Úrval - 01.02.1955, Síða 59

Úrval - 01.02.1955, Síða 59
I STUTTU MÁLI 5 T starfsemi. I þessum kulda voru þeir hafðir í sex tíma, en þá voru þeir settir í hæfilega hlýju aftur. Það kom í ljós, að tíma- ákvörðun þeirra seinkaði um þessa sex tíma. Litaskiptin urðu sex tímum á eftir áætlun. Ekki er tímaskyn þessara smádýra þó alveg óháð um- hverfinu. Þegar þeir voru flutt- ir frá austurströnd Ameríku til vesturstrandarinnar þar sem sólin sezt þrem tímum seinna, skiptu þeir fyrsta daginn hálf tíma of seint um lit, en eftir það hurfu þeir aftur til tíma- tals austurstrandarinnar og létu umhverfið ekki hafa frek- ari áhrif á sig. Dauðinn er forsenda lífsins. Allar lífverur nota við lífs- ferli sín (livsprocesser) súrefni og kolsýru, sem þær taka til sín frá andrúmsloftinu með ýmiskonar öndunaraðferðum. Með rannsóknum síðari ára hafa menn komizt að raun um að hér sé um víxlaverkanir að ræða og að megnið af þeim lofttegundum, sem eru eins og hjúpur um jörð vora, eigi upp- runa sinn í lífverum jarðarinn- ar, einkum þó plöntunum. Það er að vísu rétt, að stöðugt á sér stað myndun súrefnis í efstu lögum gufuhvolfsins, þar sem vatnsgufa klofnar í súr- efni og vetni fyrir áhrif geim- geisla og rafmagns. Jafnframt berst andrúmsloftinu kolsýra frá virkum eldfjöllum jarðar- innar. En svo virðist sem þetta aðstreymi súrefnis og kolsýru til andrúmsloftsins hafi lítil áhrif á jafnvægið í gufuhvolf- inu, því að þessi efni bindast jafnóðum aftur, súrefnið við ildingu (ryðmyndun o. fl.) og kolsýran við myndun óuppleys- anlegra steinefna. Það verður því einkum sjálft lífsferlið sem sér andrúmsloftinu fyrir frjálsu súrefni og kolsýru. Það eru plönturnar, sem með kolsýru- námi sínu framleiða súrefni það sem er í andrúmsloftinu. Kolsýrunám (fotosyntesa) jurt- anna er í því fólgið, að þær taka til sín kolsýru úr and- rúmsloftinu og breyta henni með aðstoð sólarorkunnar í sykur og önnur lífræn efni. Á þessum lífrænu efnum lifa svo öll dýr jarðarinnar. Nýting þeirra fer fram við bruna 1 líkamanum en við brunann myndast kolsýra. Hringrás kolsýrunnar og súrefnisins, þessara lífgæfu lofttegunda, er svo ör, eða fjöldi lífvera á jörðinni svo mikill, að allt andrúmsloftið leggur á tiltölulega skömmum tíma leið sína gegnum þær. Kunnur vísindamaður, Eugéne Rabinowitch, hefur reiknað út, að allar jurtir bæði í sjó og á landi myndu geta bundið alla kolsýruna í gufuhvolfinu á að- eins þrem árum! — ef lífið væri ekki fólgið i fæðingu og dauða, þ. e. ef ekki væri stöð- ug rotnun og endurnýjun til
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Úrval

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.