AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.03.1994, Page 11

G E S T U R
Ó L A F S S O
N
ÍSLENSKT VATN
VANMETIN AUÐLIND
Frá upphafi íslandsbyggðar höfum við
íslendingar litið á gott neysluvatn sem
sjálfsagt fyrirbrigði. Þótt önnur heimsins
gæði kynni að skorta, þá áttum við þó alltaf
nægilegt vatn. Gott vatn var þó ekki alls staðar að
finna og forfeður okkar tóku ávallt tillit til þess, þegar
þeir völdu bæjum sínum stað, að þar væri nægilegt
gott vatn sem ekki frysi að vetri til.
Þessi tími er liðinn. Nú sækja fáir íslendingar vatn í
bæjarlækinn þótt ennþá séu margir á lífi sem muna
eftir þeim vatnsburði sem tíðkaðist hér á landi áður
en öld veitukerfa hélt innreið sína. Gott ómengað vatn
er ekki lengur óþrjótandi auðlind. Sú mengun sem
átt hefur sér stað í kjölfar iðnbyltingarinnar hefur spillt
vatnsbirgðum jarðarinnar mjög víða þannig að sífellt
færri eiga nú kost á nægu, fersku drykkjarvatni sem
ekki hefur þurft að hreinsa.
Án vatns er ekkert líf og ef við eigum ekki kost á
góðu vatni þá lifum við ekki góðu lífi. Enn þann dag
i dag fær ekki nema um þriðjungur jarðarbúa vatn úr
þokkalegri vatnsveitu. Hinir þurfa að láta sér nægja
vatn úr þrunnum, ám, stöðuvötnum o.þ.h. sem oft er
meira eða minna mengað. í dag er mikill hluti af
neysluvatni Evrópubúa unninn úr menguðu vatni
stórfljóta sem að vísu er hreinsað, en sem aldrei er
unnt að hreinsa til hlítar. Auðvitað verður slíkt vatn
aldrei borið saman við ferskt íslenskt vatn sem rennur
ómengað ofan af hálendi íslands!
Hingað til höfum við horft á þetta neysluvatn renna
til sjávar eins og „lati Geir á lækjarbakka“, án þess
að hafa uppi mikla tilburði til þess að gera okkur það
að féþúfu. Þó hafa nokkrar ánægjulegar tilraunir verið
gerðar til þess að vinna og flytja út vatn, en af miklum
vanefnum og án þess að nokkur stefna hafi verið
mótuð um það hvernig æskilegt sé að standa að
þessum málum þegar til lengri tíma er litið.
Hugsanlegur útflutningur á íslensku neysluvatni í
miklum mæli er ekkert flýtiverk heldur krefst hann
mikils og vandaðs undirbúnings, stefnumótunar og
rannsókna bæði hér á landi og eriendis. Margt bendir
nú til þess að eitt af því skynsamlegasta sem við
getum tekið okkur fyrir hendur sé að verja nauð-
synlegu fé til þess að átta okkur á þeirri leið sem
heppilegast er að fara til þess að gera okkur mat úr
þessari auðlind. ■
9