Arkitektúr og skipulag - 01.04.1992, Side 44

endurmats sem hefur átt sér stað
varðandi borgarskipulag.
Hið móderníska viðhorf til skipu-
lags og byggðarþróunar byggir á
altækri yfirsýn og hefur að
markmiði að skapa rými sem er
skynsamlegt, hagkvæmt, aðlagað
félagslegum þörfum og miðað við
skynsamlega uppbyggingu
þjóðfélagsins. Postmódernísk
viðhorf aftur á móti miðast fyrst
og fremst við stórborgarlífið í
öllum sínum margbreytileika eins
og það kemur fyrir sjónir í dag.
Litið er á borgina sem marglitt
teppi, ofið úr mörgum þráðum
sem ómögulegt er að rekja í
sundur, eða þá sem púsluspil gert
úr ótal brotum af ólíkum
sögulegum uppruna. Það er engin
leið að hafa yfirsýn yfir borgina,
nema í brotum, frá tilteknum
sjónarhóli. I staðinn fyrir yfirsýn
má kannski tala um götusýn.
Þetta kallar á eitthvað sem mætti
nefna umhverfishönnun, frekar
en skipulag, sem miðar að því að
taka tillit til byggingarhefða,
upprunalegs útlits og sögulegs
bakgrunns, vernda gömul hús,
varðveita sögu götunnar og hlúa,
að götulífinu. Þetta kemur m.a.
fram í endurnýjun gamalla húsa,
almenningssvæðum sem leggja
upp úr sjónarspilinu, litríku og
skemmtilegu umhverfi, eða þá
ábúðarmiklu og mónúmental,
o.s.frv.
Frekar en að samræma þarfir
einstaklinga til að skapa skilvirka
heild, er leitast við að sinna
þörfum og óskum afmarkaðra
hópa eða samfélaga, eins og t.d.
samfélags tiltekinnar götu. Þetta
kallar á skilyrta hönnun og
sveigjanlega framleiðsluhætti, til
að geta framleitt einingar sem eru
hannaðar með eina sérstaka
notkun í huga eða höfða til óska
tiltekins afmarkaðs hóps við-
skiptavina.
Módernisminn í skipulagi ein-
kenndist af mjög sterku
siðferðilegu gildismati sem erfitt
gat reynst að mæla á móti.
Hagsmunir heildarinnar höfðu
algjöran forgang og allar þarfir
voru sundurgreindar til að geta
fundið sem rökvísasta og
hagkvæmasta „lausn” fyrir sem
flesta. En lausnirnar hafa ekki
reynst eins vel og til stóð,
skynsemin ein sér nægir ekki. Því
hafa sumir brugðið á það ráð að
reyna að læra af borginni eins og
hún kemur fyrir, frekar en að
segja henni fyrir um hvernig hún
eigi að vera. Postmódernísk
viðhorf til skipulags hafa ekki
endilega nein sérstök félagsleg
markmið í huga. Það er ekki spurt
um félagslega réttlætingu, í nafni
skynsemi og hagkvæmni, estetísk
markmið nægja.
TÍMI
Módernistar á fyrri hluta aldarinn-
ar höfðu skýra afstöðu gagnvart
bæði fortíð og framtíð, sem má
lýsa í fáum orðum á þessa leið:
Nútíminn felur í sér möguleika
sem er á okkar valdi að nýta. En
umhverfið er að mestu leyti
mótað af aðstæðum sem tilheyra
fortíðinni. Leifar fortíðarinnar eru
því dragbítur á framfarir. Með því
að byggja í stíl við fortíðina er
verið að bregðast samtímanum.
Framtíðin hefur forgang,
42