Úrval - 01.02.1955, Síða 91

,AÐ ÞEKKJA SJÁLFAN SIG ER ÞYNGRI ÞRAUTIN"
89
hvaða mál þau töluðu þegar þau
fengju aldur til. Segir sagan, að
börnin hafi tayrjað að tala sam-
an á hebresku, og var það tal-
in sönnun þess, að Adam og
Eva hefðu talað það mál. Ind-
verskur fursti gerði nokkrum
áratugum síðar sömu tilraun
með 30 börn, og töluðu þau
ekkert. Er sú sagnaritun trú-
lega réttari en hin fyrri.
Hegðun mannsins mótast sem
sé sumpart að meðfæddum
eiginleikum og sumpart af um-
hverfi því sem hann elzt upp
við. Sá sem elzt upp í Svíþjóð
og hefur eðlilega heyrn og sjón
talar sænsku, en ef ekkert er
talað í kringum hann, verður
hann mállaus. Má merkilegt
teljast, að vísindalegar rann-
sóknir skyldi þurfa til að sanna
svo augljóst mál.
Hitt kann að vera minna
undrunarefni, að vísindalegar
rannsóknir skyldi þurfa til ao
uppgötva, að sama máli gegn-
ir um ýms önnur sálræn fyrir-
brigði. Það er t. d. nýleg upp-
götvun, að persónuleg um-
hyggja, gælur og blíðuhót móð-
urinnar sé jafnnauðsynleg and-
legum þroska barnsins og vita-
mín í fæðunni eru nauðsynleg
eðlilegum líkamsþroska þess.
Sé ungbarn látið liggja af-
skiptalaust í vöggu sinni milli
máltíða og fleiri en ein mann-
eskja látin sinna líkamlegum
þörfum þess á vissum tímum,
hleypur kyrkingur í sálarlíf
barnsins, tilfinningalíf þess
lamast og nær aldrei fullum
þroska. Það sem einkum ein-
kennir slíkan mann er, að öll
mannleg samkennd er honum
ókunn. Líkamleg refsing getur
að vísu vakið hjá honum
óþægindi, sem sársaukanum
fylgir, en ekki blygðun, og hlý-
legt viðmót hrærir hann hvorki
til þakklátssemi né fyrirgefn-
ingar.
Mennirnir læra m. ö. o. að
elska alveg á sama hátt og þeir
læra að tala, og svipað má
segja um aðra mannlega eigin-
leika, sem samlíf okkar verður
að byggjast á, t. d. samvizkuna.
Um samvizkuna verð ég að
vera fáorour, læt mér nægja að
drepa á tvö skilyrði til þess að
hún geti þróast. Hið fyrra er,
að barnið sé í öruggum og já-
kvæðum tengslum við umhverfi
sitt. Hið síðara er, að siðgæðis-
hugmyndir foreldranna og ann-
arra sern barnið umgengst
náið séu heilbrigðar, af því að
barnið tileinkar sér smámsam-
an siðgæðishugmyndir hinna
fullorðnu og þær móta hjá því
það sem á máli sálfræðinnar er
kallað hið æðra sjálf.
Drjúgur hluti af persónuleika
og siðgæði foreldranna, um-
vöndunartónn þeirra, líkt og
vex inn í sálarlíf barnsins. Hið
æðra sjálf eða rödd samvizk-
unnar endurtekur ósjálfrátt
áminningar foreldranna um rétt
og rangt. Sérhver tilraun til að
brjóta í bága við þessar áminn-
ingar leiða til sömu blygðunar-