Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1944, Síða 26

Norrœn jól
hans svarar til sýslumannsembættis hér, og þó öllu meira. Undir hann eru gefnir
„lénsmennirnir“, en þeir eru eins konar skrautútgáfa af íslenzkum hreppstjórum,
og oft löglærðir menn, enda betur launaðir en hreppstjórar. En þetta kemur nú
ekkert jólunum við.
Járnbrautarstöðin á Nesbyen er austan Hallingár, en þorpið vestan árinnar,
og er um tólf mínútna gangur á milli. A stöðinni beið sleði til að sækja mig, en
slíkt farartæki hafði ég aldrei notað fyrr á ævinni, utan einu sinni, er ég fór í
ferðalag upp í Mosfellssveit, en það hét ekki sleðaferð, heldur „kanatúr“, og voru
þó engir „Kanar“ komnir í landið þá. En ég átti eftir að kynnast sleðunum í
Hallingdal betur; þeir voru og eru enn aðalsamgöngutækið í Hallingdalnum
meðan snævar nýtur. Ymist breiðsleðar eða langsleðar, og eru hinir síðarnefndu
notaðir í snatt, þegar ekki þarf að flytja nema einn farþega eða svo. Aðeins ein
leigubifreið var þá til í Nesbyen, en hún var nær eingöngu notuð til að flytja
lækna, yfirsetukonur eða farandsala.
En sleðarnir setja svip á bæinn, ekki sízt um jólin, þegar fólkið er að
heimsækja vini og kunningja á tunglbjörtum frostkvöldum. í fjarlægð ómar þá
bjöllukliðurinn, því að enginn ekur í jólaferð án þess að hafa bjöllur á aktygjunum
— „dómbjöllur“ kalla þeir þær. Og þegar sleðinn færist nær heyrist marrið undan
meiðunum, eins og undirleikur. Vegurinn eða slóðinn myndar dökka rák, eitthvað
út í fjarskann, rák í hinni hvítu voð, sem breiðist mjúk og glitrandi upp að næsta
skógarjaðri. Frostið er oft hart, kringum þrjátíu stig, en loftið þurrt og næð-
ingur enginn, svo að þess gætir lítið, ef fólkið kann að búa sig. Og það kann það;
gæruskinnsfóðraðar kápur og þykkir sleðafeldir eru sjálfsagðir í slíka ferð!
Umstang og annir eru ekki minni fyrir jólin í þorpunum í Hallingdal en á
stóru heimili í íslenzkri sveit. Jólagrísnum er slátrað og hann bútaður niður, sulta
soðin úr honum, lappirnar soðnar og settar í saltlaka, hinum óæðri hlutum skepn-
unnar umhverft í medistabjúgu og þar fram eftir götunum. Þarna er engu hangi-
keti til að dreifa og rjúpum ekki heldur, en grísinn innir af hendi aðalhlutverkið
á jólaborðinu. Og jólabaksturinn er heldur ekki neitt smáræði. Mest kveður að
framleiðslu þeirra kökutegunda, sem geymast vel, því að Haddingjar gera lítið
að því að kaupa sér kaffibrauð í bakaríinu, en *jólabaksturinn er hægt að geyma
lengi. Þar er brauðtegund, sem heitir „guro“ eða „góð ráð“, enda er efnið mest-
megnis hveiti og smjör. Sem andstæðu þessa lúxusbakkelsis má nefna „fattig-
mann“, en sú kökutegund er að innihaldi til nauðalík kleinunum okkar, þó að
24