Bændablaðið - 04.04.2023, Qupperneq 20

20 Bændablaðið | Þriðjudagur 4. apríl 2023
Alifuglarækt:
Íslensk kjúklingaframleiðsla getur
annað allri innanlandsneyslu
– Úrgangur framleiðslunnar sparar innflutning á hundruðum tonna á tilbúnum áburði
Í DEIGLUNNI
Þrjú fyrirtæki sjá um slátrun og
sölu alls alifuglakjöts hérlendis:
Ísfugl, Matfugl og Reykjagarður.
Ísfugl er þeirra minnst en Matfugl
og Reykjagarður af svipaðri stærð.
Framleiðslan þeirra er dreifð víða um
land, en fer þó að langmestu leyti
fram á Suðvestur- og Suðurlandi. Á
23 bæjum á landinu er stundað eldi á
kjúklingum og kalkúnaeldi má finna
á fjórum stöðum. Á níu stöðum fer
fram eldi á stofnfuglum.
Hjónin Jón Magnús Jónsson og
Kristín Sverrisdóttir eru bændur
á Reykjabúinu í Mosfellsbæ og
framleiða kjúklinga og kalkúna.
Þau eru jafnframt eigendur að
Ísfugli. Ísfugl framleiðir ekkert
kjöt en fjórir bændur sjá um
framleiðslu fyrir fyrirtækið. Ísfugl
selur einungis íslenska kjúklinga- og
kalkúnaafurðir. Mikil framleiðsla er
í Ölfusi, en einnig í Bláskógabyggð
og í Hvalfjarðarsveit.
Jón Magnús er alinn upp á
Reykjum í Mosfellsbæ í hringiðu
kjúklingaræktar enda var faðir hans
einn af frumkvöðlum búgreinarinnar.
Ræktun holdakjúklinga hófst á
sjöunda áratug síðustu aldar og varð
brátt eftirsótt matvara. Saga Ísfugls
er nokkuð þekkt.
„Faðir minn, Jón M.
Guðmundsson, fer út í kjúklingarækt
árið 1960 og kynnir sér í kjölfarið
þessa ræktun í Bandaríkjunum.
Hann stofnsetur kjúklingabú og
sláturhús uppi á Reykjum árið 1964
og fer að markaðssetja kjúklingakjöt
í Reykjavík. Í kjölfarið bættust svo
fleiri framleiðendur við.“
Árið 1978 stofnaði og
byggði faðir Jóns ásamt öðrum
kjúklingaframleiðendum sláturhúsið
Ísfugl. Reykjabúið var hluthafi í
því fyrirtæki alla tíð en til þess að
gera langa sögu stutta þá keyptu
hjónin Jón Magnús og Kristín
framleiðslufyrirtækið Ísfugl árið 2012.
Strangar sjúkdómavarnir
Kjúklingaframleiðsla fer fram
undir miklu eftirliti hér á landi.
Allir stofnfuglar koma hingað til
landsins sem egg og eru aldir upp á
einangrunarstöðvum án alls samneytis
við önnur fuglabú. Við átta vikna aldur
er blóðsýni tekið úr fuglum og skimað
fyrir helstu sjúkdómum. Með þeim
hætti er útilokað að nýir sjúkdómar
berist til landsins. Úr þessum
stofnhænum eru svo um sex milljónir
ungar nýttir til kjúklingaframleiðslu
innanlands á ári. Dagsgamlir fara
ungarnir í sótthreinsað eldishús. Þar
eru þeir aldir við kjöraðstæður í 30-35
daga þar sem þeir hafa ávallt frjálsan
aðgang að fóðri og vatni. Undirburður
er þurr og hitastig eftir þörfum
fuglsins. Um tvö kíló af fóðri þarf til
að rækta eitt kíló af kjúklingakjöti.
„Þetta er mikil starfsemi sem á
sér stað, framleiðsla unga, uppeldi
kjúklinga, slátrun, vinnsla og
sala. Íslensk kjúklingarækt starfar
eftir viðlíka reglum og gilda í
nágrannalöndum okkar. Íslenska
reglugerðin er sniðin eftir evrópskri
fyrirmynd og því sem gildir í Noregi,
Danmörku og Svíþjóð. Þó eru kröfur
um hámarksþéttleika umtalsvert lægri
hérlendis en í Evrópu eða sambærilegt
við Noreg og Svíþjóð,“ segir Jón
Magnús.
Framleiðslan starfar undir eftirliti
Matvælastofnunar sem fylgist með
öllum stigum framleiðslunnar.
Þetta felur m.a. í sér að starfsmaður
stofnunarinnar er við hverja slátrun og
fer þá yfir ástand fuglanna og skráir
öll frávik. Bændur þurfa að taka
campylobaktersýni og salmonellusýni
úr öllum eldishópum áður en þeir fara
í slátrun. Annað sýni er síðan tekið í
sláturhúsi til staðfestingar.
Með slíku eftirliti eru afar litlar
líkur á að kjúklingur sýktur af
salmonellu – eða camfýlobakter rati
á markað. Ef salmonellusýking kemur
upp í kjúklingahópi er honum fargað.
Ef slíkt greinist í kjöti eftir slátrun er
það innkallað. Í Evrópusambandinu
eru kröfur ekki eins strangar.
„Styrkleiki íslenskrar framleiðslu
er sú góða vara sem við höfum tækifæri
á að framleiða hér í nærumhverfi
neytenda, án sýklalyfja og sjúkdóma.
Fyrst og fremst er velferðin fólgin í
að við erum ekki með sjúkdóma
sem eru landlægir í kjúklingarækt í
nágrannalöndum okkar. Við erum til
að mynda með meiri vöxt og minni
afföll heldur en öll Norðurlöndin geta
státað af. Þetta skýrist af stærstum
hluta af því heilbrigði sem hér er í
íslenskum alifuglum,“ segir Jón
Magnús.
Í reynd skara tvö lönd fram úr
þegar kemur að vaxtarhraða kjúklinga.
Ísland og Nýja-Sjáland. „Við eigum
það sameiginlegt að vera eyjur úti
í miðju hafi þar sem viðhafðar eru
mjög strangar reglur um innflutning
á lifandi búfé og dýrum.“
Gætu aukið framleiðsluna
Staðsetning okkar er þó að vissu
leyti líka veikleiki íslenskrar
kjúklingaframleiðslu. Fóður er
innflutt og framleiðslan er dýr.
Einingar eru smáar miðað við í
nágrannalöndum. Innviðaupp-
bygging og framleiðslukostnaður er
hár. Jón Magnús bendir á að hér sé
enginn eiginlegur hvati til innlendrar
framleiðslu. Þvert á móti.
„Innanlandsframleiðsla stendur í
stað og neysluaukning er borin uppi
af innflutningi. Þetta á ekki eingöngu
við kjúklingarækt. Hver hefði trúað
því fyrir nokkrum árum að við
færum að flytja hér inn lambakjöt?
Að Íslendingar framleiddu ekki
nóg af lambakjöti fyrir sig! Það er
enginn hvati í íslenska kerfinu til
að láta íslenska framleiðslu njóta
Sími 570 9090 • frumherji.is
Komdu með hestakerruna á næs
skoðunarstöð og hafðu hana klára
rir vorið og sumarið.
Kjúklingur er vinsælasta kjötafurð á Íslandi. Árið 2022 var framleitt
um 9.500 tonn af kjúklingakjöti en sala þess nam rúmum 9.225 tonnum.
Alls var 1.815 tonn af kjúklingakjöti innflutt, reyndist hlutdeild þess um
23,6% af markaðnum og hefur aldrei verið meiri síðan innflutningur
hófst árið 2011. Á meðan hefur innlenda framleiðslan svo til staðið í stað
síðan árið 2017. Því hefur aukning á neyslu kjúklingakjöts eingöngu verið
svarað með innflutningi. Íslenskur alifuglabóndi segir að vel sé hægt að
auka innanlandsframleiðslu svo hún anni allri eftirspurn. Til þess þurfi
hins vegar pólitískan vilja sem byggir á því að innanlandsframleiðsla á
landbúnaðarvörum hafi forgang fram yfir innflutta vöru.
Guðrún Hulda Pálsdóttir
gudrunhulda@bondi.is
Hjónin Kristín Sverrisdóttir og Jón Magnús Jónsson, bændur á Reykjabúinu og eigendur Ísfugls, inni í einu
kjúklingaeldishúsi sínu í Ölfusi. Myndir / ghp
Hámarksþéttleiki eldisfugla á Íslandi er umtalsvert lægri en í Evrópu-
sambandinu og utan þess. Ungarnir hafa alltaf aðgan að fóðri og vatni,
undirburður er þurr og hitastig eftir þörfum fuglsins.