Luxus - 01.12.1984, Qupperneq 80

Ljósadýrð í himninum. Jarðarbúar upplifa náin kynni af þriðju gráðu í
samnefndri kvikmynd.
E.T. reynir að sýna börnunum hvar hann á heima.
Og stuttu eftir að hann lauk við
Jaws snéri hann ásjónu sinni upp
til stjamanna á nýjan leik. Ekki svo
að skilja að hann hafi nokkm sinni
haft augun af þeim. Eina nóttina,
meðan á upptökum á Close En-
counters of the Third Kind stóð,
stöðvaði Spielberg vinnu og gekk út
í nóttina ásamt starfsliði sínu. Þar
lá fólk í grasinu með sjónauka og
reyndi af öllum mætti að koma auga
á eitthvað sem kallast gæti FFH, eða
fljúgandi furðuhlutir. Von kviknaði
þegar einhver kom auga á hreyfingu
úti í geimnum, en það reyndist að-
eins vera gervihnöttur . . .
Jæja, skitt veri með það. Spielberg
átti sér persónulegan FFH, sem var
móðurskipið skapað af bellibragða-
meistaranum Douglas Tmmbull. Og
hann átti geimverumar, sem Carlo
Rambaldi gerði, sá sami og síðar bjó
til E.T.
Þrátt fyrir að vemr utan úr geimn-
um vom þá ekki trygg söluvara
ákvað Columbia kvikmyndafélagið
að veita fjármagni í myndina með
stuðningi Time-Life Inc. og EMI hins
breska. Þetta var töluverð áhætta.
Reyndar hljóðaði fyrsta fjárhagsáætl-
unin aðeins upp á 2,7 milljónir doll-
ara en átti eftir að kosta 21 milljón
þegar yfir lauk . . . Ævintýrið borg-
aði sig svo sannarlega. Close En-
counters, eða CE3K eins og hún er
oft kölluð. komst inn á topp tíu
listann yfir mest sóttu myndir allra
tíma en er nú einhvers staðar á milli
10. og 15. sætis.
„Þetta er ekki vísindaskáldsaga,"
segir Spielberg, „þetta er ekki fram-
tíðarmynd. Þetta er ekki mynd um
tímaferðalög. Þetta er mynd um það
sem fólk trúir að sé að gerast. Sextán
milljónir Bandaríkjamanna trúa því
raunverulega að FFH heimsæki okk-
ur reglulega. Að við séum mjög ná-
lægt því að komast í snertingu við
þessar verur og höfum verið það í
mörg ár.“
Segja má að þessi mynd Spielbergs
hafi gert mörgum enn auðveldara
fyrir að trúa á fljúgandi furðuhluti.
Þama sveimuðu ókunnug geimskip
um himininn og vom jafn trúverðug
og bílamir á götunni. Og tæknibrell-
urnar slógu öllu við. Sennilega er
atriðið þegar geimskipin koma inn
á móttökusvæði jarðarbúa og há-
punktur þess, þegar móðurskipið
birtist, eitt það áhrifamesta sem
birst hefur af filmu.
Hliðarsporið
Öllum geta orðið á mistök, jafnvel
Spielberg. 1978 fékk hann upp í
hendurnar handrit sem fjallaði á
farsakenndan hátt um ofsahræðslu
Bandaríkjamanna við japanska inn-
rás eftir árás þeirra á Pearl Harbour
í desember 1941. Myndin kallaðist
1941 og varð dýrasta mynd sem
Spielberg hefur gert og jafnframt sú
mynda hans sem hvað minnstrar
hylli hefur notið. Húmorinn féll eng-
an veginn að smekk Bandaríkja-
manna þar sem gert var stólpagrín
að amerísku þjóðinni og ekki síst
hemum. En það versta var að grínið
skaut langt yfir markið. Farsinn fór
allur úr böndunum.
En 1941 sannaði að Spielberg er
„mannlegur". Eftir tvær myndir sem
notið höfðu meiri vinsælda en dæmi
voru um, vom menn famir að klóra
sér í kollinum yfir þessu „undra-
barni". Og Spielberg sjálfur staðhæf-
ir að floppið hafi komið honum vel.
Þessi reynsla hafi kennt honum að
hafa báða fætur á jörðinni — í vissum
skilningi . . .
Æsist nú leikurinn...
George Lucas, skapari Star Wars-
seríunnar, hafði um langan tíma
verið góður félagi Spielbergs. í maí
1977, þegar Star Wars var um það
bil að birtast á kvikmyndatjöldum í
Bandaríkjunum, fékk Lucas þá
flugu í höfuðið að skreppa í frí til
Hawaii. Innst inni óttaðist hann
líka að Stjörnustríðinu yrði illa tekið
og vildi flýja allt uppistandið sem af
því myndi hljótast. . . Lucas dró
Spielberg með sér til Hawaii, en
hann var þá að vinna við upptökur
á Close Encounters. Þar nutu þeir
lífsins nokkra daga og vildu ekkert
vita um atburði heima fyrir. En þá
fékk Luxas símhringingu frá Los
Angeles þar sem spurt var hvurn
fjárann hann væri að slugsa á Haw-
aii meðan myndin hans væri að gera
allt vitlaust í heimalandinu. Lucas
umlaði eitthvað og lagði á. Síðar
þann dag tjáði hann félaga sínum að
hann hefði á prjónunum að gera
mynd um ævintýrahetju sem sann-
arlega stæði undir nafni. Lucas hóf
að segja frá manni sem var sambland
af fomleifafræðingi og ævintýra-
manni og kallaðist Indiana
Jones. . .
Líkt og Lucas var Spielberg ákafur
aðdáandi ævintýramyndanna sem
áttu sitt blómaskeið í æsku þeirra.
Raiders of the Lost Ark skyldi vera
gerð í anda þessara mynda, sem og
þær myndir sem á eftir myndu fylgja
um Indiana Jones hinn vaska. Luc-
as hóf að sjóða saman söguþráð
ásamt Philip Kaufman sem upphaf-
lega átti að leikstýra myndinni. Þeir
létu söguna gerast árið 1936 til að
geta notfært sér heimildir sem lágu
fyrir um örvæntingarfulla leit Hitlers
að týndum fomgripum sem gera
mundu hann alráðan og bættu inn
í þetta goðsögninni um hina löngu
týndu Sáttmálsörk.
Utan um þetta spunnu þeir svo
hin ótrúlegu ævintýri og uppátæki
Indiana Jones.
Upphaflega var ætlunin að fá Tom
Selleck til að leika Jones. Selleck var
prófaður í hlutverkið og stóð sig svo
vel að Lucas og Spielberg vildu fá
hann til að skrifa undir samning
sem allra fyrst. Einn hængur var þó
á. Þannig er að í Bandaríkjunum er
venja. þegar hefja á framleiðslu á
sjónvarpsþáttum, að gera nokkurs
konar upphafsþátt (pilot) til að
kanna viðbrögð áhorfenda. Selleck,
sem þá var tiltölulega lítt þekktur,
hafði einmigg gert einn slíkan upp-
hafsþátt sem kallaðist Magnum P.I.
Hann benti þeim félögum á að ef
framleiðslan hæfist hefði hann ekki
tíma til að leika í myndinni. Og svo
fór að fýrsti þátturinn sló í gegn og
reyndar urðu þættirnir um leynilög-
reglumanninn Magnum til að gera
Tom Selleck að stórstjömu.
Spielberg hafði annan mann í
huga. Harrison Ford hafði leikið
hinn harðsoðna flugmann Han Solo
í Stjörnustríðinu og Spielberg sá þar
að Ford hafði til að bera ýmsa þá
eiginleika sem þurfti til að geta túlk-
að Indiana Jones svo sannfærandi
væri. „Hann er merkilegt sambland
af Errol Flynn og Humphrey Bogart,"
segir Spielberg, „og hefur nákvæm-
lega þá eiginleika sem ég leitaði eftir.
Ford getur bæði verið grófur og róm-
antískur í senn.“ Og Tom Selleck
bætir við þetta: „Eftir að hafa séð
myndina get ég varla ímyndað mér
nokkurn annan en Harrison Ford í
þessu hlutverki. Hann var hreint út
sagt . . . stórkostlegur!"
Varla er þörf á að fjölyrða um
vinsældir Raiders. Sjálfsagt á hún
eftir að komast í hóp sígildra ævin-
týramynda, ef hún er ekki orðin það
þegar. Hún er núna meðal fimm
mest sóttu kvikmynda sögunnar.
Ekki er hægt að skilja við Raiders
án þess að fara nokkrum orðum um
langfyndnasta atriði myndarinnar,
þegar illúðlegur og vígalegur arabi
mundar sverð sitt fimlega fyrir fram-
an Indiana Jones sem hafði verið
á kafi í miðjum eltingarleik. Maður
býst við hinum ferlegasta bardaga
þar sem arabinn lætur vægast sagt
dólgslega. Indy stendur nokkra
stund aðgerðarlaus og horfir á arab-
ann. Síðan kemur á hann þessi
„æ-ég-nenni-þessu-ekki“ svipur og
eins og skrattinn úr sauðarleggnum
dregur hann upp byssu sína og
skýtur arabann. Hvað kom til að
gengið var svona þvert á alla hefð-
bundna frásagnarmáta svona kring-
umstæðna? Spielberg glottir. „Eg
fann upp á þessu vegna þess að
þetta hafði verið slæmur dagur fýrir
Harrison Ford. Hann var með niður-
gang vegna mataræðisins á staðnum
(Túnis). í handritinu er þessi bar-
dagasena upp á þijár síður, háð með
svipu og sverði, en þegar ég sá
ásigkomulag Harrisons þennan
morgun hugsaði ég með mér hvort
ekki væri sniðugast að láta hann
bara skjóta arabann og halda áfram
að reyna að bjarga stúlkunni sinni.
Og þetta reyndist síðan verða mesta ,
hlátursefni myndarinnar."
Ævintýri úr næturhimninum
Efni næstu myndar Spielbergs var
aldrei nein skyndihugdetta, heldur
þróaðist hugmyndin á löngum tíma,
kannski allt frá því að faðir hans
vakti hann um miðja nótt til að
horfa á stjömuhrapið yfir Arizona *
himninum. „Þá var ég sex ára og
uppgötvaði að himinninn fyrir ofan
mig var verður nánari skoðunar.
Þetta hefur sjálfsagt verið að geijast
með mér gegnum gmnnskóla, gagn-
fræðaskóla, menntaskóla og til þess
tíma er ég stóð sjálfan mig við upp-
tökur á Raiders úti I Sahara eyði- i
mörkinni, einmana og niðurdreg-
inn, að gera þessa snarrugluðu kvik-
mynd með ryki, flugvélum, svipum
og snákum. Kannski eitthvað hafi
þá fallið af himnum ofan í líki lítillar,
feitrar og samanrekinnar fígúm sem
kallaðist E.T.“
E.T. - The Extra Terrestrial - er,
að sögn Spielbergs, persónulegasta
mynd hans. „Hún er að vissu leyti
aðvömn til mín,“ segir hann. Spiel- *
berg var þá 34 ára, ógiftur og bam-
laus með engin önnur plön en að
gera fleiri kvikmyndir. Nýlega gerðist
það reyndar að hann giftist gamalli
vinkonu, leikkonunni Amy Irving.
En það var nýlega. Spielberg bætir
við: „Kannski E.T. sé síðasta
sumarleyfið mitt áður en ég fer aftur
í skólann." Skóla lífsins, á hann við.
Þar sem alvara fullorðinsáranna
ræður ríkjum. Hér eftir mun ferli
Spielbergs verða skipt í tvo hluta,
fýrir E.T. og eftir E.T. Eftir þetta
þarf hann ekki að sanna eitt eða
neitt fýrir neinum. Þeir em afar fáir
sem standa honum á sporði í þeirri
list að búa til BÍÓ. Hann getur haldið
áfram að gera persónulegar myndir,
tekið áhættu og fallið kylliflatur ef
þörf krefur. Hann þarf ekki að fela
sig fýrir umheiminum á bak við
myndavélina, heldur getur hann
kannað hann - á sinn hátt. Eða eins
og einn gagnrýnandi orðaði það,
þegar Jaws var fmmsýnd: „Besta
verk Spielbergs er ekki enn komið
fram.“
Víkjum aftur til Sahara eyðimerk-
urinnar. Hlé hafði verið gert á upp-
tökum og flestir nánustu vinir Spiel-
bergs vom fjarverandi. Þáverandi
vinkona hans, Kathleen Carey,
hafði reyndar nýverið komið í heim-
sókn en gat ekki verið lengi. Lucas
var í Bandaríkjunum og Harrison
Ford var fárveikur með bullandi
niðurgang. Spielberg ákvað því að
fitja upp á hugmyndinni við komu
Fords, Melissu Mathison, sem m.a.
hafði unnið að handriti Coppola