Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1973, Side 142

140
Framtíðarstefnumótun
Með hliðsjón af útgjaldaþróun síðustu ára og þeim áformum sem eru
uppi um aukna sjúkrahúsþjónustu, heilsugæslu og aðra starfsemi heil-
brigðiskerfisins, er ljóst, að útgjöld vegna heilbrigðismála munu
sennilega vaxa örar á næstu tíu árum en á síðasta áratug. Ef svo
heldur fram sem horfir, er þess ekki langt að bíða að hlutfall út-
gjalda vegna heilbrigðismála verði komið upp í 10% af vergri þjóð-
arframleiðslu. Það er því fyrirsjáanlegt að flytja verður mikið
fjármagn frá öðrum greinum þjóðarbúskaparins til heilbrigðiskerfis-
ins.
Þessi þróun mun ekki aðeins vekja upp kröfur um skipulegri vinnu-
brögð og áætlunargerðá sviði heilbrigðismála, heldur verður áreið-
anlega krafist endurskoðunar á ríkjandi stefnu. Ef dæma má eftir
reynslu í nágrannalöndunum, er ekki ólíklegt að áhersla verði lögð
á betri nýtingu og meiri sparnað í rekstri sjúkrastofnana til þess
að unnt verði að veita meira fjármagni til heilsugæslu, sérstaklega
til heilsuverndar. Slík stefnumótun er ekki neitt skammtímaúrræði
vegria efnahagserfiðleika, heldur framtíðarverkefni allra landa þar
sem bilið milli núverandi þjónustu og þeirrar þjónustu sem álitin
er æskileg fer vaxandi.
Fram að þessu hafa heilbrigðisyfirvöld ekki unnið skipulega að
áætlunargerð og stefnumótun í heilbrigðismálum. Á undanförnum árum
hafa hins vegar verið teknar saman nokkrar skýrslur sem líta má á
sem fyrsta vísi að áætlunargerð á þessu sviði. Þessar skýrslur hafa
síðan verið lagðar til grundvallar við umræðu og ákvarðanir í heil-
brigðismálum. Þær upplýsingar sem þar koma fram nægja samt ekki
til þess að gera raunhæfar áætlanir og móta stefnu, og þyrfti til
þess meiri vitneskju um sjúkrahúsþjónustu og heilsugæslu en nú er
völ á. Við notkun á stöðlum um þjónustuþörf sem byggðir eru á
erlendum fyrirmyndum verður ennfremur að gæta mikillar varkárni,
vegna þess að slíkar viðmiðanir eru ekki raunhæfar nema um sambæri-
legar aðstæður sé að ræða.
Á næstu árum er því nauðsynlegt að afla meiri upplýsinga og jafnvel
taka upp ný upplýsingakerfi fyrir sjúkrahúsþjónustu og heilsugæslu,
ekki aðeins til þess að hafa skipulegri stjórn á þróun útgjalda,
heldur til þess að unnt sé að móta samræmdari og markvissari stefnu
í heilbrigðismálum. Þá verður að endurskoða og skilgreina betur
ýmsa þætti núgildandi laga um heilbrigðisþjónustu. Og x reglugerð
verður m.a. að kveða nánara á um markmið heilbrigðisþjónustu og
viðmiðanir um æskilega þjónustu á ýmsum sviðum, því að almenn ákvæði
laga má oft túlka á mismunandi hátt. Hverjum þjónustuþætti verður
að setja æskilega viðmiðun um fyrirkomulag og umfang reista á inn-
lendum rannsóknum og erlendum hliðstæðum, ef þær eru sambærilegar.
Þannig er nauðsynlegt að ákvarða nánar staðal vistunarrýmisþarfar
heilbrigðisstofnana, heppilega stærð og staðsetningu heilsugæslu-
stöðva og tilhögun annarrar þjónustu, eftir því sem unnt er. Með
öðrum orðum þarf að vera til víðtæk heilbrigðismálaáætlun, sem leggja
verður til grundvallar við alla meiri háttar ákvörðunartöku og röðun
framkvæmda í heilbrigðismálum. Það merkir þó ekki að hægt sé að
setja fram algilda áætlun í þessum málum, heldur hlýtur slík áætlun
og einstakir þættir hennar að vera í stöðugri endurskoðun í ljósi
reynslu og vaxandi þekkingar á andlegum, líkamlegum og félagslegum
vandamálum.
Janúar 1977