Fjölrit RALA - 10.01.1979, Blaðsíða 47

-45-
Lega ræktunarstaða
og miðlunar á næringu. Eins mótar það eiginleika hans gagnvart hita, vatni,
loftræslu og vinnslu. Hvernig þessu er varið, skiptir jafnan miklu fyrir þrif
jurtarinnar, og þar með, hversu mikilli uppskeru hún getur náð að skila.
Alkunnugt er, hversu kartöflur úr sandjörð hafa oft verið rómaðar fyrir matar-
gæði. Þetta er ekki með öllú að ástæðulausu, því í sandjörð öðlast uppskeran
oftast betri þroska en í öðrum jarðvegi. Sprettan verður hraðari og kartöflurn-
ar verða þettari og fastari, m.ö.o. þurrefnisríkari og því næringarmeiri en
úr annari j örð.
Kartöflur lánast yfirleitt best í garðlandi, þar sem jarðvegur býr við
góða framræslu, þannig að hann sá hæfilega þurr, laus og gljúpur. 1 hæfilega
gljúpum jarðvegi er jafnan góð loftrás, en rætur kartöflunnar eru fíngerðar og
frekar veikbyggðar og eiga þar af leiðandi erfitt með að sætta sig við þétt
vaxtarbeð. Þannig beð veitir og sjaldan eins og með þarf, þá greiðu loftrás,
sem nauðsynleg er því lífi með tilheyrandi efnabreytingum, sem fram fer í
jarðveginum og stuðlar mest að frjósemi hans. Oft fullnægir það heldur ekki
þörfum rótanna sem skildi fyrir súrefni.
Skal hár vikið örstutt að þeim jarðvegi, sem kartöflur eru mest ræktaðar
í, og drepið á helstu kosti þeirra og galla.
2. Sandjörð.
Hún býður upp á ýmsa kosti umfram annan jarðveg, sem ábeint geta stuðlað
vel að því að bæta upp hin ytri ræktunarskilyrði, ef láleg eru. Einnig hefur
hún sína augljásu agnúa, sem geta leitt til lálegs árangurs við áheppilegar
aðstæður.
Eins og áður er drepið á, geta karöflur náð mjög gáðum þroska í sandjörð
við gáðan aðbúnað. Auk þess einkennast þasr af því að vera sárstaklega ljúf-
fengar og hreinar. Sandjörð er flját að þiðna, þorna og hlýna á vorin. Má
því vinna hana fyrr en aðra jörð. Sökum einhliða kornagerðar, og þar með mjög
takmarkaðrar samloðunar, er sandjörð látt í allri meðferð. Vegna afleitra
bindieiginleika fylgir jafnframt sá agnúi, að jörðin heldur mjög illa vatni og
auðleystum næringarefnum. Eins dregur hún lítið vatn upp frá undirlaginu. I
miklum þurrkum er því nauðsynlegt að geta vökvað, og jafnvel getur þá einnig
reynst þarflegt að bera á. Sandjörð er þá sjaldan með öllu svo hrein, að ekki
gæti í henni nokkurs leirs eða moldefna (humus), enda er eindregin sandjörð með
öllu áhæf til kartöfluræktunar. Allt eftir íblöndun moldefna eða leirs, er
talað um moldsnauða, moldríka eða leirkennda sandjörð. Eftir því sem hlutföll
leir- og moldefna eru meiri í sandjörð, án þess að hún fjarlægist um of uppruna
sinn, þeim mun öruggari og betri verður fastheldni hennar, bæði gagnvart vatni