Rit Búvísindadeildar - 01.06.1993, Qupperneq 93

SYKRUR I ÍSLENSKUM FÓÐURGRÖSUM OG
GERJUN VOTHEYS ÚR ÞEIM.
Björn Þorsteinsson, Bjarni Guðmundsson, Ríkharð Brynjólfsson
Markmið verkefnisins er að kanna í 4 íslenskum fóðurgrösum (túnvingli, vallarfoxgrasi,
vallarsveifgrasi og Beringspunti) eftir uppskeru • örlög sykranna í votheysgeijun og • leita
orsakasambanda milli eiginleika geijunarinnar annars vegar og efnalegrar samsetningar
hráefnisins við uppskeru hins vegar. Þegar talað er hér um eginleika geijunar er miðað við
þá sem f stírheyinu eru metnir með lykt eða sjón, örveruprófunum og efnamælingum.
Mikilvægustu þættimir sem eru mældir í hráefninu eru nokkrar magnmestu sykrugerðimar
og prótein.
Ennfremur að kanna í sömu fslensku grastegundum • áhrif þroskastigs á magn sykra,
steinefna og próteins • áhrif vaxtarhraða á magn sykra steinefna og próteins • leita
lífeðlisfræðilegra og þroskunarfræðilegra orsakasambanda miili þessara efnaþátta og eða
annarra mældra stærða sem sýna marktæka fylgni • árferðisbreytileka í efnasamsetningu
(m.v. 3ja ára endurtekningu).
Vísndaráð hefur stutt þetta verkefni 1991 og 1992 og áætlað er að leita stuðnings
sjóðsins til þriðju endurtekningar sumarið 1993.
Fyrir umræðu um niðurstöður af velli 1991 vísast til tilraunaskýrslu frá fyrra ári þar
sem rætt var um sambönd þátta innbyrðis í hráefninu sem slíku. Hér eru aðeins kynntar
niðurstöður úr öllu gagnasafninu þar sem ekki er greint milli grastegundanna fjögurra. Hér
verða einnig kynnt tengsl örvera við aðra þætti votheysins. Örverurannsóknimar voru
framkvæmdar af Aðalsteini Geirssyni á rannsóknarstofu Bændaskólans á Hvanneyri.
Nú liggja fyrir niðurstöður úr fyrstu lotu verksins (af 3) þar sem efnagreiningum úr
votheyinu sem verkað var úr uppskeru sumarsins 1991 er að mestu lokið. Sem stendur er
aðeins lokið efnagreiningum uppskem beint af velli frá liðnu sumri en tilraunasílóin með
geijuðu heyi voru opnuð f nóvember og undirbúin fyrir efnagreiningar. Hér að neðan verður
fjallað um helstu tengsl milli þátta sem kom fram við greiningu fylgnistuðla sem sýndir em
á meðfylgjandi töflu, en aðeins em marktækir fylgnistuðlar sýndir í töflunni og nefndir í
texta.
Hráefnið og votheyið
• Sláttutími: Sá þáttur sem hefur sterkust tengsl við sláttutíma er hrápróteinið en
sömuleiðis tengjast fiölsvkmr (frúktan, bundinn glúkósi) sláttutíma mjög sterkt. Þessir
þættir hafa hvomtveggja mikil tengsl við votheysgerjunina.
• Hráprótein. Hráprótein grasanna við slátt fvlgir jákvætt þessum þáttum votheysins:
pH, ammoniak, fóðurgildi, log smjörsýmgerlar. Þeir þættir í votheyinu sem hafa neikvæð
tengsl við hráprótein em mjólkursýra, Iog líftala og log gram negatffir gerlar.
83