Bjarmi - 01.09.2013, Blaðsíða 8

Bæn, íhugui og
bíbfíulestur hiá Lúther
Höfundur: Uigfús Inguar Inguarsson
í þeirri hefó sem íslenskt trúarlíf byggir mest á eigum við
margt dýrmætt. Marteinn Lúther (1483-1546), sem við
kennum kirkjuna við, ritaði ýmislegt um trúarlíf einstaklinga
og safnaða ekki sfóur en um trúarleg sannindi.
Mjög takmarkað hefur verið þýtt af
hinum gífurlega umfangsmiklu skrifum
hans og jafnvel það sem til er á íslensku
er liklega ekki sérlega mikið þekkt eða
lesið. Þetta efni og almennt arfleifðin
frá Lúther verður þó væntanlega meira
í sviðsljósinu er nær dregur 500 ára
afmæli siðþótar hans og er þá miðað við
greinarnar 95 sem hann festi upp á hurð
hallarkirkjunnar í Wittenberg, 31. október
árið 1517.
Mótcjáur ajj klo.u.it’zcJie.-focL
Lúther var sem fyrrum munkur mótaður
af trúariðkun klaustrahefðar og eðlilegt
er að huga að því á hvern hátt hann
hafi breytt áherslum í trúarlífinu. Þær
breytingar sem hann gerði á messunni,
eðli hennar og framkvæmd eða kirkju-
skipaninni eru ekki til umræðu í þessum
greinarstúf en athygli beint að trúariðkun
einstaklinga og heimila.
í hefðum klaus'tranna fléttaðist
saman bæn og lestur (flutningur) og
íhugun Guðs orðs. Mikið af ritningar-
versum (t.d. Davíðssálma) lærði „reglu-
fólk" og prestar utan að og endurtóku í
huga sér eða upphátt við trúariðkun. Sá
skilningur, að „Orðið" væri ekki aðeins til
fræðslu heldur jafnframt næring trúar-
innar, virðist hafa verið almennur.
Við þekkjum áherslu Lúthers á trúar-
lega fræðslu og að koma grundvallar-
þáttum kristinnar kenningar til almenn-
ings á skýran og skilmerkilegan hátt.
Fræði Lúthers hin minni og meiri þjónuðu
sérstaklega þessum tilgangi. En hvað
með bæn og íhugun og þá tengsl þessa
við biblíulestur? Hvarf Lúther frá eldri
hefð hvað þetta snertir?
O’táúí ðem andlaxý noartinj
Ýmislegt ritaði Lúther um bæn og íhugun
eða það sem hann nefndi gjarnan
œfíngu (Ubung) trúarinnar. Einkar
greinargóða umfjöllun um bænatengda
íhugun texta Frœðanna er að finna í riti
hans, Einföld leið til að biðja - Fyrir góðan
vin (1535). Rit þetta, um 20 blaðsiður í
algengri bókarstærð, er stílað til góð-
vinar hans, Péturs rakara, en jafnframt
ætlað öllum almenningi sem tók því svo
vel að fjórar útgáfur þess voru prent-
aðar á útgáfuárinu.1 Ljóst er að fræðsla
um trúarleg sannindi var alls ekki eini
tilgangur Lúthers þegar hann samdi
Frœðin né heldur hvað snerti áherslu
hans á biblíulestur almennings. Andleg
næring var honum ekki síður ofarlega í
huga og hann hafnaði ekki mikilvægum
þáttum í þeim biblíulestri sem honum
8
septemba’ 2013 I