Bændablaðið - 23.09.2021, Qupperneq 65

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. september 2021 65
Þýskir og nýsjálenskir vísindamenn
hafa nú þróað æfingakerfið
MooLoo fyrir kálfa til að kenna
þeim, eins og lítil börn, að fara á
„klósettið“.
Með því að þjálfa kálfa í að
létta af sér þvagi á sértilgreindum
stöðum, getur það komið sterkt inn
í umhverfis- og loftslagsáskoranir í
landbúnaði. Í náttúrunni brotnar þvag
úr nautgripum niður í ammoníak og
köfnunarefnisoxíð. Ammoníakið
getur stuðlað að loftmengun og
staðbundnum umhverfisvandamálum
en köfnunarefnisoxíð stuðlar að
hlýnun jarðar. Þar að auki stuðlar
hin hefðbundna aðferð kúa til að
létta af sér þvagi til lélegs umhverfis
innanhúss í fjósum.
Þjálfunin gekk út á að láta kálfana
halda í sér fram að ákveðnum
tímapunkti. Þetta viðbragð byrjar
með frumum í þvagblöðruveggnum
sem skráir að þvagblaðran teygist
þegar hún fyllist. Þessar frumur
senda merki til svæðis í hryggnum
sem síðan senda skilaboð til
vöðvanna í kringum þvagblöðruna til
að kreista og opna. Þetta ferli gerist
sjálfvirkt og því er það skilgreint
sem viðbragð. Þegar við kennum
litlum börnum að pissa í klósett eða
í kopp kennum við þeim í raun að
nota meðvitund til að taka stjórn á
og hnekkja á þessu viðbragði. Nú
hefur vísindamönnunum tekist að
kenna kálfum slíkt hið sama.
Kálfar eru lærdómsfúsir
Vísindamennirnir segja jafnframt
að losunin sé meiri á sveitabæjum
þar sem kýrin hefur meira pláss
til að hreyfa sig. Þá kemur upp sú
þversögn að með betri dýravelferð
þá eru stærri umhverfisvandamál.
Síðustu ár hafa vísindamennirnir
skoðað ólíkar aðferðir til að ná stjórn
á því hvar kýrnar létta á sér. Þeir hafa
komist að því að kálfar geta lært það
sama og lítil börn, nefnilega að læra
að fara á klósettið.
Gerð var tilraun með 16 kálfa en
í fyrstu stóðu þeir í bás og fengu að
launum sætindi í gegnum lúgu í hvert
sinn sem þeir tæmdu blöðruna til að
þeir tengdu það að losa þvag við
jákvæða upplifun. Tíu af þeim sextán
kálfum sem nýttir voru í tilraunina
lærðu athöfnina strax. Næsta skref
var að kenna kálfunum að létta af sér
á réttum stað en þá voru þeir leiddir
í gegnum gang og inn í bás og ef
þeir léttu á sér í básnum fengu þeir
verðlaun líkt og áður en ef þeir léttu
á sér á ganginum var þeim refsað
með þriggja sekúndna kaldri sturtu.
Hér voru 11 af 16 kálfum sem lærðu
rétta viðbragðið strax. Þetta sýnir,
að mati vísindamannanna, að hægt
er að kenna kálfum hvar þeir létta
á sér og getur því verið mikilvægt
tæki loftslagsstjórnunar í landbúnaði.
Þeir bentu einnig á að rannsóknir
hafa sýnt að um 80% af þvagi getur
dregið úr losun ammoníaks um 56%.
Það eru þó fleiri aðferðir til að safna
saman kúahlandi, eins og ein sem er
stjórnað af handlegg vélmenna, sem
vann nýsköpunarverðlaun á stóru
landbúnaðarsýningunni EuroTier á
þessu ári. /nrk-ehg
Ræktum Ísland – löngu tímabær stefnumörkun
LESENDARÝNI
Leyfum námsfólki að afla aukatekna – án lánaskerðinga!
Við hjá Flokki fólksins látum
okkur varða um hag námsfólks
í framhaldsskólum.
Það er í senn ósanngjarnt og
ástæðulaust að skerða námslán
eða skera þau niður ef námsmenn
vinna með sínu námi. Það er ekki
verið að gefa þeim peningana,
þetta eru lán sem þeir endurgreiða
að fullu á vöxtum. Svo það kostar
ríkið ekkert að fella niður þessa
reglu.
Brjótum múra – bætum kjörin!
Þessu viljum við breyta og til þess
liggja nokkrar ástæður:
1. Það er hvetjandi fyrir náms-
fólk að finna að samfélagið
vill greiða götu þess við krefj-
andi aðstæður.
2. Námslánin eru ekki hærri en
svo að viðkomandi þarf að lifa
meinlætalífi og spara hverja
krónu sem er ósanngjarnt.
Námsmenn eiga ekki að þurfa
að hokra!
3. Fólk, sem vinnur með námi,
greiðir skatta og skyldur af tekj-
unum svo að ríkið græðir líka.
4. Að mega ekki vinna frjálst með
námi getur skapað biturð gagn-
vart ríkisvaldinu sem er óþarfi.
5. Námsfólk hefur gott af því að
fara út fyrir boxið og kynnast
alls konar starfsumhverfi. Það
er dýrmæt reynsla sem fylgir
því út í lífið.
6. Það bráðvantar gott starfsfólk
í aukavinnu og hlutastörf t.d. á
veitingahúsum, skemmtistöð-
um, hótelum og alls kyns þjón-
ustufyrirtækjum sem eru með
mismunandi álagstíma.
7. Allir græða, námsfólk fær auka-
krónur og atvinnurekandinn fær
gott starfsfólk!
Fólkið fyrst – svo allt hitt!
Tómas A. Tómasson,
veitingamaður og
oddviti Flokks fólksins
í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Kolbrún Baldursdóttir,
sálfræðingur og borgarfulltrúi,
skipar 2. sæti á framboðslista
Flokks fólksins
í Reykjavíkurkjördæmi norður.Kolbrún Baldursdóttir. Tómas A. Tómasson.
Lífræn hreinsistöð
• Fyrirferðalítil fullkomin
sambyggð skolphreinsistöð

• Uppfyllir ýtrustu kröfur um
gæði hreinsunar
• Engin rotþró eða siturlögn
25 ára ábyrgð
• Tæming seyru á þriggja til
fimm ára fresti
• Engir hreyfanlegir hlutir
• Stærðir frá 6 – 55 persónueiningar
Tunguhálsi 10 - 110 Reykjavík
Sími 517 2220 - petur@idnver.is

G
ra
fik
a
19
Oft er spurt hver sé stefnan í land-
búnaðarmálum. Stefna í land-
búnaðarmálum hefur ætíð verið
til staðar, hana má að uppistöðu
finna í löggjöf sem gildir um land-
búnaðarmál, og í þeim samning-
um sem samtök bænda og ríkis-
valdið gera á hverjum tíma. Þetta
er mikilvægt að hafa í huga – en
breið umræða í samfélaginu um
gildi landbúnaðar og framtíðar-
sýn hefur skort í talsverðan tíma.
Við afgreiðslu Alþingis á búvöru-
samningum 2016, var það eindreg-
inn vilji þingsins að á gildistíma
þeirra samninga, sem þá voru til
afgreiðslu, yrði farið í heildar-
stefnumótun fyrir atvinnugreinina.
Stefnumótun sem skýrði hlutverk og
gildi landbúnaðar fyrir þjóðina. En
ekki síst til eflingar á atvinnugrein-
inni sjálfri og hvernig hún verður
að fá að þróast í takt við samfélags-
breytingar.
Þá tíð sem ég var formaður
Bændasamtaka Íslands kom oft til
umræðu mikilvægi að geta horft til
langs tíma. Landbúnaður er atvinnu-
grein, sem byggir á langtíma hugsun
og skipulagi. Það var áþreifanlegt í
samningagerð við ríkisvaldið, á þeim
tíma að skorti á langtíma hugsun frá
hendi stjórnvalda. Í raun vorum við
að styðjast við stefnumörkun lög-
gjafar sem var sett til að takast á við
offramleiðslu á ýmsum búvörum.
En rammaði síður inn önnur tækifæri
eða fjölbreyttara hlutverk landbún-
aðar. Sú stefnumörkun og umræða
er loksins orðin að veruleika og mér
til efs að nokkurn tíma hafi íslenskur
landbúnaður verið í betri færum að
marka skýra sýn á framtíðina.
Bændur eru þessa dagana að fá
sent ritið Ræktum Ísland, sem er
einmitt afrakstur vinnu sem staðið
hefur allt þetta kjörtímabil. Ræktum
Ísland er stefnumörkun sem byggir á
þátttöku fjölda fólks, hún er mótuð
af þeim sem hafa þekkingu og inn-
sýn í landbúnað og samfélagið allt.
Kjarninn í stefnunni er að
byggja sveitir Íslands, með öflug-
um og framsæknum landbúnaði.
Framleiðslu á mat, nýtingu lands,
varðveislu lands og sókn til betri
lífskjara fyrir bændur. Öflugra sam-
band bænda og neytenda og ekki síst
uppfærslu á starfsumhverfi afurða-
stöðva.
Stefnumótun sem bætir enn við
þá ánægjulegu og mikilvægu þróun
sem orðið hefur á síðustu árum, að
byggð í sveitum hefur verið að eflast
og styrkjast.
Ég hvet lesendur til að kynna
sér efni Ræktum Ísland. Þar er sett
fram í 22 atriðum vel skilgreind og
skýr markmið um sókn til sterkari
landbúnaðar á Íslandi.
Haraldur Benediktsson Haraldur Benediktsson.
Dreift í 32 þúsund eintökum á yfir 420 dreifingarstaði og lögbýli á Íslandi
Smáauglýsingar 56-30-300
Næsta blað kemur út 7. október
Loftslagsáskorunum í landbúnaði:
„Klósett“-þjálfun kálfa