Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 76

74 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 98. árg. 2022
Engar vísbendingar eru um að hjúkrunarfræðingar séu að
færast úr klínískum störfum eða um að þeir séu að færast
úr vaktavinnu í dagvinnu umfram það sem ætla mætti með
aukinni starfsemi á dag- og göngudeildum. Í raun mætti
færa rök fyrir því að fjölgun hjúkrunarfræðinga í dagvinnu
hefði þurft að vera meiri til að mæta vaxandi starfi á dag- og
göngudeildum. Fækkun stjórnenda í hjúkrun hefur auk þess
verið mjög mikil og færa má rök fyrir því að það sé óheppileg
þróun þar sem stjórnendur í hjúkrun hafa almennt mjög stóra
stjórnunarspönn og sinna flóknum verkefnum, margir hverjir
allan sólarhringinn, 365 daga á ári.
Meðaltalsstarfshlutfall hjúkrunarfræðinga lækkaði á árunum
2004-2019 en mikilvægt er að greina þessa þróun frekar í
kjölfarið á styttingu vinnuvikunnar. Veikindafjarvistum fjölgaði
frá 2015, sérstaklega vegna langtímaveikinda. Mikilvægt er að
skoða þessa þróun áfram nú í kjölfar COVID-19 faraldursins.
Yfirvinna hjúkrunarfræðinga hefur aukist jafnt og þétt, enda
oft eina úrræðið sem stjórnendur hafa til að veita nauðsynlega
þjónustu þar sem grunnmönnun gerir ekki ráð fyrir að hægt
sé að takast á við álagstoppa auk þess sem margar deildir eru
undirmannaðar miðað við daglega starfsemi.
Margt bendir til þess að mönnun hjúkrunarfræðinga á
Landspítala verði veruleg áskorun á komandi árum og
áratugum. Mikilvægt er að unnin verði vönduð spálíkön um
þörf fyrir hjúkrunarfræðinga og aðra heilbrigðisstarfsmenn
til lengri tíma og setja fram aðgerðaáætlun um hvernig megi
mæta þeirri þörf. Slík líkön verða að taka mið af rannsóknum
á öryggi sjúklinga og starfsmanna. Ljóst er að fjölga þarf
enn frekar þeim sem útskrifast úr námi í hjúkrunarfræði
hér á landi. Í því samhengi verður þó að hafa í huga að
Landspítali sem er ekki aðeins aðalsjúkrahús landsins heldur
einnig eina háskólasjúkrahúsið er komið að þolmörkum
hvað varðar fjölda nemenda í heilbrigðisvísindum. Til að
spítalinn geti menntað fleiri nemendur þarf að styrkja innviði
stofnunarinnar.
Þróun mönnunar í hjúkrun á Landspítala
Beth Ulrich, Linda Cassidy, Connie Barden og Sarah A. Delgado. National Nurse Work
Environments - October (2021). A Status Report. Crit Care Nurse 42 (5), 58–70.
https://aacnjournals.org/ccnonline/article/42/5/58/31808/National-Nurse-Work-
Environments-October-2021-A.
Embætti landlæknis. (2022, 29. september). Mannafli - Health workforce. Útgefin almenn
starfsleyfi 1981-2021. https://www.landlaeknir.is/tolfraedi-og-rannsoknir/tolfraedi/allt-
talnaefni/.
Embætti landlæknis. (2020, 10. október). Hjúkrunarfræðingaskrá 12.2.2020. https://www.
landlaeknir.is/utgefid-efni/skjal/item4276.
Eunhee Cho , Jeongyoung Park , Miyoung Choi , Hye Sun Lee og Eun-Young Kim (2018).
Associations of Nurse Staffing and Education With the Length of Stay of Surgical Patients. J
Nurs Scholarsh 50(2),210-218. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29266711/.
Hagstofa Íslands. (2022 1. október). Lykiltölur mannfjöldans 1703-2022. https://px.hagstofa.
is/pxis/pxweb/is/Ibuar/Ibuar__mannfjoldi__1_yfirlit__Yfirlit_mannfjolda/MAN00000.px/
table/tableViewLayout1/?rxid=effdfc08-ad4b-4254-a10d-28463ab697ca.
Hagstofa Íslands. (2022 1. október). Mannfjöldi eftir kyni og aldri 1841-2022. https://
px.hagstofa.is/pxis/pxweb/is/Ibuar/Ibuar__mannfjoldi__1_yfirlit__Yfirlit_mannfjolda/
MAN00101.px/table/tableViewLayout1/?rxid=fc8951bb-bf7d-427b-8b2d-855b78ec1aa9.
Institute of Medicine (US), Committee on the Robert Wood Johnson Foundation. (2011). The
Future of Nursing. National Academies Press (US). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/
NBK209880/.
Karen B Lasater, Michael R Richards, Nikila B Dandapani, Lawton R Burns, og Matthew
D McHugh (2019). Magnet Hospital Recognition in Hospital Systems Over Time. Health
Care Manage Rev. Jan-Mar, 44(1), 19–29. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/
PMC5729072/.
HEIMILDIR
Vinna þarf að því með öllum ráðum að bæta starfsumhverfi
og kjör þannig að auka megi festu hjúkrunarfræðinga og
samstarfsstétta þeirra í starfi. Styrkja þarf umgjörð og
stjórnun í hjúkrun en veruleg fækkun stjórnenda í hjúkrun á
undanförnum árum hefur án vafa haft áhrif á starfsumhverfi á
Landspítala. Þetta þarf að skoða mjög vandlega og nú þegar
boðaðar eru skipuritsbreytingar á Landspítala er tækifæri til
að styrkja umgjörð í stjórnun hjúkrunar á spítalanum. Stefna
mætti að Magnet-vottun en fjöldi rannsókna hefur sýnt að
sjúkrahúsum sem uppfylla gæðastaðla Magnet laða frekar til
sín hjúkrunarfræðinga og annað heilbrigðisstarfsfólk, þeim
helst betur á starfsfólki, starfsánægja er meiri, öryggi sjúklinga
er meira og hagkvæmni í rekstri er meiri (Karen B Lasater
og félagar,2019; Odessa Petit Dit Dariel og Jean-Phillipe
Regnaux, 2015; UC Davis Health Medical Center, 2022) .
Vinna þarf að frekari tækniþróun og bættri stoðþjónustu svo
tryggja megi að þekking og færni hjúkrunarfræðinga nýtist til
fullnustu. Mjög margt er ósótt í íslenskri heilbrigðisþjónustu
í því að nýta tækni og hugbúnað til að styðja við störf
hjúkrunarfræðinga. Eins er mikilvægt að haldið verði áfram
þeirri vinnu sem unnin hefur verið á Landspítala við að bæta
stoðþjónustu t.d. lyfjaþjónustu og birgðahald svo eitthvað sé
nefnt.
Sífelld endurskoðun og þróun á teymisvinnu þarf að halda
áfram með bætta þjónustu, öryggi sjúklinga og nýtingu
þekkingar, færni heilbrigðisstarfsfólks og hagkvæmni sé haft
að leiðarljósi. Þörf fyrir heilbrigðisþjónustu á Íslandi mun
halda áfram að aukast á næstu árum og áratugum. Þeirri þörf
verður ekki mætt nema með öflugum flota hjúkrunarfræðinga
sem eru vel menntaðir, starfa í góðu starfsumhverfi og
með ásættanleg kjör. Hjúkrunarfræðingar eru grunnstoð
heilbrigðiskerfisins og þurfa að hafa aðkomu að því hvernig
það er þróað og mótað.
Loredana Sasso, Annamaria Bagnasco, Gianluca Catania, Milko Zanini, Giuseppe Aleo og
Roger Watson (2019). Push and pull factors of nurses’ intention to leave. Journal of Nursing
Management, 07 January 2019. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jonm.12745.
Mary K. Wakefield, David R. Williams, Suzanne Le Menestrel og Jennifer Lalitha Flaubert
(ritstj.). (2021). Front Matter | The Future of Nursing 2020-2030: Charting a Path to
Achieve Health Equity. National Academy of Medicine; National Academies of Sciences,
Engineering, and Medicine; Committee on the Future of Nursing 2020–2030. https://nap.
nationalacademies.org/catalog/25982/the-future-of-nursing-2020-2030-charting-a-path-to.
Odessa Petit Dit Dariel og Jean-Phillipe Regnaux. (2015). Do Magnet®-accredited hospitals
show improvements in nurse and patient outcomes compared to non-Magnet hospitals:
a systematic review JBI Database System. Rev Implement Rep. 2015 Jul 17, 13(6),168-219.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26455752/.
Ríkisendurskoðun. (2017). Hjúkrunarfræðingar. Mönnun, menntun og starfsumhverfi. https://
www.rikisend.is/reskjol/files/Skyrslur/2017hjukrunarfraedingar_Monnun_menntun_og_
starfsumhverfi.pdf.
Rodríguez-García, M.C., Márquez-Hernández,V.V., Belmonte-García, T., Gutiérrez-Puertas, L
og Granados-Gámez, G. (2020). How Magnet Hospital Status Affects Nurses, Patients, and
Organizations: A Systematic Review. AJN, 120 ( 7), 28-38.
UC Davis Health Medical Center. (2022 2. október). Frequently asked questions about Magnet.
https://health.ucdavis.edu/nurse/magnet/faq.html.
World Health Organization. (6. apríl 2020). State of the world’s nursing 2020: investing
in education, jobs and leadership (who.int). https://www.who.int/publications/i/
item/9789240003279.