Úrval - 01.11.1954, Blaðsíða 52

50
tTR VALi
um fengitímann, beita þau þeim
sjaldan sem varnarvopnum gegn
rándýrum.
Gaukarnir eru ágætt dæmi um
það, hvernig dýr getur lagað
sig eftir erfiðustu lífisskilyrð-
um. Egg gauksins verður að
vera sem líkast eggjum fóstur-
foreldranna að lit og lögun. Og
gaukarnir velja ætíð þau hreið-
ur, þar sem eggin eru líkust
þeirra eigin eggjum. Gauksung-
arnir hafa viðkvæman blett
á bakinu, og þegar uppeldis-
systkinin koma við þennan blett,
hrekkur gauksunginn í kút,
skýtur upp kryppunni og kast-
ar keppinautunum út úr hreiðr-
inu. Með þessu móti verður
gauksunginn brátt allsráðandi í
hreiðrinu.
En kvengaukurinn er nauða-
líkur litlum ránfugli, og verður
því fyrir ofsóknum smáfugla,
þegar hann er að leita sér að
hreiðri, og er með friði og spekt.
Litur kvengauksins er honum
því alls ekki til verndar, held-
ur skapar honum þvert á móti
auknar hættur og erfðleika.
Karlfuglinn hefur ekki heldur
þennan lit.
Af þessu má sjá, að „vizka
náttúrunnar“ hefur ekki alltaf
jafn heppileg áhrif. Athugi mað-
ur fyrirbrigðið gaumgæfilega,
kemst maður brátt að raun um,
að hending ein virðist ráða fram-
vindu einstakra þróunarhneigða
og af því leiðir, að niðurstaðan
virðist tilgangslaus og út í hött.
Við höfum t. d. tilhneigingu
til að dást að hinni ,,hyggilegu“
eðlishvöt nagdýranna, að safna
sér matarforða. En rotturnar
safna sér forða í holur sínar
unz þar er orðið óverandi fyrir
óþef og ýldufýlu, því að þær
geta ekki étið nema örlítið af
því, sem þær hafa dregið að sér.
En þær halda samt áfram! Jafn-
vel íkorninn, sem með miklum
dugnaði og iðjusemi safnar sér
forða til vetrarins, á fremur skil-
ið meðaumkvun en aðdáun. Það
er nefnilega ekki nema í örfáum
tilfellum að dýrin finna forða-
búr sín aftur.
Þessvegna er það ekkert ann-
að en markleysa, að nota „vizku
náttúrunnar“ sem fyrirmynd,
eins og mjög er til siðs nú á.
dögum. Athyglisverðasta dæm-
ið á þessu sviði er áreiðanlega
hin óréttmæta skírskotun til
„náttúrunnar" til stuðnings „ó-
náttúrlegri“ og einatt skaðlegri
kynhegðun okkar. I fysrtu var
sjálfsflekkun og kynvilla talin
stríða gegn vilja guðs, og þegar
syndugt mannkynið hætti að
trúa því, var slíkt framferði for-
dæmt sem „ónáttúrlegt" og því
skaðlegt frá þjóðfélagslegu
sjónarmiði, ósiðsamlegt o. s.
frv. I raun og veru er sjálfs-
flekkun og kynvilla algengt fyr-
irbrigði meðal flestra spendýra.
Og því skyldari, sem þau eru
manninum, þeim mun algengara
er fyrirbrigðið. En þá tala sið-
ferðispostularnr ekki lengur um
náttúrlegar, heldur ,,dýrslegar“
hneigðir.