Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 58

56 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 98. árg. 2022
mat og meðferð einkenna, vegna meðferðar við lok
lífs eða vegna erfiðleika í samskiptum. Á Sjúkrahúsinu
á Akureyri hefur teymi Heimahlynningar séð um
sambærilega ráðgjöf til hjúkrunarfræðinga, bæði
innan spítalans og til annarra stofnana á svæðinu, en
þar er unnið að því að stofna líknarráðgjafarteymi.
Líknarmiðstöð á Landspítala og SAk
Í fyrrnefndri aðgerðaráætlun er lagt til að líknar-
miðstöð sé starfrækt á báðum sérgreinasjúkrahúsum
landsins þ.e. á Landspítala og á Sjúkrahúsinu á
Akureyri. Skilgreining á líknarmiðstöð er að það sé
þekkingareining sem rekin er á sérgreinasjúkrahúsum
og starfi í nánum tengslum við líknardeildir.
Slíkri líknarmiðstöð er ætlað að veita ráðgjöf til
þjónustuveitenda um allt land, stuðning, fræðslu og
þjálfun. Fyrirhugað skipulag líknarmiðstöðvar er að
þar sé aðgangur að líknarráðgjafarteymi, sérhæfðri
líknardeild, heimaþjónustu og göngudeild.
Í kjölfar aðgerðaráætlunarinnar var líknarmiðstöð
Landspítala stofnuð á vormánuðum 2021 og hefur
aðsetur í húsnæði líknardeildarinnar í Kópavogi.
Að baki miðstöðinni er sérhæfð líknarþjónusta
Landspítala: legudeild, líknarráðgjaftarteymi, HERA
og göngudeild líknarlækna og hjúkrunarfræðinga
líknarráðgjafarteymis.
Snemma árs 2022 hófst svo vinna við stofnun
líknarmiðstöðvar við Sjúkrahúsið á Akureyri sem
er í mótun, unnið er að því að koma þar af stað
líknarráðgjafarteymi. Það er gert í samvinnu við
Heimahlynningu SAk sem er sérhæfð líknar- og
lífslokaþjónusta í heimahúsum.
Líknarmiðstöðvum Landspítala og Sjúkrahússins
á Akureyri er m.a. ætlað að stuðla að samhæfingu
líknarþjónustu á landsvísu og auðvelda aðgengi
heilbrigðisstarfsfólks að fræðslu og sérfræðiráðgjöf.
Líknardeild og líknarrými
Ein sérhæfð líknardeild er starfrækt á Íslandi og er hún staðsett í Kópavogi.
Almenn níu rúma líknardeild aldraðra er á Landakoti en hún er sérstaklega ætluð
einstaklingum sem eru á síðustu vikum lífs síns. Samkvæmt stefnu stjórnavalda er
stefnt að fjölgun líknarrýma á landsvísu, svo allir landsmenn hafi aðgang að þeim
sem næst sinni heimabyggð. Á Selfossi hafa fjögur almenn líknarrými nýlega verið
opnuð og þar leggjast inn sjúklingar með sjúkdóma á lokastigi sem metið er að
eigi innan við sex mánuði eftir ólifaða. Á sjúkrahúsinu á Akureyri hefur það verið
sett í stefnumótun að opna líknarrými og hefur vinnuhópur verið stofnaður sem nú
vinnur að þarfagreiningu og áætlað að þeirri vinnu ljúki í árslok 2022.
Framtíðarsýn
Markmiðið með stofnun líknarmiðstöðva er að hægt verði að efla og samræma
líknarþjónustu á sjúkrahúsum, hjúkrunarheimilum og í heimahjúkrun um allt land.
Að það verði meðal annars gert með því að efla ráðgjöf og bjóða upp á fræðslu
og þjálfun starfsfólks í líknarmeðferð. Þörf er á að meta fræðsluþarfir, skipuleggja
ýmiss konar fræðslu og gera fræðsluefni aðgengilegt öllum fagstéttum. Einnig er
þörf á að auka þekkingu og skilning almennings á líknarmeðferð.
Til þess að markmiðin í aðgerðaráætluninni náist þarf m.a. víðtækt samráð og
samvinnu ýmissa aðila og stofnana. Eitt er að auka þekkingu en ekki er síður
mikilvægt að aðgengi skjólstæðinga að viðeigandi þjónustu sé tryggt allan
sólarhringinn ef á þarf að halda.
Þegar horft er til annarra landa varðandi líknarmiðstöðvar er oftast um að ræða
staði þar sem veitt er hágæða líknarmeðferð, stundaðar eru rannsóknir og boðið
er upp á ráðgjöf og kennslu. Einnig eru líknarmiðstöðvar oft samhæfingaraðilar
varðandi líknarþjónustu. Sem dæmi má taka að í Noregi, þar sem fimm milljónir
búa, má finna fjögur svokölluð Centre of Exellence for Palliative Care þar sem
áhersla er á rannsóknir, kennslu og þróun líknarþjónustu fyrir ákveðin svæði í
samstarfi við fagfólk úr nærumhverfi sjúklinga.

Í aðgerðaráætlun stjórnvalda er m.a. lagt upp með að efla eigi þekkingu fagstétta
og almennings á líknarmeðferð og líknarþjónustu til skjólstæðinga á stofnunum
og í heimahúsum til að bæta lífsgæði þeirra. Framtíðarsýnin er að allir þeir
einstaklingar sem hafa alvarlega sjúkdóma njóti sem bestra lífsgæða og fái
umönnun og meðferð sem er í takti við markmið þeirra og óskir.
Svandís Íris Hálfdánardóttir Dóra Björk Jóhannsdóttir
Líknarmeðferð og líknarþjónusta á Íslandi