Bændablaðið - 02.12.2021, Qupperneq 51

51Bændablaðið | Fimmtudagur 2. desember 2021
Strand seglskipsins Jamestowns
við Hafnir á Reykjanesi árið 1881
og eftirmál þess er stórmerkileg
saga sem allt of fáir þekkja.
Halldór Svavarsson, seglasaumari
og áhugamaður um sögu, hefur
undanfarin fjögur ár safnað að sér
heimildum um Jamestown og er
útkoman einkar áhugaverð bók.
Á bókarkápu segir að varla sé hægt
að ímynda sér hvílíkur hvalreki strand
þessa 4.000 tonna risastóra skips var
fyrir Reyknesinga en það var fulllestað
af unnum eðalvið sem átti að fara
undir járnbrautarteina á Englandi.
Lengd Jamestowns var 110 metrar og
hafði enginn á strandstað augum borið
jafnstórt skip.
Hér rekur Halldór söguna allt frá
smíði skipsins í Bandaríkjunum til
nútímans. Hvers vegna var skipið
mannlaust? Hvað varð um áhöfnina?
Hver átti skipið? Hvaðan kom það?
Hvers konar skip var þetta? Hvað
varð um timbrið úr skipinu og hvert er
þekktasta húsið sem smíðað var úr því?
Svörin er að finna í þessari glæsilegu
bók Halldórs Svavarssonar.
Jónatan Garðarsson segir í um­
sögn um bókina að sögusagnir af
strandi Jamestowns hafi fylgt afkom­
endum þeirra sem mundu þennan
atburð.
„Smám saman fennti yfir sagnirnar.
Þessi fróðlega bók varpar skýru ljósi
á sögu skipsins og verðmætan farmi
þess sem átti stóran þátt í því að hægt
var að byggja betri og heilsusamlegri
hús hér á landi.“
Tómas Knútsson, kafari og áhuga­
maður um Jamestown, segir:
„Eftir lestur bókarinnar er ég
kominn á þá skoðun að þetta strand
hafi verið með stærstu atburðum 19.
aldar á Íslandi. Ótrúlegt er að ekki hafi
verið fjallað meira um þennan atburð
í sögubókum. Stórmerkileg saga frá
öllum sjónarhornum.“
Smíðað í borginni Richmond
Í bókinni er kafli um uppruna og út­
gerð seglskipsins Jamestown, en þar
segir:
„Seglskipið Jamestown var smíð­
að í borginni Richmond í Sagadahoc­
sýslu í Maine­ríki í Bandaríkjunum
árið 1869. Bærinn stóð sunnarlega
við hið mikla Kennebec­fljót en á
svæðinu næst árósunum standa einnig
bæirnir Bath, Arrowsic, Georgetown
og Phippsburg, þar sem margir
skipasmiðir bjuggu og stórar útgerðir
störfuðu. Það var reyndar engin til­
viljun. Í Maine og nágrenni er mikið
af góðum málmum til skipasmíða
og stórir skógar af góðum trjávið
var allt um kring. Skipasmiðir og
útgerðarmenn þar um slóðir voru
nær undantekningarlaust komnir af
innflytjendum frá Bretlandseyjum á
17. og 18. öld og þaðan kom þekking
þeirra upphaflega. Vel tókst til með
smíðarnar og stóru klipperarnir frá
Maine þóttu svo vandaðir og fallegir
að talað var um að þeir væru dóm­
kirkjur hafsins.
Jamestown var í eigu farskipaút­
gerðar lögfræðingsins J. M. Hagars
(1822–1897) en hann bjó og starfaði
þar í bæ ásamt nokkrum ættingjum
sínum, meðal annars við millilanda­
verslun. Á þessum árum voru mörg
skip smíðuð á vegum
eldri bróður hans,
Marshalls S. Hagars
(1810–1862), sem
var virtur lög­
fræðingur, eigandi
skipa smíðastöðvar
og útgerðar. James
M. Hagar lét smíða
fjögur skip eftir að
Jamestown komst
á flot og var eitt
þeirra, Hagarstown
(1874), eilítið
lengra og breiðara
en Jamestown. Það
virðist þó hafa
verið hannað mjög
svipað. Jamestown
var því annað af
tveimur stærstu
skipunum í flota
James M. Hagar
& Co þegar það
hélt í hinstu ferð
sína í nóvember
1880.
James Munroe Hagar fæddist
í bænum Waltham í Middlesex í
Massachusetts hinn 25. júlí 1822
samkvæmt bandarískum manntals­
skrám. Hann var af virðulegum ættum
en forfaðir hans, William Hagar frá
Shropskíri á Englandi, hafði siglt
vestur til Massachusetts 1645. Faðir
hans, Uriah (1776–1841), var lækn­
ir en margir virtir borgarar komu úr
Hagar­ættinni, þeirra á meðal skip­
stjórar, sæfarendur og stríðshetja úr
frelsisstríði Bandaríkjanna. Báðir for­
eldrar James létust í upphafi fimmta
áratugar og fluttist hann í kjölfarið
til bæjarins Richmond í Maine þar
sem hann kvæntist Henriettu Lilly
árið 1848. Þau eignuðust sjö börn sem
öll nema eitt komust á legg, lengst
lifði þó dóttirin Fanny sem fæddist
sama ár og smíði Jamestowns lauk
og lést árið 1960. Í manntalsskrám
og öðrum heimildum kemur í ljós að
ekkert skorti upp á efni og aðbúnað
fjölskyldunnar.
Seglskipið Jamestown fór víða
á þeim ellefu árum sem það sigldi
um höfin og kom mikil burðargeta
skipsins sér vel í löngum ferðum.
Flest stærri þriggjamastra millilanda­
skip voru hönnuð og smíðuð til að
vera hraðskreið og kölluðust klipp­
erar (e. clippers). Hraðinn skipti þó
minna máli fyrir klippera sem sigldu
um Atlantshaf þar sem meira máli
skipti að geta borið þungan varning
og staðið af sér ógnir úthafsins.
Það átti einmitt við um Jamestown.
Hraðskreiðari skipin sigldu hins vegar
lengri vegalengdir eins og suður
fyrir Afríku og til Indlands og Kína
og fluttu léttari varning eins og te,
ópíum, postulín, krydd og ýmsar ný­
lenduvörur á milli staða. Frá Englandi
og Bandaríkjunum var löng leið til
helstu hafnarborga Indlands og Kína
svo að miklu skipti að farmur skipa
væri verðmætur og siglingin tæki sem
skemmstan tíma. Mikill metingur var
á milli útgerða og skipshafna þessara
skipa um hvert þeirra gæti farið hrað­
ast milli heimsálfa enda var tími jafn­
gildi peninga þá eins og nú.“ /HKr.
Verðlistinn yfir heyvinnutækin frá KUBOTA er eingöngu rafrænn í ár.
Honum er hægt að hlaða niður á slóðinni
www.thor.is/KUBOTA2022
eða á FaceBook síðu okkar, Þór hf. - Landbúnaður
Eins er hægt að nálgast hann með því að taka mynd af QR kóðanum
hér að ofan.
Viljir þú fá útprentað eintak sent heim biðjum við þig að hafa
samband og við sendum þér KUBOTA verðlistann 2022 um hæl.
Kæri viðtakandi,
Þú hefur í höndunum verðlista ársins 2022 yfir KUBOTA
heyvinnuvélar.
Verðlistinn gildir fyrir vélar sem afhentar verða á árinu 2022.
COVID heimsfaraldurinn hefur orsakað íhlutaskort og
vandræði í dreifikeðjum. Því er mikilvægara nú en nokkru
sinni fyrr að leggja inn pöntun tímanlega til þess að tryggja
afhendingu á réttum tíma.
Við höfum reynt okkar besta til að gera þennan lista
aðgengilegan og einfaldan til þess að auðvelda ákvarðana-
töku og val ef fjárfesta á í heyvinnuvél.
Nánari upplýsingar um KUBOTA heyvinnuvélar má nálgast
á vefsíðu okkar www.thor.is. Ef einhverjar spurningar vakna
eða frekari útskýringa er þörf eru sölumenn okkar í Reykjavík
og á Akureyri til þjónustu reiðubúnir.
• Allar vélar eru afhentar samsettar og yfirfarnar af tæknimönnum okkar
• Öll verð eru tilgreind án virðisaukaskatts og miðast við gengi EUR = 150 IKR
• Verð breytist í samræmi við gengisskráningu og endanlegt verð miðast við
gengi á afhendingardegi.
• Hvenær sem er frá pöntun og fram að afhendingu má greiða upp vélina og
festa þar með gengið.
Pantaðu vélina þína fyrir 31. desember 2021 og
við afhendum hana samsetta heim á hlað, þér að
kostnaðarlausu.
Með því að panta tímanlega tryggir þú að þú fáir
vélina sem þú vilt og að hún verði komin til þín
tímanlega fyrir heyskap.
KUBOTA Sláttuvélar - Hliðhengdar
Verð án vsk
DM2024 Diskasláttuvél - vbr. 2,40 m - 6 diskar
1.280.000
DM2028 Diskasláttuvél - vbr. 2,80 m - 8 diskar
1.330.000
DM2032 Diskasláttuvél - vbr. 3,20 m - 8 diskar
1.400.000
Verðlisti
KUBOTA heyvinnuvéla 2022
KUBOTA Diskasláttuvélar
Áramóta-
tilboð
KUBOTA
Áramótatilboð KUBOTA
ÞÓR F
H
REYKJAVÍK:
Krókháls 16
Sími 568-1500
AKUREYRI:
Baldursnes 8
Sími 568-1555
Vefsíða:
www.thor.is
BÆKUR& MENNING
Strand Jamestowns úti fyrir Höfnum
á Reykjanesi árið 1881
– Risaskip þess tíma sem var fulllestað af unnum eðalvið
Halldór Svavarsson rithöfundur.
Ekki virðast vera til myndir af seglskipinu Jamestown sem strandaði við Reykjanes árið 1881. Hins vegar eru birtar
í bókinni myndir af skipinu Tree Brothers sem gefur hugmynd um hverslags risaskip þetta voru, en það var sagt
stærsta skip heims á sínum tíma, eða 2.972 tonn.