Arkitektúr og skipulag - 01.04.1992, Side 55

starfsumhverfi arkitektanna var
breytt frá fyrri tímum.
A fyrri öldum, þegar arkitekta-
stéttin var að verða til sem s.k.
„professjon”, það er þjónustustétt
við stjórnvöld og yfirstétt, fólst
starfssviðið í því að teikna
opinberar byggingar og hefðar-
mannahús og stjórna og bera
ábyrgð á þeim framkvæmdum.
Um miðja síðustu öld hófust
ýmsar breytingar á samskiptum
þjóðfélagsstétt'anna. Hið efna-
hagslega og félagslega umhverfi
samfélagsins breyttist í þá átt að
áhrif undirstéttanna tóku að vaxa
og hafa verið vaxandi síðan. Þá
varð til sú millistétt, sem hefur
síðan stöðugt vaxið fiskur um
hrygg.
Þeir arkitektar sem fóru fremstir í
flokki „módernistanna” skynjuðu
þessar hreytingar og sáu fyrir að
viðfangsefni stéttarinnar hlytu að
breytast vegna þeirrar þróunar.
Samfara þeirri þróun áttu sér stað
ýmsar breytingar í bygginartækni
Góðborgaraheimili um 1880. Teikn.
próf. Odd Brochmann. Úr„Stil, form
og fællesskab“ eftir Odd Brochmann.
Pappaarkitektúr - Hús Peters Eisenmans
II 1969. Úr „Monuments and Main
Streets“ eftir Harris Stone.
og stöðugt vaxandi iðnvæðing í
samfélaginu. Að auki höfðu ört
vaxandi fólksflutningar til borga
og bæja áhrif á starfsumhverfi
arkitekta.
Fyrri heimsstyrjöldin og heims-
kreppan á 3ja áratugnum örvuðu
þjóðfélagslega vitund arkitekt-
anna, ásamt því sem áður er sagt.
Af framansögðu er eftir mínum
skilningi fullmikil einföldun,
jafnvel rangtúlkun, að kalla
nútímastefnu (módernisma) og
hagnýtisstefnu (funksjonalisma)
stíl.
Þetta er hugmyndafræði til
leiðsagnar um vinnulag, er
stjórnast af samfélagslegum
viðhorfum, byggingafræðilegri
þekkingu samfara fagurfræðilegu
mati, sem byggist á kennslu-
aðferðum og starfsuppeldi
arkitekta.
Sagt er að hugtakið „Post-
módern” hafi verið notað til að
skilgreina núverandi stöðu menn-
ingar iðnþjóðanna og ennfremur
er bætt við: „Postmódernistiskt
þjóðfélag á sér samsvörun í
birtingu nýrra formrænna mynda
í félagslegu lífi og nýrra markaðs-
og viðskiptahátta. I fegrunartón
hefur þetta allt saman verið
kallað seinni hluta iðnvæðing
(Post-industrial), neyslusamfélag
eða bara alþjóðlegur kapitalismi.”
53