Luxus - 01.12.1984, Page 66

66 LUXUS
„Hughes var ekki hugað líf, þegar honum var bjargað. Brjóstholið hafði lagst saman, 9 rif voru
brotin og sömuleiðis annað herðablaðið og nefið. Annað lungað hafði gefið sig, höfuðkúpan var
tætt og brunasár voru mörg.“
„Heilmiklum peningum hafði verið varið í smíði tölvu sem gat breytt ákveðinni rödd í rödd Hughes
í síma - og líkt nákvæmlega eftir rithönd hans.“
„Fleiri gerðu tilkall í eigur Hughes en rökin voru öll heldur ósannfærandi. Þó tókst leikkonu einni,
Terry Moore að nafni, að kría litlar 10 milljónir dollara út af erfðafénu. Enginn veit með vissu
hvers vegna.“
kurteis og ákveðinn og persónutöfra
hafði hann, að því er sagt er, í ríkum
mæli. Fólki þótti mjög vænt um
hann. Sumir dýrkuðu hann jafnvel.
Hann þótti vel greindur og hafði
afburðagott minni, en upp úr fer-
tugsaldrinum fór hann að láta æ
minna á sér bera og smám saman
lokaði hann sig algerlega af frá um-
heiminum.
Faðir hans, Howard eldri, var víst
allt öðruvísi manngerð; eins konar
fyrirmynd J.R. Ewing. Hann elskaði
konur og kampavín, var bragðarefur
í viðskiptum og leit á konu sína sem
eins konar stöðutákn sem þyrfti að
ganga í fallegum fötum og vera sæt.
Hann hafði orðið ríkur af eigin
rammleik og fyrirtæki hans velti
milljónum, en þegar hann dó lét
hann m.a. eftir sig fjórðung milljón-
ar dollara í persónulegum óreiðu-
skuldum.
Hvemig verður einn
maður svona ríkur?
Fjölskyldurnar Rockefeller, Du-
Pont og fleiri slíkar hafa hlaðið upp
auði í margar kynslóðir. Aðrar, eins
og t.d. gyðingafjölskyldan Roths-
child, á mörgum öldum. Howard
Hughes eldri varð ríkur á uppfinn-
ingu sem kom sér vel fyrir olíufurst-
ana í Texas og honum tókst að
græða vel á henni með útsjónarsemi
og endurbótum. Þegar Howard yngri
tók við rekstrinum hafði hann því
talsvert umleikis og fór auk þess að
hagnýta sér tækninýjungar. Hann
fylgdist vel með nýjustu uppfinning-
um á sviði olíuborana og keypti
þær bestu. Fyrirtæki hans varð því
smám saman fremst á því sviði. Auk
þess byggði hann upp öflugt dreif-
ingarkerfi og náði í bestu sölumenn-
ina sem völ var á. Tíu árum seinna,
þegar The Hughes Tool Company
var orðið að risaveldi, stofnaði How-
ard annað fyrirtæki, Hughes Air-
craft. Hann hannaði og lét byggja
Hercules-sjóflugvélina sem var
stærsta flugvél sem gerð hafði verið
í heiminum þá, með um 70 metra
vænghaf. Vélin var 5 ár í smíðum en
varð svo þunglamaleg að hún flaug
ekki nema einu sinni.
Hughes Aircraft var síðan rekið
eftir svipaðri formúlu og The Hughes
Tool Company; framleiddi bestu fá-
anlegu varahlutina í flugvélar og óx
fyrsta fyrirtæki Howards smám sam-
an yfir höfuð, enda hafði hann ör-
uggan viðskiptavin þar sem banda-
ríski flugherinn var.
Árið 1948 bætti Hughes enn einni
fjöður í hatt sinn þegar hann varð
aðalhluthafi RKO-kvikmyndaversins
og eigandi 124 kvimyndahúsa á
vegum þess. RKO var vægast sagt
illa rekið og þrátt fyrir að ein og ein
kvikmynd gerði það gott varð bull-
andi tap á fyrirtækinu — en það kom
allt til skattafrádráttar. Hlutabréfin
í RKO féllu stöðugt í verði og þegar
þau höfðu lækkað niður úr öllu valdi
keypti Howard þau. Hvert einasta
sem hann átti ekki þegar. Hann var
orðinn einkaeigandi kvikmyndvers.
Þá lét hann það rétta úr kútnum,
seldi það síðan í heilu lagi og stór-
græddi á öllu saman. Hann lagði nú
stórar upphæðir í alþjóðlega flugfé-
lagið Trans World Airlines og varð að
lokum einkaeigandi þess. Þegar
hallarekstur fór að verða á því fyrir-
tæki árlega tóku lánastofnanir í
tauma og kröfðust þess að Hughes
hætti að skipta sér af rekstrinum.
Hughes hætti því að reka fyrirtækið
árið 1961 en var engu að síður
einkaeigandi þess. Árið 1963byrjaði
félagið að græða aftur og árið 1966
höfðu hlutabréfin sexfaldast í verði -
voru komin upp í 86 dollara hvert.
Þá seldi hann þau á einu bretti fyrir
546.549.771 dollara (um 16,4 millj-
arða króna — án verðbótavísitölu).
Fimm árum síðar, 1971, höfðu
hlutabréfin hrapað í verði niður í 14
dollara stykkið. Hann hafði því selt
þau á háréttum tíma.
Howard Hughes var nú orðinn svo
ríkur að hann stofnaði fyrirtæki sem
ekki átti að skila neinum hagnaði.
Það var Læknavísindastofnun How-
ards Hughes í Florida (Howard
Hughes Medical Institute), eins kon-
ar köllun eða hugsjón sem Howard
hafði lengi gengið með. Auðvitað
varð að búa til sjóði til að halda
stofnuninni gangandi - en smám
saman varð hún svo viðamikil að
Howard ákvað að láta allan gróðann
af Hughes Airlines renna óskiptan
til hennar. Um þær mundir var það
fyrirtæki metið á um 15 milljarða
nettó svo að það var ekki lítil búbót.
Örlagarík óhöpp
I júlímánuði árið 1936 var Howard
Hughes að aka vinkonu sinni heim,
rétt fyrir hádegi, þegar roskinn mað-
ur hljóp í veg fyrir bílinn hans.
Árekstri varð ekki forðað og maður-
inn lést. Slysið hafði djúp áhrif á
auðkýfinginn og ekki bætti úr skák
að hann ók yfir hund skömmu síðar.
Hann var ekki mönnum sinnandi
lengi á eftir.
Svo gerðist það í júlí 1946 að hann
fór í reynsluflug á vél sem hann
hafði sjálfur hannað og var kölluð
XF 11. Eitthvað fór úrskeiðis í vél-
inni og hún hrapaði niður í Beverly
Hills; þaut gegn um húsþak, síðan
gegn um bílskúr og eyðilagði að
síðustu heilt einbýlishús.
Hughes var ekki hugað líf þegar
honum var bjargað. Brjóstholið
hafði lagst saman, 9 rif voru brotin,
sömuleiðis annað herðablaðið og
nefið. Annað lungað hafði gefið sig,
höfuðkúpan var tætt og brunasár
voru mörg.
Þrem dögum seinna, þegar hann
hafði komist til meðvitundar á
sjúkrahúsinu, byrjaði hann strax að
vinna að hugmynd sem hann fékk
þar; þetta var hugmynd að nýrri
tegund sjúkrarúms. Það átti að vera
gert úr 80 ferningum úr svamp-
gúmmíi, bólstruðu með líni. Hver
ferningur átti að vera þrír þumlung-
ar á kant, settur í samband við litla
aflvél, 80 aflvélar alls. Með sér-
stökum stillibúnaði mátti svo hag-
ræða hverjum ferningi um sig -
jafnvel færa þá úr stað til að gera gat
fyrir bekken undir rúminu.
Þegar Hughes hafði náð sér eftir
sjúkrahússvistina var hann orðinn
gerbreyttur maður. Hann losnaði
aldrei við áfallið sem slysið hafði
orsakað og þegar honum varð ljóst
að t.d. lungnabólga gæti riðið hon-
um að fullu fór hann að verða sjúk-
lega sótthræddur.
Terry við plakat af eiginmanni
sínum, HowarcL Hughes. Mynd
þessi var tekin þegar lagaleg stað-
festinq kom á hiónabandi þeirra
áríð 1983.
Upp frá því fór hann að draga sig
í hlé. Björgunarmaður hans fékk
rausnarleg ævilaun. Því átti reyndar
að halda leyndu en það fréttist fljótt.
Satt að segja voru fréttir tengdar
Howard Hughes fljótar að berast út
- en þær voru ekki allar sem áreið-
anlegastar.
Sérviska — eða
ráðkænska?
Margir af ríkustu mönnum heims-
ins hafa verið mestu sérvitringar og
Howard Hughes var engin undan-
tekning að því leyti. Síður en svo. Á
fjórða áratugnum var mikið skrifað
um ýmis uppátæki hans, en þá voru
þau flest tengd kvennafari og fífl-
dirfsku af einhverju tagi. En þegar
hann gerðist kvikmyndajöfur ágerð-
ist sérviskan og tók á sig undarleg-
ustu myndir. Það er vitað með vissu
að hann „safnaði smástjörnum" —
réði til sín fjöldann allan af ungum
stúlkum sem vildu verða frægar
kvikmyndaleikkonur. Hann borgaði
þeim yfirleitt 75—150 dollara á viku,
þær fengu ókeypis kennslu í leik og
raddbeitingu, ókeypis húsaleigu og
þær voru meðhöndlaðar eins og
drottningar; snæddu t.d. á fínustu
veitingahúsum á hveiju kvöldi í
fylgd borðherra og eftirlitsmann-
eskju. En svo biðu þær eftir að fá að
sjá þennan Hughes eða að fá hlut-
verk. Sumar biðu jafnvel nokkra
mánuði eða heilu árin en fæstar
sáu auðkýfinginn nokkurn tímann,
fengu aldrei hlutverk og samningar
voru ekki endurnýjaðir. Sumar þess-
ara stúlkna höfðu séð Hughes til-
sýndar á veitingastöðum, aðrar á
myndum og nokkrar höfðu skrifað
honum bréf. Hann lét ráða þær, en
svo gleymdi hann þeim um leið, líkt
og maður gleymir tíkalli sem maður
fær til baka ásamt öðrum peningum
í matvöruverslun á föstudegi.
Stundum kom þó fyrir að hann vildi
fá að líta á myndir af stúlkum sem
voru samningsbundnar hjá honum
þá stundina. í eitt þessara skipta,
árið 1943, rakst hann á mynd af
stúlku sem hét Ernestine Jane Ger-
aldine Russel. Honum leist vel á
brjóstin á henni og fannst hún tilval-
in til að leika aðalhlutverkið í ein-
hverjum sex-vestra, sem átti að fara
að taka og hét Útlaginn (The Out-
law).
Myndin var talin meðal verstu
vestra sem gerðir höfðu verið. Hún
þótti simpil og klúr. Kaþólska kirkj-
an fordæmdi hana og bandaríska
hermálaráðuneytið lét útiloka hana
frá öllum kvikmyndahúsum hersins.
Hughes tapaði á myndinni en það
skipti hann ekki svo miklu. Hins
vegar tók hann myndina af mark-
aðnum til að halda virðingunni og lét
klippa 18 mínútur af dónalegustu
senunum úr henni. Svo setti hann
hana aftur á markað þrem árum
seinna og áður en yfir lauk hafði
hún skilað 5 milljón dollara hagnaði.
Leikkonan Jane Russel var áfram
á samningi hjá Hughes. Hún fékk
1.000 dollara á viku en lék aldrei í
annarri mynd fyrir hann og losnaði
ekki af samningnum fyrr en áratug
eftir að hún hafði leikið í Útlaganum.
Því hefur verið haldið fram að
Hughes hafi alla tíð ætlað sér að
tapa á kvikmyndaverinu og þess
vegna hafi hann rekið það með ein-
hvers konar yfirvegaðri óreiðu. '
Framadraumar fallegra stúlkna
skiptu hann engu máli en hins vegar
voru þær ágætt meðal til að geta
sýnt umtalsvert tap í bókhaldinu.
Sögur flugnaveiðarans
Heimildum ber ekki saman um
hvenær Howard Hughes dó. Fyrsta
fréttin um andlát hans birtist 16.
apríl 1971, en árið 1976 var tilkynnt
að hann væri endanlega dáinn.
Sumir halda reyndar að hann lifi
góðu lífi ennþá, en ég vík betur að
þvi á eftir. Margir hafa gert sér mat
úr því að hafa þekkt auðkýfinginn í
eigin persónu og margt hefur verið
skrifað í því sambandi. Fyrir tíu
árum kom fram náungi í Bandaríkj-
unum, Ron Kistler að nafni, með
furðulegar lýsingar á lifnaðarháttum
milljarðamæringsins í einEmgrun
síðustu æviár hans.
Hér á eftir fara nokkrar glefsur úr
frásögninni:
„Hann vildi að ég veiddi flugur
fyrir sig. Ég varð að nota berar hend-
umar við að ná þeim - ekki flugna-
spaða, dagblað úðara né nokkuð
annað sem gæti komið bakteríu- •
hlöðnu loftinu á hreyfingu. En þar
sem ég mátti ekki snerta flugumar
með bemm höndum varð ég að vefja
servíettum utan um lófana. Og ég
varð að sýna þolinmæði. Hughes
sýndi þolinmæði, flugcm var þolin-
móð, eftir því sem gamli maðurinn
sagði, og þess vegna varð ég að vera
það líka. Hann krafðist þess að fá að
sjá fórnardýrið þegar ég hafði drepið
það. Þá átti ég að stilla mér upp
tveimur metmm fyrir framan hann
og sýna honum í lófa minn. Ég varð
alltaf að vera hreinn og snyrtilega til
fara, hárið mátulega klippt, neglurn-
ar stuttar og hreinar. Enginn af
starfsmönnum hans mátti reykja
eða drekka, ekki bragða lauk, hvit-
lauk eða Roquefort-salatolíu, ekki
segja neinum frá starfssviði sínu,
ekki efast nokkurn tíma um tilgang