Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 37

3. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 35
Viðtal
„Ég hafði heyrt um þessi
almennu einkenni eins og
hita- og svitakóf en ekki þessi
alhliða einkenni, mikil andleg
einkenni oft og það fannst mér
áhugavert.“
Stærri sveiflur en á gelgjuskeiðinu
Samkvæmt Hönnu Lilju gengur hópur kvenna á milli
lækna, enginn finnur hvað er að og á þær er mögulega
ávísað lyfjum sem veita þó engan bata. Ýmis einkenni
geta komið fram allt að tíu árum áður en tíðahvörfin
ganga í garð. Þessi einkenni geta verið versnandi
fyrirtíðarspenna, höfuðverkur og nætursviti rétt áður
en blæðingar hefjast. Þetta er fyrsta vísbendingin um
að frjósemisskeiðinu sé að ljúka. Konur eru ekki alltaf
meðvitaðar um þetta en markmið Gynamedica er að
breyta því. Harpa segir einkenni breytingaskeiðsins hafa
komið sér á óvart. „Mér fannst ég sjálf vita svo lítið um
þetta, það kom svo á óvart, búin að læra hjúkrunarfræði
og hef mikinn áhuga á heilsu. Ég hafði heyrt um þessi
almennu einkenni eins og hita- og svitakóf en ekki
þessi alhliða einkenni, mikil andleg einkenni oft og það
fannst mér áhugavert.“ Hanna Lilja tekur í sama streng
og segir andleg einkenni lítið viðurkennd sem einkenni
breytingaskeiðs.
Miklar hormónabreytingar eiga sér stað á breytinga-
skeiðinu og eru þær í raun meiri heldur en stúlkur ganga
í gegnum á táningsaldri. Harpa upplifði þetta sjálf þegar
hún byrjaði á breytingaskeiðinu og segist hafa gengið á
vegg, „vissi ekkert hvað var í gangi, svo áttaði ég mig á því
og fór þá að lesa mér til um breytingaskeiðið og tengdi
við margt.“ Áhugi kviknaði og lá hún yfir fræðunum í um
eitt og hálft ár; hlustaði á hlaðvörp, las mikið og fékk í
kjölfarið áhuga á því að hjálpa öðrum konum.
Heilaþoka og hjartsláttatruflanir
Ekki ganga allar konur með börn en allar konur
ganga í gegnum breytingaskeiðið nái þær þeim aldri.
„Ákveðið hlutfall kvenna á þessu tíu ára aldursbili líður
ekki vel og leita endurtekið til lækna, þær upplifa oft
mikil einkenni breytingaskeiðsins eins og heilaþoku,
gleymsku og minnisleysi. Jafnvel þannig að þær halda
að þær séu komnar með heilaæxli eða snemmkomna
heilabilun. Mjög margar konur eru búnar að fara í
tölvusneiðmyndatöku af heila, sem er ekkert ódýr
rannsókn. Þær fá margar hjartsláttartruflanir, hafa farið
til hjartalækna, í Holter, hafa farið í allar mögulegar
rannsóknir, ómun á hjarta og það finnst ekki neitt,“
segir Hanna Lilja. Allt þetta er kostnaður fyrir
heilbrigðiskerfið sem mögulega væri hægt að minnka
með því að spyrja konur til dæmis að því hvernig
tíðahringurinn þeirra sé og hvort þær séu farnar að
upplifa einkenni sem geta tengst breytingaskeiðinu. Það
þarf að hafa þetta með í mismunagreiningunni, en þegar
einkennin geta átt við aðra sjúkdóma getur greiningin
tafist eða þær ranglega greindar með einhvern annan
sjúkdóm.