Bændablaðið - 02.12.2021, Qupperneq 32

32 Bændablaðið | Fimmtudagur 2. desember 2021
Í skýrslu Landbótasjóðs segir að
2020 hafi verði úthlutað tæpum
95 milljónum króna auk fræs,
um 13,2 milljónir króna, samtals
um 108 milljónum, til landbóta-
verkefna. Mun það vera hæsta
úthlutun sjóðsins frá upphafi.
Styrkir runnu til landbótaverk-
efna um allt land, en líkt og áður
voru flest verkefni á Suður- og
Norðausturlandi. Undanfarin ár
hefur mikil aukning hefur verið á
notkun lífræns áburðar í verkefnum
sjóðsins.
4,8 tonn af lífrænum áburði
Árið 2020 voru 4.825 tonn af
lífrænum áburði notuð en 887 tonn
af tilbúnum áburði. Auk lífræns og
tilbúins áburðar var einnig notast við
heyrúllur, birkiplöntur og grasfræ.
Stærstur hluti verkefna sjóðs-
ins var á sauðfjárbeittum svæðum
og runnu 61,2 milljónir króna til
slíkra verkefna en 10,8 milljónir til
aðgerða á beitarfriðuðum svæðum.
Verkefnum á friðuðum svæðum
hefur fjölgað á milli ára.
Landbætur á illa förnu landi
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið
veitti 22,5 milljóna aukafjárveitingu
til Landgræðslunnar í maí 2020 til
átaksverkefna á sviði loftlagsmála.
Áhersla var lögð á landbætur á illa
förnu landi á eða í jaðri hálendisins.
Landgræðslan lagði fram tillögu
til ráðuneytisins þar sem einskiptis
aðgerðir voru settar í forgang þar
sem ekki var hægt að ábyrgjast eft-
irfylgni aðgerða á næstu árum. Því
komu aðeins til greina verkefni þar
sem notaður var lífrænn áburður
nema um væri að ræða svæði þar sem
uppgræðsla væri komin vel á veg og
ljóst að ein áburðardreifing skilaði
verulegum ávinningi. Eingöngu var
horft til félagasamtaka, fyrirtækja og
sveitarfélaga í þessu átaksverkefni.
Ávinningur verkefnisins var met-
inn 938 tonn koltvísýringsígilda.
Metfjöldi umsókna
Alls bárust 87 umsóknir í Land-
bótasjóð árið 2020 og er það mesti
fjöldi frá upphafi. Af þeim voru
19 umsóknir nýjar og féllu 13 um-
sóknir að reglum sjóðsins en 5 hlutu
ekki.
Verkefnastjórnin lagði til að
82 verkefni hlytu styrk sem var
samþykkt. Til átaksverkefna á illa
förnu landi var úthlutað til 13 ver-
kefna og var því úthlutað í heild
styrkjum til 97 verkefna árið 2020.
Sjóðurinn hefur meðal annars
styrkt verkefni þar sem unnið er
að stöðvun jarðvegseyðingar, upp-
græðslu molda, rofabarða, mela og
sanda. /VH
LÍF&STARF
Lely Center Ísland
Reykjavík: Krókháls 5f – Sími 414 0000 – www.LCI.is
Akureyri: Óðinsnes 2 – Sími 464 8600
STARTARAR
gerðir dráttarvéla
Mikilvægt að nýta búfjáráburðinn sem best
– Bændur ættu ekki að spara tilbúna áburðinn sér til skaða
Blikur eru á lofti varðandi framboð
og verð á tilbúnum áburði á næsta
ári. Bændur gætu í mörgum til-
vikum þurft að sýna útsjónarsemi
til að komast hjá sligandi fjárút-
látum. Að ýmsu er að hyggja; til
dæmis eru áburðaráætlanir taldar
nauðsynlegar og svo er mikilvægt
að vanda til verka við dreifingu á
búfjáráburði.
Næringarefni sem geta nýst til
áburðar liggja víða. Samkvæmt
nýlegum niðurstöðum Matís úr kort-
lagningu á magni lífræns hráefnis,
sem nota má sem hráefni í áburð, er
búfjáráburður langstærsta uppspretta
nýtanlegra áburðarefna á Íslandi. Þar
kemur fram að hann sé almennt nýttur,
en þar séu þó undantekningar. Eiríkur
Loftsson, ráðunautur á rekstrar- og
umhverfissviði Ráðgjafarmiðstöðvar
landbúnaðarins, segir að miklu máli
skipti einnig hvernig hann sé nýttur.
Skráning búfjáráburðar nú hluti
skýrsluhalds
Eiríkur segir að fram til þessa árs hafi
miðlæg skráning á áburðarnotkun
ekki verið skylda. „Á þessu ári varð
þó slík skráning hluti af jarðrækt-
arskýrsluhaldi. Gögn um notkun á
búfjáráburði munu því batna á næstu
árum,“ segir hann þegar hann er
spurður um hvort einhver gögn séu til
um nýtingu búfjáráburðar á Íslandi.
„Einhverjir sauðfjárbændur hafa
notað skráningarkerfið í Jörð til að
halda utan um áburðarnotkun í tengsl-
um við gæðastýringu í sauðfjárrækt.
En ég myndi halda að langstærsti
hluti þess búfjáráburðar sem fellur til
á húsi á nautgripa- og sauðfjárbúum
sé nýttur með einhverjum hætti heima
á búinu; á tún, í flög við ræktun og
í uppgræðslu. Ég þekki ekki til þess
hvernig og hvert svína- og alifuglabú
losa sig við skítinn, en í einhverjum
mæli er hann nýttur á ræktunarland
á búum í nágrenni þeirra,“ segir
Eiríkur.
Ýmsir möguleikar í bættri nýtingu

Eiríkur játar því hins vegar að það
séu möguleikar í bættri nýtingu á
búfjáráburði í mörgum tilvikum
en misjafnt sé milli búa í hversu
miklum mæli það sé hægt. Eins sé
misjafnt hversu miklu þarf að kosta
til. „Dreifingartími hefur mikil áhrif
á nýtingu næringarefna, þó mestan á
nýtingu niturs. Eins hafa aðstæður við
dreifingu og aðferðir við hana áhrif
á nýtinguna. Þar sem geymslupláss
fyrir búfjáráburðinn er takmarkað
getur þurft að dreifa hluta búfjárá-
burðar á óheppilegum tíma. Þar sem
gripir liggja við opið eða er gefið úti
safnast skíturinn ekki í haugkjallara
nema stundum, að litlu leyti, en dreif-
ist í kringum gjafasvæði og á það
svæði sem gripirnir hafa aðgang að.
Hann nýtist vissulega sem áburður
þar og eykur beitaruppskeru en nýtist
sennilega sjaldnar sem áburður á tún.
Það getur verið kostnaðarsamt að
ná þessum áburði, ef byggja þarf ný
hús sem uppfylla eðlilegar kröfur um
vinnuaðstöðu.“
Nauðsynlegar áburðaráætlanir
„Það er nauðsynlegt fyrir alla að gera
áburðaráætlun með einhverjum hætti,
en misjafnt eftir umfangi og gerð bú-
rekstrar hversu nákvæm hún þarf að
vera. Nákvæmni áætlana ræðst af
þeim upplýsingum sem fyrir liggja,
svo sem um gerð jarðvegs, ræktun-
arsögu, fyrri áburðargjöf og fleira,“
segir Eiríkur og mælir með því að
sýni af búfjáráburði sé send í efna-
greiningu þar sem það hafi sýnt sig
að innihald sé ólíkt milli búa. „Það
er mikilvægt að sýni úr mykju séu
tekin við dreifingu eftir að hrært
hefur verið upp í hauggeymslunni
svo það fáist rétt mæling á þurrefn-
isinnihaldi við dreifingu,“ segir hann.
Eiríkur mælir með því við bændur
að allir skoði vel sína möguleika og
sínar aðstæður, því þær séu breyti-
legar milli búa. „Allir ættu hins vegar
að reyna að nýta búfjáráburðinn sem
best. Þó tilbúinn áburður hækki mega
menn ekki spara sér til skaða.
Huga þarf að þáttum sem gera
nýtingu áburðar sem besta. Dreifa
áburði á góðum tíma, vanda dreifingu
og að nota búnað fyrir jaðardreifingu
ef hann er í boði. Það ætti að forðast
jarðvegsþjöppun með umferð um tún
á viðkvæmum tíma og loks má benda
á að sýrustig jarðvegs hefur áhrif á
nýtingu næringarefna úr áburði og
því þarf kalk þar sem sýrustig er of
lágt.“ /smh
Eiríkur Loftsson, ráðunautur á rekstrar- og umhverfissviði Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins. Mynd / Aðsend
Dreifing mykju. Máli skiptir hvernig staðið er að dreifingu búfjáráburðar.
Landbótasjóður:
Notkun lífræns áburðar og beitarfriðun aukist
Uppgræðsla aurskriðu. Mynd / Landgræðslan