Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1944, Blaðsíða 65

Norrœn jól
ingar og Danir, — eigi getur ólíkara að flestu leyti: Danmörk — allt láglendi,
nærri því rennslétt á alla vegu, þvert og endilangt, með hinum fögru skógar-
lundum og búsæla akurlendi, stöðuvötnum á stöku stað og lygnstreymandi lækjum.
„Dejligst Vang og Vænge.“ Og svo aftur ísland — hið mikla og oft ægilega
fjalllendi, gnæfandi jökultopparnir, fossar og straumþungar ár, eldhraun og ægi-
sandar, en á milli að vísu grónar grundir, hlíðar og blómlegir dalir. „Bláfjalla
geimur með heiðjökla hring.“ Er furða, þótt út af hafi getað borið, misskilningur
hafi ríkt og sínum augum hafi hver litið á silfrið í langri og erfiðri stjórnmála-
sambúð, með þjóðum, er alast við svo ólíkar aðstæður og mismunandi hagsmuna-
sjónarmið og í reginfjarska hvor frá annarri? — Óhjákvæmilega eru þjóðirnar
markaðar þeim máttugu áhrifum, sem allt umhverfi veldur og ástæður, og kemur
þá hið ólíka einatt fram með afli, er af hreinum náttúru-andstæðum getur leitt, —
áhrifum, sem þó tíðum eru eigi rótgróin í innsta eðli fólksins, er á reynir hug og
hjarta. Og víst er ávallt eitthvað líkt með skyldum, og með öllum Norðurlanda-
þjóðum er eitt og sama aðalsmerkið: Þær unna frelsinu öllu öðru frem-
ur, þola eigi höft og kúgun og telja réttdæmi í þjóðfélagi fyrsta skilyrði sið-
menningar. Ef frá þessu hefur skeikað, sem því miður eru dæmi til, einkanlega
fyrr á öldum, þá er það áreiðanlega gegn þeirri vitund, sem í sannleika gagnsýrir
sál og samvizku hvers Norðurlandabúa!
Þetta er einnig ljós eigind hinnar dönsku þjóðar, sem nú fær sína ódauðlegu
eldraun. Og þar fylgir henni óskiptur hugur allra Islendinga, því að hér kennir
sín hið sameiginlega hjarta.
Danir eru, eins og kunnugt má vera, sú þjóð, sem vér íslendingar höfum
öldum saman haft mest saman við að sælda. Og í þeim samvistum hefur margt
misjafnt við gengizt á liðnum tímum, tímum, er reyndar báðar þessar þjóðir
lifðu, af utanað komandi og innri ástæðum, bæði blítt og strítt. Allt hefur það nú
safnazt í sögunnar sjóð, og þaðan mun því miðlað um ókominn aldur. Það, sem
gerzt hefur um örlög íslands á þessu ári, stjórnmálaskilnaður þess við Danmörk
og stofnun Iýðveldis, er ekki aðeins að vilja allra íslendinga og fagnað af þeim,
heldur framkvæmt í fullri vinsemd við hina dönsku þjóð og hinn ástsæla konung
hennar, Kristján tíunda, sem íslenzku þjóðinni reyndist einnig góður drottnari. Er
það og óbifanleg trúa vor, að þetta verði báðum til góðrar giftu og þessum úr-
slitum verði fagnað einnig þeirra megin, Dana, þar sem það er í fyllsta samræmi
63