Úrval - 01.02.1955, Síða 14

12
ÚRVAL
Henni þætti eflaust ósann-
gjarnt að vera beðin þess.
Hvers vegna ættum við að gera
meiri kröfur til barns ? Einhver
kann nú að svara: „En það er
annað mál. Loðfeldurinn er
dýrmætur, en það eru leikfóng
ekki.“ En leikföngin geta verið
barninu alveg eins dýrmæt. Og
það er að ætlast til of mikils
af mannlegu eðli að vilja, að
barninu sé sama þó að leik-
föng þess séu brotin, ef önnur
börn hafa yndi af því.
Fram að þessu hefi ég bent
á, að þýðingarmesta hlutverk
siðræns uppeldis sé að glæða
félagshugðirnar. Óraunhæft
væri þó að ætla, að öll félags-
leg hegðun sé sjálfkrafa tján-
ing félagshugðanna. Mikill
hluti hennar byggist á þjálfun.
Maðurinn þarf að læra að laga
framferði sitt eftir tilteknum
hegðunarreglum, sem miða að
almannaheill. Sú þjálfun er ekki
siðrænt uppeldi í strangasta
skilningi, en hún er mjög þýð-
ingarmikill hluti af uppeldi
hvers barns. Snemma í bernsku
þarf það að læra að hlýðnast
ákveðnum reglum, sem stuðla
að eðlilegum gangi heimilislífs-
ins. Það þarf að fara möglunar-
laust í rúmið, þegar því er sagt
það. Það þarf að virða eigna-
rétt annarra og koma í matinn
í tæka tíð. Stundum verður það
að gæta þess að tefja ekki full-
orðna fólkið frá vinnu sinni o.s.
frv. I þessum efnum verða að
vera ákveðnar reglur og -—- hik-
um ekki við að segja það —
ákveðin viðurlög.
Þrálátur orðrómur hefir
gengið um það, að nútíma sál-
arfræði sé andvíg boðum og
bönnum, — að sá hafi orðið
árangur af uppgötvunum Fre-
uds, að nú sé það talin rétta
aðferðin við að ala börn upp að
leyfa þeim að haga sér eins og
þau vilji, — og að ef við segjum
nokkru sinni við barn „gerðu
þetta ekki,“ svo að ég tali nú
ekki um, ef við refsum því, sé
hætta á að við völdum því ó-
bætanlegu tjóni. Mætti ég því
segja eins greinilega og mér
er unnt, að nútíma sálarfræði
heldur engu þvílíku fram. Freud
komst svo að orði í Fyrirestr-
um um sálkönnun:
„Barnið þarf að læra að hafa
hemil á hvötum sínum. Ómögu-
legt er að veita því fullt frelsi
til að þjóna hindrunarlaust öll-
um hvötum, sem í því búa. Það
myndi að vísu vera fróðleg til-
raun fyrir sálarfræðinga, en
gera foreldrum lífið óbærilegt
og skaða bömin sjálf alvarlega
...... Uppeldisfræðin verður
að sigla milli skers hins frjálsa
hvatalífs og báru algerrar
hindrunar.“
Freud átti sex börn. Hann
vissi því um hvað hann var að
tala. Sanngjarn agi hefir aldrei
skaðað nokkurt barn. I raun-
inni kjósa börn hann heldur.
Þau þarfnast ákveðinnar festu.
Þau vilja vita, hvar þau standa
og til hvers er ætlazt af þeim.