eða ekki virðist
ráða miklu um það hversu tækar viðkomandi setningar eru. Það er hins
vegar ljóst að það eru ekki aðeins ástandssagnir sem þannig er ástatt um.
Setningar sem lýsa endurtekningu eða vana virðast einnig í auknum mæli
standa með vera að, eins og áður er nefnt, og spurning er hvort um svip -
aðar ástæður er að ræða þar og hjá ástandssögnum (sjá líka umræðu hjá
Höskuldi Þráinssyni og Theódóru Torfadóttur 2015).
Snúum okkur þá aftur að þeirri spurningu hvers vegna ástandssagnir
standa öllu jöfnu ekki í framvinduhorfi, nema í þeim tilfellum þar sem
þær eru notaðar sem atburðarsagnir. Í kafla 2.3.4 voru nefndar helstu kenn -
ingar sem settar hafa verið fram um það af hverju ástandssagnir ganga
yfirleitt ekki í framvinduhorfi. Við getum strax útilokað kenningu Joos
(1964) um að skortur á lokapunkti sé ástæðan fyrir því að ástandssagnir
standa vanalega ekki í framvinduhorfi því athafnasagnir skortir einnig
lokapunkt (sjá töflu 1) en standa þó auðveldlega í framvinduhorfi. Þá eru
tvær kenningar eftir: kenning Palmers (1974) um að ástand taki nú þegar
tíma og framvinduhorfið sé því óþarft og kenning Lyons (1977), Comries
(1976) og Hirtles (1967) um að ástandssagnir skorti hreyfanleika eða
þróun.
Lítum fyrst á kenningu Palmers (1974). Hann heldur því fram að þar
sem ástand taki nú þegar tíma sé framvinduhorfið óþarft þar sem fram-
vinduhorf tjái í raun nokkurs konar dvöl; þ.e. að framvinduhorfið geri
atburðinn að nokkurs konar ástandi. Þetta er hins vegar andstætt því sem
við höfum séð þegar vera að stendur með ástandssögnum. Þá fáum við þá
merkingu að um tímabundið ástand sé að ræða. Framvinduhorfið virðist
því einmitt stytta ástandið en ekki lengja. Við ættum því að geta hafnað
kenningu Palmers rétt eins og kenningu Joos.
Merkingarfærsluna sem til verður þegar ástandssagnir standa með vera
að er mun auðveldara að útskýra í ljósi kenninga Lyons (1977), Comries
(1976) og Hirtles (1967). Þeir halda því fram að ástandssagnir standi
almennt ekki í framvinduhorfi þar sem þær skorti ákveðna þróun eða
Kristín M. Jóhannsdóttir48