Peningamál - 04.05.2022, Síða 8

PENINGAMÁL 2022 / 2 8
Víða verið slakað á sóttvarnaraðgerðum og hafa
efnahagsleg áhrif farsóttarinnar dvínað
Mikil fjölgun smita og hertar sóttvarnaraðgerðir í kjölfar
útbreiðslu Ómíkron-afbrigðis veirunnar hægðu enn frekar
á alþjóðlegum hagvexti í upphafi þessa árs. Efnahagsumsvif
tóku hins vegar fljótlega við sér eftir að ljóst var að
Ómíkron-afbrigðið olli síður alvarlegum veikindum en fyrri
afbrigði. Stjórnvöld í helstu viðskiptalöndum hófu því að
slaka á sóttvörnum á ný þrátt fyrir mikinn fjölda smita og
hefur nú víða verið dregið mikið úr þeim eða þær aflagðar
að öllu leyti. PMI-vísitölur í helstu iðnríkjum hækkuðu í
kjölfarið, einkum í þjónustugreinum, og smásala jókst á ný
(myndir I-3 og I-4). Atvinnuleysi minnkaði einnig áfram
í takt við aukin efnahagsumsvif og vísbendingar eru um
aukna spennu á vinnumarkaði. Þótt álag á alþjóðlegar
aðfangakeðjur sé enn mikið voru jafnframt vísbendingar
um að framleiðslutruflanir væru í rénun eftir að hafa náð
hámarki undir lok síðasta árs (sjá einnig rammagrein 1).
Endurspeglast það í könnunum meðal forsvarsmanna fyrir-
tækja sem segja að heldur hafi dregið úr skorti á hrávörum
og afhendingartími styst auk þess sem iðnframleiðsla hafði
aukist (mynd I-4). Fjölgun smita í Kína undanfarna tvo
mánuði og hörð sóttvarnarviðbrögð stjórnvalda þar kunna
þó að hafa valdið bakslagi í úrlausn framleiðsluhnökra.
Óvissa um alþjóðlegar efnahagshorfur hefur hins
vegar aukist í kjölfar stríðsátakanna í Úkraínu …
Alþjóðlegar efnahagshorfur hafa versnað mikið og óvissa
aukist í kjölfar innrásar Rússa í Úkraínu seint í febrúar sl.
og þeirra viðskiptaþvingana sem Vesturlönd hafa beitt
gegn Rússlandi. Þrátt fyrir að Úkraína og Rússland vegi
ekki þungt í heimsbúskapnum, alþjóðaviðskiptum eða í
hinu alþjóðlega fjármálakerfi eru þau veigamiklir fram-
leiðendur á ýmissi hrávöru (sjá nánar síðar í kaflanum
og í rammagrein 2). Stríðið og refsiaðgerðirnar hafa
því aukið óvissu um framboð hrávöru sem leitt hefur
til mikillar hækkunar hrávöruverðs. Átökin hafa einnig
valdið auknu álagi á aðfangakeðjur og truflunum í sjó-
og loftflutningum, m.a. sakir lokunar lofthelgi Rússlands.
Sjóflutningar um Svartahaf hafa nú þegar raskast og
kostnaður við að flytja hrávöru aukist. Átökin munu því
hafa víðtæk áhrif á heimsbúskapinn.
… og hagvaxtarhorfur í heimsbúskapnum versnað
Eins og rakið er í rammagrein 2 koma neikvæð efna-
hagsleg áhrif innrásarinnar á heimsbúskapinn líklega
fyrst og fremst fram í formi mikilla verðhækkana á
hrávöru. Verðhækkun þeirra mun leiða til hækkunar
innflutningsverðs og aukins verðbólguþrýstings sem var
þegar orðinn mikill. Kostnaður heimila og fyrirtækja mun
því aukast sem hefur neikvæð áhrif á innlenda eftirspurn.
PMI-framleiðsluvísitala1
Janúar 2018 - apríl 2022
1. PMI-framleiðsluvísitala IHS Markit fyrir framleiðslu og þjónustu (Composite Output
Purchasing Managers' Index). Vísitalan er birt mánaðarlega og er árstíðarleiðrétt. Þegar
gildi vísitölunnar er yfir 50 gefur það vísbendingar um vöxt í framleiðslu milli mánaða
en samdrátt ef hún er undir 50.
Heimild: Refinitiv Datastream.
Bandaríkin Bretland
Vísitala
Mynd I-3
0
10
20
30
40
50
60
70
20222021202020192018
Evrusvæðið
Iðnframleiðsla og smásala1
Janúar 2019 - mars 2022
1. Árstíðarleiðréttar magnvísitölur (2016 = 100).
Heimild: Refinitiv Datastream.
Bandaríkin Bretland
Iðnframleiðsla
Mynd I-4
Evrusvæðið
60
70
80
90
100
110
120
202120202019
80
90
100
110
120
130
140
202120202019
Smásala
‘22 ‘22