Heimili og skóli - 01.08.1970, Blaðsíða 21

mið skilmerkilega, er sennilegt að aðrir
þátttakendur fallist á það, og skoðun þess,
sem mest veit verði grundvöllur ákvörðunar
skólastjórans.
Línuna í tilraunum Solomon Asch var
auðvelt að dæma hlutlægt, en samt höfðu
hópáhrif í matinu yfirgnæfandi áhrif. Nem-
andann er ekki auðvelt að dæma hlutlægt,
hver og einn, sem um mál hans fjallar, sér
ungmennið með sínum augum og þannig
geta þátttakendur í ráðstefnunni haft ólíkar
myndir í huga þegar þeir taka afstöðu.
Samt er aðstaðan á nemendaráðstefnunni
tiltölulega auðveld. Allir þátttakendurnir
hafa þá sameiginlegu afstöðu, að þeir vilja
nemandanum vel og óska einskis frekar en
sú ákvörðun, sem tekin verður, verði hon-
um til gagns. Mjög sjaldan blandast fjármál
inn í ákvörðun á nemendaráðstefnu.
Ef við nú í stað nemendaráðstefnu hugs-
um okkur vinnustaðina, stóra eða smáa, sjá-
um við, að málið verður mun flóknara. All-
ir, sem vinna á vinnustaðnum hafa það sam-
eiginlegt, að þeir vilja tryggja sér og fjöl-
skyldu sinni sæmileg lífskjör með vinnu
sinni. Þótt fagleg kunnátta hans eða hennar
hafi mikil áhrif á gengi einstaklingsins á
vinnustaðnum, vituni við, að sú kunnátta er
ekki nægileg. Afstaða einstaklingsins til
annarra í hópnum er mikilvæg bæði fyrir
einstaklinginn, vinnufélagana og fyrirtæk-
ið, sem hann vinnur hjá. Verði t. d. átök á
vinnustað vegna launa eða af öðrum ástæð-
um er samábyrgð og heiðarleg framkoma
einstaklingsins til bæði vinnufélaganna og
fyrirtækisins mikilvæg, og getur haft úrslita-
áhrif á það hvort úr átökum verður, og ef
þau brjótast út, er einnig mikilvægt hvernig
menn snúast við lausn þeirra.
Við hófum þessa hugleiðingu á því að
ganga úr skugga um hvernig fullorðið, vel
menntað fólk lét aðra hafa áhrif á sig í eins
einföldu máli og mat á línulengd. Næst
gengum við úr skugga um, að möguleikarn-
ir til að meta skólanemanda hlutlægt voru
í raun og veru mjög litlir. Að síðustu rétt
gægðumst við inn í þá miklu flækju, sem
atvinnulífið oftast er. Við höfum hinsvegar
ekki drepið neitt á afstöðuna í sambandi
hinna ýmsu stétta í þjóðfélaginu og heldur
ekki á sambandið milli þjóða.
Þegar við höfum lesið greinina til enda,
gerum við okkur grein fyrir, að það er svo
undramargt, sem við vildum vita meira um
í mannlegum samskiptum. Eitt höfum við
þó gert okkur ljóst og það er það, að áhrif
hópsins á einstaklinginn eru gífurleg.
Einstaklingurinn er alltaf í þeirri að-
stöðu að þurfa að rísa gegn hugsuðum eða
óafvitandi hópáhrifum. Þetta verður hann
að gera þótt hann reyni ekki að lifa lífinu
án þess að taka fullt tillit til annarra.
Gamla íslenzka orðtækið „sá á kvölina,
sem á völina“ verður æ réttara eftir því
sem menn skyggnast inn í fleiri afkima fé-
lagsfræðinnar eða hinnar félagslegu sál-
fræði. Sennilega munu þeir afkimar freista
margra hugsandi manna til könnunarferða
á vettvang sálarlífsins á komandi tímum.
— Ég get ekki haldið viðskiptavinunum í burtu
frá yður, sagSi skrifstofumaSurinn viS forstjór-
ann, þeir segjast allir verSa aS tala viS ySur.
— Þá skaltu bara yppta öxlum og segja: —
Þetta segja allir, þaS hrífur. Litlu síSar kom ung
og la gleg kona á skrifstofuna. MaSurinn sagSi aS
forstjórinn væri upptekinn.
— En ég er konan hans.
MaSurinn yppti öxlum og sagði brosandi:
— Þetta segja þær allar.
HEIMILI OG SKOLI
65