Vinnan - 01.05.1966, Page 11

u
innan
9
Jón Baldvlnsson:
Vökulögin borin fram til sigurs
Forseti Alþýðusambandsins og leiðtogi Alþýðuflokks-
ins 1916—1938. Alþingismaður frá 1921—1938. Að
mennt var hann prentari. Seinustu 8 árin var hann
bankastjóri.
Hann var fæddur 20. desember 1882 að Strandseljum
við ísafjarðardjúp. — Jón lézt aðfaranótt hins 17.
marz 1938, 56 ára að aldri.
Hér verða nú birt nokkur brot úr þingræðum Jóns
Baldvinssonar um vökulögin — þ. e. lögin um hvíld-
artíma háseta á íslenzkum botnvörpuskipum. En sam-
þykkt þess frumvarps á þingi þótti einn mesti stjórn-
málasigur Jóns Baldvinssonar.
Upphafið á framsöguræðu Jóns Baldvinssonar um
vökulögin var á þessa leið:
„Herra forseti!
Þegar farið var að reka hér botnvörpungaútgerð í
stórum stíl, kom það brátt í ljós, að of mikil vinna og
óhæfilegar vökur höfðu spillandi áhrif á heilsu sjó-
manna. Kvartanirnar um þetta urðu brátt svo há-
værar, að sjómannafélagið tók málið til meðferðar,
og var frumvarp til umbóta á þessu flutt á þingi 1919
af þáverandi háttvirtum þingmanni Reykvíkinga
Jörundi Brynjólfssyni . . .
Annars held ég, að ekki sé þörf á því, að ræða
þetta mál mikið hér, svo mikið sem það hefur verið
rætt utan þings. Þó finn ég ástæðu til þess að
benda á það, að nú mun tæpast þurfa að efast um
það lengur, að hér standi fleiri á bak við, en nokkkrir
leiðtogar, eins og áður hefur verið haldið fram, þar
sem nú liggja fyrir þinginu áskoranir um þetta frá
hundruðum sjómanna um land allt.
Ég vil svo ekki lengja umræðurnar frekar, en sting
upp á því, að málinu verði vísað til sjávarútvegs-
nefr.dar."
Umræður urðu miklar. Jón Þorláksson mælti fyrst-
ur gegn frumvarpinu og síðan Pétur Ottesen, Jón Auð-
unn Jónsson, Hákon Kristófersson í Haga og nokkr-
ir fleiri.
En Jón Baldvinsson mælti af festu og ró fyrir mál-
inu og fékk ýmsa góða menn til liðs við sig.
„Ég gæti nú sagt háttv. þingmönnum margar sögur
af þe:sum vökum, sem trúverðugir menn hafa sagt
um sína eigin reynslu af þessu. En ég get látið nægja
að segja eina eða tvær, sem sýna það greinilega, hve
nærri hefir verið gengið þoli manna. Sjómaður, sem
verið hefir 5 ár á botnvörpuskini, 10 ár á handfæra-
veiðum á þilskipum, 1 ár á línuveiðum, og auk þess
formaður í 2 ár, og verður af því séð, að hann er kunn-
ugur sjómennsku og þekkir vel til í þeim efnum; hann
segir það sína reynslu, að ekkert geti komist í sam-
jöínuð við togaravinnu, hvað snertir ofþreytu og
vökur. Og þessi maður sagði um þetta litla sögu á
fjölmennum opinberum fundi hér í vetur, og hittist
svo á, að á sama fundi voru menn, sem höfðu verið
honum samskipa þegar þetta gerðist, og sönnuðu með
honum söguna, en það var á vertíðinni 1916. Skips-
höfnin hafði vakað í liðuga tvo sólarhringa við veiðar,
en hætti þá að toga, til að gera að fiski, sem var
mikill óaðgerður á þilfari. Eins og venja er til, voru
skipverjar um nóttina kallaðir niður í káetu til að
fá sér kaffi og brauðbita. En sá, sem segir frá, varð
seinni til en hinir, fyrir þá sök, að hann fór fram í
hásetaklefa til að ná þar í eitthvað. En þegar hann
kom í káetuna, þá höfðu félagar hans, ásamt stýri-
manninum, raðað sér hringinn í kring um borðið og
voru allir steinsofandi, sumir með nefið niðri í kaffi-
krukkunni, aðrir með hálftugginn bita í munninum,
og voru líkari vofum en mönnum. Sögumaður fékk
sér kaffi líka og smurði sér brauðsneið, en fór sömu
leið og hinir og valt út af sofandi. Þannig liðu 3
klukkustundir, þar til stýrimaður rumskaði og vakti
þá hina. Vinna var hafin á ný, en gekk tregt, því
allir voru enn úrvinda af svefni og þreytu.
Öðrum manni segist svo frá, að í júnímánuði fyrir