Vinnan - 01.05.1966, Qupperneq 4

2
u
innan
Eggert G. Þorsteinsson félagsmálaráðkerra:
Islenzkri alþýðu árnað heilla
á merkum tímamótum
Ekkert tímabil í sögu íslenzku þjóöarinnar mun nú
talið eins viðburðaríkt og mikilfenglegt og síðastliðin
50 ár.
Segja má, að þjóðin hafi á þessum áratugum yfir-
gefið aldagamla fortíð sína og skapað nýja tíma. Næst-
um því alls, sem við njótum og eigum í dag, höfum
við aflað okkur á þessum fimmtíu árum. Hvar sem
litið er, upp til dala og fram til sjávar, blasa þessar
staðreyndir við augum. Nýr himinn, ný jörð, ný
hugsun og sál eins og skáldklerkurinn í Holti kemst
að orði í einu ljóða sinna.
Tækni var næstum óþekkt um aldamótin. Fyrsta
vélin kemur ekki í íslenzku fleytuna fyrr en um 1904
vestur á ísafirði, skilvindan kemur um sama leyti og
saumamaskínan nokkru áður, svo að minnzt sé að
nokkru á upphafið, en allt verður ekki rakið og því
síður það, sem nú næstum daglega kemur nýtt fram.
Þetta hefur valdið straumhvörfum og enn fleira hef-
ur komið til. Allt þetta, eða réttara sagt, afrakstur
þess, hefði að mínu áliti farið forgörðum fyrir vinn-
andi fólk, hefði það ekki sjálft risið upp og slitið vist-
arbandið og hætt að vöðla húfu sinni milli handanna,
fyrir framan búðarborð kaupmannsins, sem oft var
eini vinnuveitandi á staðnum, í nagandi óvissu um
meiri úttekt sér og sínum til lífsviðurværis.
Það er ekki fyrr en þetta hefur átt sér stað, að
fólkið fær kjark og þor til að mynda með sér samtök
og krefst þess að fá að verðleggja þar það eina sem
það á, vinnuþrek sitt.
Stofnun Alþýðusambands íslands er reist á þessari
vakningu fólksins og verður um ókomin ár talin merk-
asti og örlagaríkasti atburðurinn í félagsmálum ís-
lendinga. Sá atburður og barátta samtakanna síðan,
hefur fært meðlimum þeirra efnahagslegt frelsi heim-
ilanna, og gert þá að upplitsdjarfari þjóðfélagsþegn-
um, og e. t. v. þó fyrst og fremst leyst úr læðingi stór-
fenglegt afl þess fyrir íslenzka þjóðfélagið í heild. Væri
íslenzkt alþýðufólk ennþá jafn réttindasnautt og það
var fyrir stofnun Alþýðusambandsins, þá hefðum við
ekki náð þeim árangri í umbóta- og jafnréttisbar-
áttu þjóðarinnar, sem nú blasir hvarvetna við. Þá er
jafnvel víst, að tæknilegar framfarir á öllum sviðum
hefðu ekki orðið til annars en að breikka bilið milli
ríkra og fátækra, — mala rauðagull í sjóð fárra ein-
staklinga —. Þannig væri hér nú annarsvegar e. t. v.
ríkjandi fámenn en harðdræg yfirstétt, en fjölmenn
og kúguð undirstétt. Árangur af starfi verkalýðssam-
takanna birtist hinsvegar í því, að hér mun nú ríkj-
andi meiri efnahagslegt jafnrétti, en víða annars-
staðar.
í slíku ávarpi verður saga þesara ára ekki rakin,
þótt lærdómsrík sé, það verður væntanlega af öðrum
gert. Saga þjóðarinnar verður ekki sögð, eða rituð,
án þess að náin og rækileg kynni verði höfð af reynslu
og baráttu verkalýðshreyfingarinnar á vettvangi fé-
lagsmála og á stjórnmálalegum vígvelli. Verði sú saga
skráð af samvizkusemi, munu komandi kynslóðir nema
reynslu fortíðarinnar á hverri síðu slíkrar sögu.
Hvað bera næstu fimmtíu ár í skauti sér, íslenzkri
alþýðu, og þar með íslenzku þjóðinni, til handa?
Hægt en markvisst hefur verkalýðshreyfingin ís-
lenzka verið að öðlast aukin, bein og óbein ítök á
vettvangi þjóðmálanna. Svo er nú komið þessari
göngu, að engum ábyrgum þjóðmálaforingja kemur
til hugar að stjórna landinu, án meira eða minna
samstarfs við verkalýðssamtökin. Það er allra hagur,
að svo sé að unnið. Verði verkalýðshreyfingin ávallt
reiðubúin til að mæta á réttan hátt skyldum sínum
í þessum efnum, þá hefur hún um leið unnið sér
þann virðingarsess, að skapa alþýðuvöld á íslandi.